Father Stefan Wyszyński’s Stay with the Zamoyski Family in Kozłówka: A Reconstruction of Events and Places

Słowa kluczowe: Ksiądz Prymas Stefan Wyszyński, Kozłówka, Zamoyscy, II wojna światowa, muzeum

Abstrakt

Ksiądz Stefan Wyszyński u Zamoyskich w Kozłówce. Rekonstrukcja wydarzeń i miejsc

Artykuł jest próbą uporządkowania dotychczasowej wiedzy na temat ponadrocznego pobytu ks. Stefana Wyszyńskiego w pałacu Zamoyskich w Kozłówce, gdzie po II wojnie światowej zostało otwarte państwowe muzeum. Niemal pół wieku po zakończeniu wojny rozpoczęto badania historyczne i muzealne na ten temat. Sprzyjała temu zmieniająca się sytuacja polityczna, jak i wydawanie wspomnień przez świadków historii. W końcu lat dziewięćdziesiątych XX wieku, w muzeum pojawił się pomysł upamiętnienia postaci Prymasa Tysiąclecia w związku z przypadającym na rok 2000 sześćdziesięciolecie przyjazdu ks. Wyszyńskiego do Kozłówki. Wówczas odsłonięto popiersie i tablicę dedykacyjną, upamiętniającą postać Księdza Prymasa. Uroczystościom towarzyszyła muzealna publikacja Niezwykły Gość, zawierająca wspomnienia o wyjątkowym gościu Jadwigi i Aleksandra Zamoyskich. Kolejnym krokiem podjętym przez Dyrekcję Muzeum Zamoyskich, aby uczcić pamięć Prymasa Wyszyńskiego, była rekonstrukcja jego pokoju, uwieńczona uroczystym otwarciem 21 czerwca 2016 r. nowej ekspozycji „Ksiądz Stefan Wyszyński w Kozłówce 1940-1941”.

Rekonstrukcja pokoju nie była łatwym zadaniem dla muzealników, gdyż nie zachowały się ani zdjęcia pomieszczenia, ani przedmioty związane z ks. Wyszyńskim. W muzealnych magazy-nach udało się znaleźć meble z XIX i początku XX wieku. Na biurku umieszczono kilka przedmiotów, które pozyskano, a które należały do Prymasa, m.in. budzik podróżny oraz komplet przyborów do pisania.

Bibliografia

“Adoracja Madonny.” Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www.muzeumzamoyskich.pl/matka-boska-kodenska. Accessed 7.07.2021.

Antoniuk, Grażyna. “Ksiądz Stefan Wyszyński w Kozłówce 1940-1941.”Lubartów i Ziemia Lubartowska, vol. 20, 2020, pp. 93-100.

Belina, Brzozowski, Antoni. Kozłówka w moich wspomnieniach. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 1998.

Bender, Ryszard. “Naród i Ojczyzna w nauce i działalności Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Polski.” Roczniki Nauk Społecznych, vol. 10, 1982, pp. 77-87.

Byzdra-Kusz, Paulina. “‘Kapłan silny duchem, wielkiego formatu’ – ks. Stefan Wyszyński w Kozłówce.” Przegląd Uniwersytecki, vol. 32, no. 4 (186), 2020, p. 60.

Czacka, Zofia. “Kozłówka – czas okupacji 1940-1945.” Ateneum Kapłańskie, vol. 97, no. 2, 1981, pp. 321-327.

Czaczkowska, Ewa K. Kardynał Wyszyński. Świat Ksiązki, 2009.

Gieroba, Agnieszka. “‘Basia’, czyli kp. Wyszyński w Kozłówce.” Gość Lubelski, no. 29, 2016, p. 1.

Glemp, Józef. “Świadectwo.” Studia Prymasowskie UKSW, vol. 4, 2010, pp. 61-63.

“Historia [parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Nasutowie].” Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Nasutowie, parafianasutow.pl/historia/. Accessed 7.07.2021.

“Historia muzeum”. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www. muzeumzamoyskich.pl/50-historia-muzeum. Accessed 7.07.2021.

“Historia parafii pw. Matki Bożej Anielskiej w Starościnie”. Parafia pw. Matki Bożej Anielskiej w Starościnie, staroscin.diecezja.lublin.pl/historia.htm. Accessed 7.07.2021.

Jedynak, Marek. “Prymas Stefan Wyszyński i jego związki z Armią Krajową.” Biuletyn IPN, no. 6 (175), 2020, pp. 25-26.

Kornacki, Krzysztof. “Znowu piękna.” Cenne Bezcenne Utracone, no. 1 (82)-2 (83), 2015, p. 17.

“‘Kozłówka dla zakochanych’ – spotkanie z Krzysztofem Kornackim” [‘Kozłówka for lovers’– meeting with Krzysztof Kornacki], Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu [Municipal Adam Asnyk Public Library in Kalisz], archiwum.mbp.kalisz.pl/2009/ 090930_BG_K_Kornacki.htm. Accessed 7.07.2021.

“Ks. prałat M. Słowikowski – kapłan diecezji lubelskiej.” Bł. Kardynał Stefan Wyszyński. Blog, stefwysz.blogspot.com/2011/05/ks-praat-m-sowikowski-kapan-diecezji.html. Accessed 7.07. 2021.

Mackiewicz, Monika. “Ksiądz, który ratował przyszłego prymasa Stefana Wyszyńskiego przed Gestapo.” Wspólnota Radzyńska, 20 kwietnia 2021, p. 12.

Marciszuk, Teresa, editor. Rzemiosło artystyczne w zbiorach Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Nabytki 1956-1996. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 1997.

“Matka Boska Kodeńska.” Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www.muzeumzamoyskich.pl/matka-boska-kodenska. Accessed 7.07.2021.

Micewski, Andrzej. Kardynał Wyszyński. Prymas i mąż stanu. Editions du Dialogue, 1982.

Niezwykły Gość, ed. Krzysztof Kornacki, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 2000.

Ocalić od zapomnienia, ed. Łukasz Kacperek and Teresa Zambrzycka. [Niemce, s.n.], 2018.

Łoś, Piotr Szymon. “Pod gościnnym dachem Zamoyskich. Kozłówka w latach okupacji.” Polskie Radio RDC. Radio dla Ciebie. www.rdc.pl/wp-content/uploads/2020/06/Pod-gościnnym-dachem-Zamoyskim-POPR.pdf. Accessed 7.07.2021.

“Pokój księdza Stefana Wyszyńskiego.” Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www.muzeumzamoyskich.pl/Pokój%20księdza%20Stefana%20Wyszyńskiego. Accessed 7.07.2021.

Private archive of Fr. Canon Józef Chorębała, parson in Czemierniki (Radzyń district), List od Marii Amerek [A letter from Maria Amerek] [no date].

Raina, Peter. Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Oficyna Poetów i Malarzy, 1979-1995, 6 vols.

Report on the conversation 8.07.2021 with the former Director Krzysztof Kornacki – in the author’s collection.

Report on the conversation 9.07.2021 with Grażyna Antoniuk (Department of Education, Museum Information and Publishing Houses) – in the author’s collection.

Report on the conversation 9.07.2021 with the former chief stock taker Róża Maliszewska – in the author’s collection.

“Służył tym, co miał.” Apostolstwo Chorych, www.apchor.pl/temat/2020/06/14/Sluzyl-tym-co-mial. Accessed 7.07.2021.

Sulowski, Kacper. “To już 70 lat. Jak zmieniało się muzeum.” Gazeta Wyborcza, 5.07.2014, p. 36.

Świerdzewska, Irena. “Wojenne lata.” Idziemy, 30/2020, idziemy.pl/wiara/wojenne-lata/65094/2/. Accessed 7.07.2021.

Szczepaniak, Jacek. Pałac Zamoyskich w Kozłówce. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 2008.

Wyszyński, Stefan. Nasz Ojciec Ksiądz Władysław Korniłowicz. Wydawnictwo Sióstr Loretanek, 1980.

Opublikowane
2021-12-08