O sytuacji wojskowo-dyplomatycznej jednej wojny koalicyjnej na początku XIX wieku

Abstrakt

W artykule omówiono jeden z trudnych epizodów zagranicznych i dyplomatycznych w przededniu wojny koalicyjnej z 1805 r., w tym zamiar Aleksandra I wciągnięcia Prus do koalicji antyfrancuskiej, bez której alianci nie mogliby liczyć na sukces. W literaturze historycznej stwierdza się, że uporczywe dążenie króla pruskiego do utrzymania polityki neutralności Prus zostało ostatecznie przezwyciężone przez potwierdzenie sojuszu Rosji z Prusami podczas wizyty cara rosyjskiego w Berlinie. Nie wiadomo jednak, czy car uznawał za możliwe przezwyciężenie pruskiej neutralności siłą. Ponadto zakłada się, że dla realizacji tego celu armia rosyjska, niezależnie od suwerenności Prus, w pewnym momencie była gotowa przekroczyć granice królestwa. W przypadku pruskiego oporu armia inwazyjna musiałaby traktować Prusy jako kraj wrogi. Analiza dokumentów znalezionych w Archiwum Polityki Zagranicznej Imperium Rosyjskiego sugeruje, że sytuacja dyplomatyczna była na krawędzi rozłamu między sojusznikami. W przypadku takiego rozwoju wydarzeń, zamiast wojny koalicyjnej z Francją, mogłoby dojść do zbrojnej konfrontacji między sojusznikami – takie były realia polityki zagranicznej z 1805 r. Ta sytuacja ostatecznie doprowadziła do tego, że król pruski (chociaż zawarł sojusz z Aleksandrem I i przeniósł swoje wojska na teatr przyszłych działań wojennych) nie brał udziału w wojnie i dlatego w dużej mierze koalicja została pokonana.