Rytmy i wybrane aspekty recepcji Johannesa Bobrowskiego w Polsce
Abstrakt
Recepcja twórczości pisarza z Prus Wschodnich, Johannesa Bobrowskiego miała w Polsce swoją historię zapisaną głównie w ośrodkach regionalnych. W oficjalnej prasie PRL ukrywano jego antykomunizm, natomiast eksponowano, że w roku 1949 zamieszkał w NRD. Utwory Bobrowskiego czytano z perspektywy winy Niemców – za zbrodnie II wojny światowej, jak też wcześniejsze. Polscy krytycy literatury akcentowali, że niemiecki autor ściśle łączy oryginalną poetykę z etyką i jest rzecznikiem niemiecko-polskiego porozumienia. W recepcji Bobrowskiego ujawnił się polonocentryzm, a także związek z kształtowaniem się nowoczesnego regionalizmu. Teksty tego autora stały się przedmiotem refleksji nad geopoetyką. Na początku XXI wieku dostrzeżono w pisarzu trickstera w rozumieniu antropologicznym.
Bibliografia
Albrecht, Dietmar. „Biographie”. Johannes-Bobrowski-Gesellschaft e.V. www.johannes-bobrowski-gesellschaft.de/jb/index.html. Dostęp 31.07.2021.
Albrecht, Dietmar. Ku Sarmacji. Dziesięć dni w Prusach. Miejsca, teksty, znaki. Tłum. Henryk Sekulski. Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia”, 2003.
Antologia opowiadań pisarzy Niemieckiej Republiki Demokratycznej, wybór i wstęp Hubert Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, 1980.
Antologia wierszy poetów Niemieckiej Republiki Demokratycznej, wybór Stefan H. Kaszyński i Eeugeniusz Wachowiak, przedmowa Stefan H. Kaszyński, Wydawnictwo Poznańskie, 1979.
Bobrowski, Johannes. „Dzieciństwo”. Tłum. Witold Wirpsza. Współczesność, nr 16, 1965, s. 6.
Bobrowski, Johannes. „Kolneński taniec”. Tłum. Eugeniusz Wachowiak. Nadodrze, nr 7, 1965, s. 4.
Bobrowski, Johannes. „Komunikat”. Tłum. Erwin Kruk. Głos Olsztyński, nr 173, 1966, s. 6.
Bobrowski, Johannes. „Młyn Lewina”. Tłum. Stanisław Wilczek. Poglądy, nr 19, 1964, ss. 9-11.
Bobrowski, Johannes. „Młyn Lewina. 34 zdania o moim dziadku”. Tłum. Maria Kurecka i Witold Wirpsza. Wyd. 2, Convivo, 2020.
Chłosta-Zielonka, Joanna. „Poetyka miejsca u Johannesa Bobrowskiego”. Prace Literaturoznawcze, z. 2, 2014, ss. 315-325.
Dąbrowski, Mieczysław. Swój, obcy, inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej. Świat Literacki, 2001.
Deutsche Novellen und Erzählungen der Gegenwart. Schriftsteller der Deutschen Demokratischen Republik, wstęp Jan Chodera, wybór Jan Chodera i Hubert Orłowski, autorzy wstępów i objaśnień Jan Chodera, Ryszard K. Nitschke, Hubert Orłowski, Edyta Połczyńska i Danuta Szczepańska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.
Dopowiedzenie świtu. Antologia poezji Niemieckiej Republiki Demokratycznej, wybór Stefan H. Kaszyński i Eugeniusz Wachowiak, tłum. Stanisław Barańczak [et al.], Wydawnictwo Poznańskie, 1969.
Droga morska do Indii i jedenaście innych opowieści. Antologia prozy morskiej pisarzy NRD, wybór i przedm. Konrad Reich, tłum. Edgar Milewski, Wydawnictwo Morskie, 1986.
Eseistyka literacka Niemieckiej Republiki Demokratycznej, wybrał i wstępem opatrzył Hubert Orłowski, Czytelnik 1980.
Goreń, Andrzej. „Od przeszłości do teraźniejszości”. Miesięcznik Literacki, nr 2, 1968, ss. 116-117.
Henkys, Juergen. „Wioski, plemiona, pieśni. Johannes Bobrowski po jednej i po drugiej stronie Niemna”. Borussia, nr 6, 1993, ss. 6-17.
Historie bez tytułu. Współczesna proza Niemieckiej Republiki Demokratycznej, wybór, wstęp i noty biograficzne Hubert Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, 1978
Hoefert, Sigfrid. „Johannes Bobrowski und Adam Mickiewicz. Zu einem Gedicht auf den polnischen Nationaldichter”. Mickiewicz Blätter, z. 43, 1970, ss. 1-4.
Kaszyński, Stefan H. Nurt, nr 9, 1969, s. 75-76.
Koczy, Karol. „Temat polski w twórczości Johannesa Bobrowskiego”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Szczecinie, z. 3, 1972, ss. 103-116.
Konończuk, Elżbieta. Literatura i pamięć. Na pograniczu kultur (Erwin Kruk – Ernst Wiechert – Johannes Bobrowski). Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, 2000.
Kruk, Erwin. „Bobrowski”. Pomerania, nr 1, 1998, ss. 19-20.
Kruk, Erwin. „Czysty ton”. Głos Olsztyński, nr 251, 1966, s. 4.
Kubicki, Bohdan. „Johannes Bobrowski – sztuka pisania (portret pisarza)”. Litery, nr 12, 1969, ss. 9-10.
Lenz, Piotr. „Motywy w liryce i opowiadaniach Johannesa Bobrowskiego”. Germanica Wratislaviensis, t. 13, 1969, ss. 109-124.
Lenz, Siegfried. So zärtlich war Suleyken. Masurische Geschichten. Hoffmann und Campe, 1955.
Matysiak, Anna. „Bobrowski”. Borussia, nr 31, 2003, s. 163.
Matysiak, Anna. „Posłowie”. Johannes Bobrowski, Młyn Lewina. 34 zdania o moim dziadku. Tłum. Maria Kurecka i Witold Wirpsza. Wyd. 2, Convivo, 2020.
Matysiak, Anna. „Rola dekonstrukcji w twórczości Johannesa Bobrowskiego”. Borussia, nr 36, 2005, ss. 37-61.
Oracki, Tadeusz. Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku). Instytut Wydawniczy „PAX”, 1983.
Orłowski, Hubert. „Johannes Bobrowski”. Kultura, nr 33, 1967, ss. 3-4 .
Orłowski, Hubert. „Johannes Bobrowski”. Nurt, nr 10, 1966, ss. 16-17.
Poezja XX wieku. Austria, NRD, RFN, Szwajcaria, wybór Bernard Antochewicz, wstęp Leon Szwed, noty biograficzne Kazimierz Karkowski, Ossolineum 1980.
Prusy Wschodnie. Wspólnota wyobrażona, wybór, wstęp i opracowanie Hubert Orłowski i Rafał Żytyniec, przeł. Jerzy Kałążny i Rafał Żytyniec, Nauka i Innowacje, 2019.
Przybliżenia. Poeci Niemieckiej Republiki Demokratycznej o Polsce, wybór, przedmowa i noty biograficzne Stefan H. Kaszyński, Wydawnictwo Poznańskie, 1978.
Rott, Dariusz. „Johannes Bobrowski i jego sarmacki temat”. Borussia, nr 8, 1994, ss. 93-102.
Segiet, Janusz. „Dialog z przeszłością”. Głos Olsztyński, nr 233, 1967, ss. 6-7.
Sobaszek, Erdmute. „Opis wnętrza”. Borussia, nr 16, 1998, ss. 207-209.
Sonata wiosenna. Opowiadania wojenne pisarzy Niemieckiej Republiki Demokratycznej, wybór, wstęp i noty biograficzne Karol Czejarek, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982.
Tuziny aforyzmów, wstęp, wybór i oprac. Marian Dobrosielski, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987.
Strofy o teatrze. Antologia, oprac. Katarzyna Madoń i Piotr Mitzner, Iskry, 1982.
Strofy o walce i braterstwie. Antologia poezji, Czytelnik, 1981.
Styczeń, Janusz. „Młyn dobra i zła”. Kultura, nr 4, 1968, s. 3.
Szewczyk, Wilhelm. Literatura niemiecka w XX wieku. Wydawnictwo Śląsk, 1964.
Szewczyk, Wilhelm. „Po śmierci Johannesa Bobrowskiego”. Życie Literackie, nr 37, 1965, s. 2.
Toporowski, Wiesław. „Johannes Bobrowski”. Wiadomości, nr 32, 1972, s. 2.
TSW [Tadeusz Siegfried Willan]. „Erwin Kruk und Johannes Bobrowski”. Masurische Storchenpost, nr 5, 2017, ss. 22-23.
Wachowiak, Eugeniusz. „Nagroda im. Henryka Manna 1965 dla Johannesa Bobrowskiego”, Nadodrze, nr 7, 1965, s. 4.
Wachowiak, Eugeniusz. „Obszerny pień dębu”. Litery, nr 7, 1968, ss. 19-20.
Wieczorek, John. „Johannes Bobrowski and Adam Mickiewicz”. German Life and Letters, nr 3, 1995, ss. 413-421.
WISZ [Wilhelm Szewczyk]. „Co robią Niemcy”. Życie Literackie, nr 17, 1965, s. 2.
WISZ [Wilhelm Szewczyk]. „Wiersze Johannesa Bobrowskiego”. Poglądy, nr 19, 1963, s. 7.
Wróblewski, Tadeusz S. „Po zgonie Johannesa Bobrowskiego (1917-1965)”. Przegląd Zachodni, nr 1, 1966, ss. 177-184.
Żukrowski Wojciech. „Młyn nie tylko Lewina”. Nowe Książki, nr 24, 1967, ss. 1518-1519.
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
