Seamus Heaney i Josif Brodski: metafizyka śmierci w kontekście tradycji chrześcijańskiej

Abstrakt

W artykule analizie poddano poemat Seamusa Heaneya „Audenesque” [W stylu Audena], poświęcony pamięci Josifa Brodskiego. Autor przedstawia problem śmierci w kluczu transcendencji. Reminiscencje z Boskiej komedii Dantego i starosumeryjskiego Eposu o Gilgameszu nadają tekstowi utworu metafizyczną głębię i pozwalają stawiać „odwieczne pytania” o pośmiertne losy człowieka oraz nieśmiertelność. Wbrew własnej sekularnej świadomości lat dojrzałych Heaney, wychowany jako katolik, widzi rozstrzygnięcie problemu wyższego sensu bytu w systemie wskazań religijnych. W utworze stwierdza, że charakterystyczna dla Brodskiego „idolizacja” języka, kiedy język zamienia Boga i stanowi podstawę wszystkiego, co istnieje, jest niepewna. Na podstawie materiałów, wypowiedzi i wspomnień Heaneya oraz Brodskiego jest badany stosunek przedmiotowych poetów do duchowej sfery życia: trudna droga poszukiwań religijnych Heaneya, intuicyjne zakorzenienie irlandzkiego poety w tradycji chrześcijańskiej i metafizyczny nihilizm Brodskiego, odrzucającego jednoznaczną przynależność do jakiegokolwiek systemu wyobrażeń religijnych. W wierszu “Audenesque” [W stylu Audena] poprzez zmianę rejestru emocjonalnego i odniesienia intelektualne Heaney wyraziście uwydatnia nieujawniony za życia Brodskiego, ale ostro przejawiający się w świadomości irlandzkiego poety po śmierci przyjaciela konflikt metafizyczny, którego rozwiązanie jest możliwe jedynie w kontekście wyższych sensów religijnych.