The Role of Domenico De Vivo in Developing Russian and Italian Language Studies in the Second Half of 19th Century

Alessandro Cifariello

doi:10.18290/rh21697-8

Alessandro Cifariello Tuscia University in Viterbo, Italy https://orcid.org/0000-0002-4341-0902

DOI: https://doi.org/10.18290/rh21697-8

Słowa kluczowe: historia, rusycystyka, filologia włoska, Odessa, Neapol

Abstrakt

Rola Domenico de Vivo w rozwoju filologii rosyjskiej i włoskiej w drugiej połowie XIX wieku

O Domenico De Vivo (1839-1897) wiadomo niewiele. Był uczniem włoskiego lingwisty Giacomo Lignany. Pracował jako profesor języka rosyjskiego i angielskiego w Asiatic College w Neapolu w latach 1868-1870, a następnie – od 1879 aż do śmierci w 1897 r. – jako wykładowca języka włoskiego na uniwersytetach w Dorpacie i Odessie w Cesarstwie Rosyjskim. De Vivo bronił swoich pomysłów dotyczących nauczania i uczenia się języków w swoich książkach Grammatica della lingua russa [Gramatyka języka rosyjskiego dla Włochów] (Dorpat, 1882) i Prakticheskoe rukovodstvo dlya izucheniya ital’yanskogo yazyka [Praktyczny przewodnik do nauki języka włoskiego] (Odessa, 1886; Odessa, 1890), a także w Dizionario Italiano-Russo. Slovar’ ital’yansko-russkiy [Słownik włosko-rosyjski] (Odessa 1894). Celem niniejszego artykułu jest zbadanie życia i twórczości De Vivo, stanowiących pierwszą zarejestrowaną próbę – według jego własnych słów – „promowania nauki języka rosyjskiego we Włoszech i nauki języka włoskiego w Rosji”.

Bibliografia

Buslaev, Fyodor I. Istoricheskaya grammatika russkogo yazyka, Moskva, 1863 [Буслаев, Фёдор И. Историческая грамматика русского языка. Москва, 1863].

Buslaev, Fyodor I. Istoricheskaya grammatika russkogo yazyka. V 2-kh tomakh. Moskva, 1868-1869 [Буслаев, Фёдор И. Историческая грамматика русского языка. В 2-х томах. Москва, 1868-1869].

Buslaev, Fyodor I. Istoricheskaya grammatika russkogo yazyka. V 2-kh tomakh. Moskva, 1875 [Буслаев, Фёдор И. Историческая грамматика русского языка. В 2-х томах. Москва, 1875.].

Buslaev, Fyodor I. Opyt istoricheskoy grammatiki russkogo yazyka. Moskva, 1858 [Буслаев, Фёдор И. Опыт исторической грамматики русского языка. Москва. 1858].

Cifariello, Alessandro. “Domenico De Vivo: tra russistica e italianistica nella seconda metà dell’Ottocento”. Russica Romana, no. 24, 2017, pp. 47-72.

Cifariello, Alessandro. “L’insegnamento della lingua russa nell’Università italiana dal 1864 al 1892”. Italiano Lingua Due, no. 1, 2018, pp. 149-167.

Cifariello, Alessandro. “La grammaticografia della lingua russa in italiano (1882-1917)”. Lingue seconde e istituzioni. Un approccio storiografico, ed. A. Vicentini and H. E. Lombardini, CLUEB, 2019, pp. 49-69.

Cifariello, Alessandro. “O pervoy russkoy grammatike na ital’yanskom yazyke”. Uchënye zapiski Petrozavodskogo gosudarstvennogo universiteta, no. 7 (168), 2017, ss. 96-103 [Чифариелло, Алессандро. “О первой русской грамматике на итальянском языке”. Ученые записки Петрозаводского государственного университета, № 7 (168), 2017, сс. 96-103].

Croce, Benedetto. “Schizzi biografici. I. Giacomo Lignana”. Pagine sparse. Ricciardi, 1920, pp. 65-85.

De Vivo, D. Prakticheskoe rukovodstvo dlya izucheniya ital’yanskogo yazyka. Odessa, 1886 [Де Виво, Доменико. Практическое руководство для изучения итальянского языка. Одесса, 1886].

De Vivo, D. Prakticheskoe rukovodstvo dlya izucheniya ital’yanskogo yazyka. Odessa, 1890 [Де Виво, Доменико. Практическое руководство для изучения итальянского языка. Одесса, 1890].

De Vivo, Domenico. Del futuro e del condizionale nell’Italiano in rapporto colle altre lingue romanze. Dorpat, 1882.

De Vivo, Domenico. Dizionario Italiano-Russo. Slovar’ ital’yansko-russkiy. Odessa, 1894.

De Vivo, Domenico. Grammatica della lingua russa. Con speciale attenzione al movimento dell’accento. Dorpat, 1882.

Fatica, Michele. “Breve storia dell’Università degli Studi di Napoli ‘L’Orientale’”. Le università del Mezzogiorno nella storia dell’Italia unita, 1861-2011, edited by A. Bianchi, Il mulino, 2011, pp. 237-251.

Fatica, Michele. “Giacomo Lignana, Michele Kerbaker, Angelo De Gubernatis e la fondazione a Napoli dell’Istituto Orientale (1888)”. Scritture di storia, no. 4, 2005, pp. 165-230.

Frescura, Bernardino. La Mostra Gli Italiani all’estero, all’Esposizione Internazionale di Milano nel 1906. G. Bertero, 1907.

Fuchs, Paul Grammaire russe à l’usage des français. Francfort, 1865.

Fuchs, Paul. Clef de la Grammaire russe à l’usage des français. Francfort, 1865.

Fuchs, Paul. Clef de la Grammaire russe à l’usage des français. Francfort, 1874.

Fuchs, Paul. Grammaire russe à l’usage des français. Francfort, 1874.

Gretsch, Nikolay I., and Charles-Philippe Reiff. Grammaire raisonnée de la langue russe, 2 vols, Paris, 1828-1829.

Grot, Yakov K. Filologicheskie razyskaniya. Materialy dlya slovarya, grammatiki i istorii russkogo yazyka, V 2-kh tomakh, Sankt-Peterburg, 1876 [Грот, Яков К. Филологические разыскания: Материалы для словаря, грамматики и истории русского языка. В 2-х томах. Санкт-Петербург, 1876].

Howatt, Anthony P. R., and Richard C. Smith. Modern Language teaching. The reform movement, 5 vols, Routledge, 2002.

Istoricheskiy ocherk 50-letiya Odesskogo kommercheskogo uchilishcha. 1862-1912. tsentr. tip. N. Lemberga i S. Rosenshtraukha, 1912 [Исторический очерк 50-летия Одесского коммерческого училища. 1862–1912. центр. тип. Н. Лемберга и С. Розенштрауха, 1912].

Lignana, Giacomo. Relazione del commissario speciale prof. Lignana Giacomo a S. E. il Ministro della pubblica istruzione sul Regio Collegio Asiatico di Napoli e documenti relative. Roma, 1881.

Motti, Pietro. Petite grammaire russe. Methode Gaspey-Otto-Sauer. Heidelberg, 1898.

Pavskiy, G.P. Filologicheskie nablyudeniya nablyudeniya protoiyereya G. Pavskogo nad sostavom russkogo yazyka: Rassuzhdeniye 1-3. Sankt-Peterburg, 1841 [Павский, Герасим П. Филологические наблюдения протоиерея Г. Павского над составом русского языка: Рассуждение 1-3. Санкт-Петербург, 1841].

Reiff, Charles-Philippe, and Louis Léger. Grammaire russe avec des tableaux synoptique pour les déclinaisons et les conjugaisons des thèmes ou exercices gradués, le corrigé de ces exercices et l’accentuation de tous les mots russes, revue corrigé et augmentée par Louis Léger. Paris, 1886.

Spisok lits, sluzhashchikh po vedomstvu Ministerstva narodnogo prosveshcheniya na 1879/80 uchebnyy god. Sankt-Peterburg, 1879 [Список лиц, служащих по ведомству Министерства народного просвещения на 1879/80 учебный год. Санкт-Петербург, 1879].

Sweet, Henry. Elementarbuch des gesprochenen Englisch (Grammatik, Texte und Glossar). Oxford, 1885.

“Utverzhdёnnaya Ministerstvom narodnogo prosveshcheniya programma ispytaniya na zvanie uchitelya gimnazii po ital’yanskomu yazyku”. Zhurnal Ministerstva narodnogo prosveshcheniya, 6 (12), 1906 [“Утвержденная Министерством народного просвещения программа испытания на звание учителя гимназии по итальянскому языку”. Журнал Министерства народного просвещения, VI (12), 1906].

Varvartsev, Mykola. Italiytsi v kul’turnomuprostori Ukrayiny (kinets’ XVIII – 20-ti rr. XX st.). Istoryko-byohrafichne byohrafichne doslidzhennya. In-t istoryii Ukrainy NAN Ukrainy, 2000 [Варварцев, Микола. Італійці в культурному просторі України (кінець XVIII – 20-ті рр. XX ст.). Iсторико-биографiчнe дослiдження. Iн-т iсториii Украiни НАН Украiни, 2000].

Vinogradov, Viktor V. Istoriya russkikh lingvisticheskikh ucheniy. Vysshaya shkola, 1978 [Виноградов, Виктор В. История русских лингвистических учений. Высшая школа, 1978].

Voinovich, Prof. Grammatica della lingua russa. Milano, 1897.

Vostokov, Aleksandr Kh. Russkaya grammatika. Sankt-Peterburg, 1874 [Востоков Александр Х. Русская грамматика. Санкт-Петербург, 1874].