Formy aksjologii chrześcijańskiej w literaturze rosyjskiej drugiej połowy XX wieku i początku XXI wieku

Słowa kluczowe: gatunek, publicystyka, literatura rosyjska, styl, aksjologia chrześcijańska, metoda artystyczna

Abstrakt

Autorka artykułu dowodzi, że los tradycji chrześcijańskiej w oficjalnej i niecenzurowanej literaturze Rosji lat 60-80. XX wieku wyjaśnia logikę nowoczesnego procesu literackiego. Analiza ewolucji gatunku, metody i stylu L. I. Borodina i W. G. Rasputina – tradycjonalistów, którzy w różnych formach zachowują chrześcijańską orientację swoich utworów na wszystkich etapach twórczości – pozwala na wyciągnięcie wniosków o ciągłości tradycji prawosławnej w literaturze rosyjskiej drugiej połowy XX i początku XXI wieku. Immanentne prawidłowości literatury określają relacje między poziomami tradycji religijnej a poetyką utworów. Literatura niecenzurowana charakteryzuje się dominującym użyciem bezpośredniego słowa publicystycznego; po latach 90. gatunki publicystyczne, zgodnie ze swoją wewnętrzną logiką, stają się adekwatną formą zachowania integralności społeczeństwa, a wartości sakralne są nadal implicite ucieleśniane w dziełach literatury pięknej. Twórczość L. I. Borodina charakteryzuje się wykorzystaniem takich form konwencji i gatunków, jak fantastyka, mit, przypowieść i bajka; prozę W. G. Rasputina cechuje psychologizm i refleksyjność. Obaj pisarze w różnych formach rozwijają możliwości metody sztuki realistycznej o wspólnych podstawach aksjologicznych, ilustrując sposoby zachowania tradycji chrześcijańskiej.

Biogram autora

Irina Kazantseva, Twerski Uniwersytet Państwowy

doktor nauk filologicznych, profesor, Twerski Uniwersytet Państwowy; adres do przesyłek pocztowych: 70 Tchaikovsky Ave., 170002 Tver; e-mail:irina10768@mail.ru

Bibliografia

Barysheva, Ol'ga Aleksandrovna. Khristianskiye i narodno-poeticheskiye motivy v khudozhestvennom mire prozy V.G. Rasputina. Kandidatskaya dissertatsiya. Kostromskoy gosudarstvennyy universitet, 2010 [Барышева, Ольга Александровна. Христианские и народно-поэтические мотивы в художественном мире прозы В.Г. Распутина. Кандидатская диссертация. Костромской государственный университет, 2010].

Bol'shakova, Alla Yur'yevna. Fenomen derevenskoy prozy: Vtoraya polovina XX veka. Doktorskaya dissertatsiya. Moskovskiy gosudarstvennyy universitet, 2002 [Большакова, Алла Юрьевна. Феномен деревенской прозы: Вторая половина XX века. Докторская диссертация. Московский государственный университет, 2002],

Borodin, Leonid Ivanovich. «Slovo na vruchenii premii Solzhenitsyna» [Бородин, Леонид Иванович. «Слово на вручении премии Солженицына»], rulibs.com/ru_zar/nonf_ publicism/ denliteraturyi/3a/j1.html. Доступ 12.05.2021.

Borodin, Leonid Ivanovich. «Bez vybora». Sobraniye sochineniy. T. 6. Izdatel'stvo zhurnala Moskva, 2013, ss. 5-430 [Бородин, Леонид Иванович. «Без выбора.» Собрание сочинений. Т. 6. Издательство журнала Москва, 2013, сс. 5-430].

Borodin, Leonid Ivanovich. «God chuda i pechali.» Sobraniye sochineniy. T. 1. Izdatel'stvo zhurnala Moskva, 2013, ss. 23-156 [Бородин, Леонид Иванович. «Год чуда и печали.» Собрание сочинений. T. 1. Издательство журнала Москва, 2013, сс. 23-156].

Borodin, Leonid Ivanovich. «Pechal' nikuda ne ukhodit.» Sobraniye sochineniy. T. 7. Izdatel'stvo zhurnala Moskva, 2013, ss. 649-650 [Бородин, Леонид Иванович. «Печаль никуда не уходит». Собрание сочинений. Т. 7. Издательство журнала Москва, 2013, сс. 635-651].

Borodin, Leonid Ivanovich. «Schitayu sebya rusistom». Sobraniye sochineniy. T. 7. Izdatel'stvo zhurnala Moskva, 2013, ss. 558-573 [Бородин, Леонид Иванович. «Считаю себя русистом». Собрание сочинений. T. 7. Издательство журнала Москва, 2013, сс. 558-573].

Borodin, Leonid Ivanovich. «V smutnoye vremya nuzhno delat' stavku na ideyu.» Sobraniye sochineniy. T. 7: Izdatel'stvo zhurnala Moskva, 2013, ss. 574-583 [Бородин, Леонид Иванович. «В смутное время нужно делать ставку на идею.» Собрание сочинений. Т. 7. Издательство журнала Москва, 2013, cс. 574-583].

Il'in, Ivan Aleksandrovich. Sobraniye sochineniy. T. 6, kniga 2. Russkaya kniga, 1996 [Ильин, Иван Александрович. Собрание сочинений. Т. 6, книга 2. Русская книга, 1996].

Kazantseva, Irina Aleksandrovna, & Bel'chevichen, Sergey Petrovich. Pravoslavnyye tsennosti v russkoy proze XX – XXI vv. Ch. 1. Tverskoy gosudarstvennyy universitet, 2016 [Казанцева, Ирина Александровна, и Бельчевичен, Сергей Петрович. Православные ценности в русской прозе XX – XXI вв. Ч. 1.Тверской государственный университет, 2016].

Kazin, Aleksandr Leonidovich. «Religiya i kul'tura v russkoy pravoslavnoy tsivilizatsii.» Sud'by russkoy dukhovnoy traditsii v otechestvennoy literature i iskusstve XX – nachala XXI veka. 1917-2017. Seriya: Tsennostnyye osnovaniya i struktura khudozhestvennogo proizvedeniya v smyslovom prostranstve russkoy kul'tury. T. 1. Aleteyya, 2016, ss. 10-28 [Казин, Александр Леонидович. «Религия и культура в русской православной цивилизации». Судьбы русской духовной традиции в отечественной литературе и искусстве XX – начала XXI века. 1917-2017. Серия: Ценностные основания и структура художественного произведения в смысловом пространстве русской культуры. T. 1. Алетейя, 2016, cс. 10-28].

Kairskiy, V. «Strashnoye pozadi.» Sovetskaya molodezh', n. 238 (3 dekabrya), 1959, s. 3 [Каирский, В. «Страшное позади.» Советская молодежь, № 238 (3 декабря), 1959, с. 3].

Kotel'nikov, Vladimir Alekseyevich. Pravoslavnyye podvizhniki i russkaya literatura. Na puti k Optinoy. Progress-Pleyada, 2002 [Котельников, Владимир Алексеевич. Православные подвижники и русская литература. На пути к Оптиной. Прогресс-Плеяда, 2002].

Kunyayev, Sergey Stanislavovich. «Primechaniya.» Sobraniye sochineniy Borodina. T. 1. Izdatel'stvo zhurnala Moskva, 2013, ss. 625-633 [Куняев, Сергей Станиславович. «Примечания». Собраие сочинений Бородина. T. 1. Издательство журнала Москва, 2013, cс. 625-633].

Kurbatov, Valentin Yakovlevich. Valentin Rasputin: Lichnost' i tvorchestvo. Sovetskiy pisatel', 1992 [Курбатов, Валентин Яковлевич. Валентин Распутин: Личность и творчество. Советский писатель, 1992].

Lepakhin, Valeriy Vladimirovich. Ikona i ikonichnost'. Uspenskoye podvor'ye Optinoy Pustyni, 2002 [Лепахин, Валерий Владимирович. Икона и иконичность.Успенское подворье Оптиной Пустыни, 2002].

Lyubomudrov, Aleksey Markovich. Dukhovnyy realizm v literature russkogo zarubezh'ya: V.K. Zaytsev, I.S. Shmelev. Dmitriy Bulanin, 2003 [Любомудров, Алексей Маркович. Духовный реализм в литературе русского зарубежья: В.К. Зайцев, И.С. Шмелев. Дмитрий Буланин, 2003].

Parthe, Kathleen F. Russian Village Prose: Radiant Past. Princeton University Press, 1992.

Razuvalova, Anna Ivanovna. Pisateli-«derevenshchiki»: literatura i konservativnaya ideologiya 1970-kh godov. Novoye literaturnoye obozreniye, 2015 [Разувалова, Анна Ивановна. Писатели-«деревенщики»: литература и консервативная идеология 1970-х годов. Новое литературное обозрение, 2015].

Rasputin Valentin Grigor'yevich. «Nado chtoby khram, Tserkov' byli zalozheny v cheloveka…», [Распутин Валентин Григорьевич.«Надо чтобы храм, Церковь были заложены в человекa…», pravoslavye.org.ua/2004/03/valentin_rasputin_nado_chtobi_hram_tserkov_bili_za lozheni_v_cheloveka_s_rannego_detstva_s_pervimi_ponyatiyami_o_mire_i_zhizni/]. Доступ 2.05.2021.

Rasputin, Valentin Grigor'yevich. Povesti. Molodaya Gvardiya, 1980, ss. 13-195 [Распутин, Валентин Григорьевич. Повести. Молодая Гвардия, 1980, cс. 13-195].

Rasputin, V[alentin] G[rigor'yevich]. Rossiya: dni i vremena. Izdatel'stv zhurnala Sibir', tovarishchestvo Pis'mena, 1993 [Распутин В. Г. Россия: дни и времена. Издательство журнала Сибирь, товарищество Письмена, 1993].

Rasputin, Valentin Grigor'yevich. «V bol'nitse». Nash sovremennik, no. 4. 1995, ss. 24-42 [Распутин, Валентин Григорьевич. «В больнице». Наш современник, № 4, 1995, cс. 24-42].

Rasputin, Valentin Grigor'yevich. «Vosstan', dushe moya». Moskva, no. 2, 1994. ss. 112-115 [Распутин, Валентин Григорьевич. «Восстань, душе моя». Москва. № 2, 1994, cс.112-115].

Sokolova, Larisa Vasil'yevna. Dukhovno-nravstvennyye iskaniya pisateley-traditsionalistov vtoroy poloviny XX veka (V. Shukshin, V. Rasputin, V. Belov, V. Astaf'yev). Doktorskaya dissertatsiya. Institut Russkoy Literatury (Pushkinskiy Dom) RAN, 2005 [Соколова, Лариса Васильевна. Духовно-нравственные искания писателей-традиционалистов второй половины ХХ века (В. Шукшин, В. Распутин, В. Белов, В. Астафьев). Докторская диссертация. Институт Русской Литературы (Пушкинский Дом) РАН, 2005].

Solzhenitsyn, Aleksandr Isayevich. «Slovo pri vruchenii premii Solzhenitsyna Valentinu Rasputinu 4 maya 2000». Novyy mir, no. 5, 2000. ss. 186-189 [Солженицын, Александр Исаевич. «Слово при вручении премии Солженицына Валентину Распутину 4 мая 2000». Новый мир, № 5, 2000, cс. 186-189].

Tsvetova, Natal'ya Sergeyevna. Eskhatologicheskaya topika russkoy traditsionnoy prozy vtoroy poloviny XX veka. Izdatel'stvo Peterburgskogo gosudarstvennogo universiteta, 2008 [Цветова, Наталья Сергеевна. Эсхатологическая топика русской традиционной прозы второй половины ХХ века. Издательство Петербургского государственного университета, 2008].

Opublikowane
2022-09-14
Dział
Artykuły