Rzeźba czy dokument? Inspiracje fotografią w pomnikach Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Magdalena Howorus-Czajka

doi:10.18290/rh21694spec-7

Magdalena Howorus-Czajka Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny https://orcid.org/0000-0003-3421-1626

DOI: https://doi.org/10.18290/rh21694spec-7

Słowa kluczowe: pomniki Stefana kardynała Wyszyńskiego, sztuka współczesna, rzeźba polska

Abstrakt

Ewolucja formy pomnika nie jest zjawiskiem zamkniętym ani dokonanym. Dlatego też warto do tego tematu wracać i na nowo obejmować naukową i krytyczną refleksją. Celem niniejszych rozważań jest analiza wpływu fotografii reportażowej, dokumentującej działalność kardynała Wyszyńskiego, na jego wizerunek utrwalony w powszechnej świadomości społecznej, który z kolei wpłynął na formę pomników. Analiza została przeprowadzona na podstawie wybranych pomników Prymasa Tysiąclecia, będących hołdem społeczeństwa dla tej wielkiej postaci.

Bibliografia

Bonikowska Marzena, „Odsłonięcie pomnika Kardynała Stefana Wyszyńskiego”, data publikacji 05.08.2020. Przystanek Historia, przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/72216, Odsloniecie-pomnika-Kardynala-Stefana-Wyszynskiego.html. Dostęp 20.04.2021

Baraniewski, Waldemar. Jerzy Jarnuszkiewicz – wystawa jubileuszowa z okazji 75 rocznicy urodzin. Centrum Rzeźby Polskiej / Akademia Sztuk Pięknych, 1994.

Dziamski, Grzegorz. Przełom konceptualny i jego wpływ na praktykę i teorię sztuki. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2010.

Grzesiuk-Olszewska, Irena. Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945-1990. Neriton 1995.

Grzesiuk-Olszewska, Irena. „Pomniki papieża Jana Pawła II w Polsce”. Życie Chrześcijańskie w Polsce, nr 10, 1988, s. 49-55.

„Jan Kucz”. Mistrzowie rzeźby polskiej. Publikacja wydana z okazji 100-lecia Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, koncepcja i wybór prac Stanisław Wieczorek i Lech Majewski, wstęp Stanisław Słonina, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2004, s. nlb.

„Jan Paweł II i kardynał Stefan Wyszyński”. YouTube, www.youtube.com/watch?v=-7W_ NNRmLsk. Dostęp 20.04.2021.

„Kompozycja”. Mały słownik terminów plastycznych, red. Krystyna Zwolińska i Zasław Malicki, Wiedza Powszechna, 1990, s. 138.

Krauss, Rosalind E. „Sculpture in the Expanded Field”. October, no. 8, 1979, ss. 30-44.

Lameński, Lechosław. „O Pomnikach XIX-wiecznych, metalu w rzeźbie XX wieku i twórczości Jerzego Jarnuszkiewicza”. Akcent, nr 3, 1998, s. 219-225.

Maśliński, Antoni. „Stanął pomnik Papieża i Prymasa”. Biuletyn Informacyjny KUL, nr 1-2, 1983, s. 93 n.

Mitchell, William John Thomas. „The Violence of Public Art. Do the Right Thing”. Critical Inquiry, t. 16, no. 4, 1990, ss. 880-899.

Ożóg, Kazimierz. Miedziany pielgrzym. Pomniki Jana Pawła II w Polsce w latach 1980-2005. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie, 2007.

„Na placu Zwycięstwa w Warszawie. Na prawo od Papieża kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, 02.06.1979”. Fot. Teodor Walczak/PAP. FotoPolska, fotopolska.eu/81178,foto.html. Dostęp 20.04.2021.

„Pielgrzym – Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny – 2-10 czerwca 1979”. Reż. i scenariusz: Andrzej Trzos-Rastawiecki, Biuro Prasowe Konferencji Episkopatu Polski, YouTube, www.youtube.com/watch?v=t2BtCvThuSg, min. 7,44-7,47. Dostęp 20.04.2021.

„Pomnik kard. Wyszyńskiego powrócił na Jasną Górę”. Data publikacji 06.04.2017. Częstochowskie24.pl, miasto i region. Portal informacyjny Radia Fiat, czestochowskie24.pl/ kosciol/pomnik-kard-wyszynskiego-powrocil-na-jasna-gore/. Dostęp 20.04.2021.

Prostak, Krystyna. „Szlakiem warszawskich pomników. Kardynał Wyszyński.” Gazeta Stołeczna, nr 277, 1994, s. 5.

Rogozińska, Renata. „O angelicznych marzeniach, starości i metafizyce.” Rzeźba Polska: Figuracja w rzeźbie polskiej XIX i XX wieku, t. 8, 1996-1997, ss. 136-146.

Ryszkiewicz, Andrzej. „Lubelski pomnik”. Tygodnik Powszechny, nr 45, 1983, ss. 8-10.

Sienkiewicz, Jan Wiktor. „Ponad spiż trwalszy”. Przegląd Uniwersytecki, nr 5, 1990, s. 5.

Sierzputowski Henryk. „Pomnik Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomży”, data publikacji 06.02.2011. Historia Łomży.pl. Serwis historyczny Ziemi Łomżyńskiej, historia lomzy.pl/ lomza-pomnik-kardynala-stefana-wyszynskiego/. Dostęp 20.04.2021.

Skrodzki, Wojciech. „Kilka bliskich mi rzeźb.” Rzeźba Polska: Figuracja w rzeźbie polskiej XIX i XX wieku, t. 8, 1996-1997, ss. 119-124.

Sztabińska, Paulina. „Dokumentacja, ślad i kreacja artystyczna”. Sztuka i Dokumentacja, nr 10, 2014, s. 75-82.

Uchwała Nr XXXV/481/2009 Rady Miejskiej w Prudniku z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie wzniesienia pomnika, duwo.opole.uw.gov.pl/WDU_O/2009/19/303/akt.pdf. Dostęp 20. 04.2021.

[waclawbr]. „Rzeźba figuralna na 40. rocznicę koronacji obrazu”, data publikacji 02.08.2008. Olsztyn24, www.olsztyn24.com/news/3887-rzezba-figuralna-na-40-rocznice-koronacji-obrazu.html. Dostęp 20.04.2021.

Young, James E. „The Counter-Monument: Memory against Itself in Germany Today.” Critical Inquiry, vol. 18, no 2, 1992, ss. 267-296.