The Celtic Languages in the Сравнительные Словари (1787–1789): An Introduction

Mark Ó Fionnáin

doi:10.18290/rh216911-9s

Mark Ó Fionnáin Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0003-3345-8475

DOI: https://doi.org/10.18290/rh216911-9s

Słowa kluczowe: Peter Simon Pallas, języki celtyckie, Сравнительные Словари, słownik wielojęzyczny

Abstrakt

Pod koniec XVIII wieku w Petersburgu opublikowano wielojęzyczny słownik, którego redaktorem był niemiecki uczony – Peter Simon Pallas (1741–1811). Zgodnie z tytułem – Сравнительные Словари Всѣхъ Языковъ и Нарѣчiй (Słownik porównawczy wszystkich języków i dialektów) – miał to być wielojęzyczny słownik zawierający 300 haseł i liczby z języka rosyjskiego oraz ich odpowiedniki w 200 językach i dialektach z terenów Europy i Azji. Pośród nich jest sześć języków celtyckich – irlandzki, szkocki, walijski, kornwalijski (kornicki), bretoński, oraz nieznany „celtycki”. Artykuł skrótowo przedstawia historię powstania słownika oraz skupia się na analizie 10 wybranych leksemów z każdego z wymienionych języków celtyckich wskazując na różne nieścisłości, jak również podkreślając wartość historyczną haseł zawartych w słowniku.

Bibliografia

Adelung, Friedrich. Catherinens der Grossen Verdienste um die Vergleichende Sprachenkunde. Saint Petersburg, 1815.

Archaimbault, Sylvie. “Peter Simon Pallas (1741–1811), un Naturaliste parmi les Mots.” Histoire Épistémologie Langage, vol. 32, no. 1, 2010, pp. 69–91.

Bacmeister, Ludwig. Obyavlenie i proshenie kasayushchiesya do sobraniya raznykh yazykov v primerakh. Saint Petersburg, 1773 [Бакмейстер, Людвиг. Объявленie и Прошенie Касающїяся до Собранїя Разныхъ Языковъ въ Примѣрахъ. Санкт-Петербург, 1773].

Bochnakowa, Anna. “‘Linguarum totius orbis Vocabularia comparativa Augustissimae cura collecta (…)’, 1787–1789.” Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, vol. 129, no. 1, 2013, pp. 41–50.

Bulatovas, Romanas, and Lars Nooij. “The Celtic Languages in Pallas’ Little-Known, 18th Century, Russian Thesaurus.” Paper given at the Henry Sweet Society for the History of Linguistic Ideas. Annual Colloquium, 5–8 Sept. 2018, Maynooth University, Ireland.

Bulich, Sergey. Ocherk Istorii Yazykoznaniya v Rossii. Tipografiya M. Merkusheva, 1904 [Булич, Сергей. Очерк Истории Языкознания в России. Типография М. Меркушева, 1904].

Davies, John. Antiquæ linguæ Britannicæ, nunc vulgo dictæ Cambro-Britannicæ, a suis Cymræcæ vel Cambricæ ab aliis Wallicæ, et linguæ Latinæ dictionarium duplex. Impress. in ædibus R. Young, impensis Joan. Davies, 1632.

Gargadennec, Roger, and Charles Laurent. “Le Dictionnaire Breton de Catherine de Russie.” Annales de Bretagne, vol. 75, no. 4, 1968, pp. 789–833.

Jagić, Vatroslav. Istoriya slavyanskoy filologii. Tipografiya Imperatorskoy Akademii Nauk, 1910 [Ягич, Ватрослав (Игнатий). Исторiя Славянской Филологiи. Типография Императорской Академiи Наук, 1910].

Juszkiewicz, Urszula. “Porównawczy słownik Katarzyny II na tle rozwoju rosyjskiego języka literackiego XVIII wieku.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Nauki Humanistyczne, vol. 30, 1975, pp. 157–168.

Kaminskaya, Larisa. “K istorii sozdaniya pervogo rossiyskogo universalnogo slovarya 1787, 1789 gg.” Uchenyye zapiski Novgorodskogo Gosudarstvennogo Universiteta imeni Yaroslava Mudrogo, vol. 1, no. 5, 2016, pp. 1–4 [Каминская, Лариса. «К истории создания первого российского универсального словаря 1787, 1789 гг.» Ученые записки Новгородского Государственного Университета имени Ярослава Мудрого, т. 1, № 5, 2016, cc. 1-4].

Klubkova, Tatyana. “Pervyy Rossiyskiy lingvisticheskiy oprosnik [Первый Российский лингвистический опросник].” Bulletin of the Kalmyk Institute for Humanities of the Russian Academy of Sciences, vol. 23, no. 1, 2016, pp. 181–188.

Lhuyd, Edward. Archæologia Britannica, Giving Some Account Additional to what has been hitherto Publish’d, of the Languages, Histories and Customs of the Original Inhabitants of Great Britain: From Collections and Observations in Travels through Wales, Cornwal, Bas-Bretagne, Ireland and Scotland. Vol. 1, Glossography. Oxford, 1707.

Mac Mhaighstir Alasdair, Alasdair. Leabhar a Teagaſc Ainminnin. Robert Fleming, 1741.

Matasović, Ranko. Etymological Dictionary of Proto-Celtic. Brill, 2009.

McManus, Damien. “An Nua-Ghaeilge Chlasaiceach.” Stair na Gaeilge in Ómós do P[h]ádraig Ó Fiannachta, edited by Liam Breatnach et al., Coláiste Phádraig, 1994, pp. 335–446.

Muradova, Anna. “Some Breton Words in the Dictionary of the Russian Empress.” Parallels between Celtic and Slavic, edited by Séamas Mac Mathúna and Maxim Fomin, December Publications, 2006, pp. 143–148.

Ó Fionnáin, Mark, forthcoming. “An Ghaeilge trí Shúile an Rúisigh sna 1780í: Сравнительные Словари Peter Simon Pallas.” Éigse, vol. 41.

Ó Fionnáin, Mark. “‘Erzo-Shotlandskiy’ in Peter Simon Pallas’s Сравнительные Словари.” ANGLICA: An International Journal of English Studies, vol. 29, no. 3, 2020, pp. 113–123.

O’Rahilly, Thomas. “Notes on Middle-Irish Pronunciation.” Hermathena, vol. 20, no. 44, 1926, pp. 152–195.

O’Rahilly, Thomas. Irish Dialects Past and Present. Dublin Institute for Advanced Studies, 1930 [1988].

Pallas, Peter Simon. Sravnitelnyye Slovari Vsekh Yazykov i Narechiy. Saint Petersburg, 1787, 1789 [Паллас, Петр Симон. Сравнительные Словари Всѣхъ Языковъ и Наpeчiй. Санкт-Петербург, 1787, 1789].

Reid, John. Bibliotheca Scoto-Celtica; or, An account of all the books which have been printed in the Gaelic Language. John Reid & Co., 1832.

Selwyn, Pamela. Everyday Life in the German Book Trade: Friedrich Nicolai as Bookseller and Publisher in the Age of Enlightenment 1750–1810. Pennsylvania State UP, 2000.

Stala, Ewa. “Diccionario de Catalina la Grande (1787–1789). Análisis del Material Español.” Studia Iberystyczne, vol. 10, 2011, pp. 151–163.

Voloshina, Oksana. “‘Sravnitelnyy Slovar Vsekh Yazykov’ Petra Simona Pallasa.” Filologiya: Vestnik Nizhegorodskogo Universiteta im. N. I. Lobachevskogo, vol. 6, no. 1, 2012, pp. 354–361 [Волoшина, Оксана. «„Сравнительный Словарь Всех Языков“ Петра Симона Палласа». Филология: Вестник Нижегородского Университета им. Н. И. Лобачевского, т. 6, № 1, 2012, cc. 354-361].

Wendland, Folkwart. Peter Simon Pallas (1741–1811) Materialien Einer Biographie. Part 1, Mouton de Gruyter, 1991.