Kumulowanie małych pamięci. Świat obrazów Christiana Boltanskiego w Galerii Foksal

Anna Dzierżyc-Horniak

doi:10.18290/rh21694-15

Anna Dzierżyc-Horniak Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0002-6552-6201

DOI: https://doi.org/10.18290/rh21694-15

Słowa kluczowe: Christian Boltanski, pamięć, sztuka jako fotografia, vanitas, mikrohistorie

Abstrakt

Artykuł jest próbą spojrzenia na praktyki artystyczne Christiana Boltanskiego. Szczególną uwagę poświęcono czterem jego wystawom, jakie odbyły się w warszawskiej Galerii Foksal. Pokazują one, że francuski artysta sięga po medium fotografii i stosuje je w swojej sztuce w specyficznym ujęciu nadanym przez André Bazina. Oznacza to, iż fotografia jest dla Botlanskiego narzędziem mumifikacji rzeczywistości, która staje się zarazem i relikwią, i pamięcią.

Bibliografia

Bazin, André. Ontologia obrazu fotograficznego. Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. Małgorzata Bogunia-Borowska i Piotr Sztompka, Wydawnictwo Znak, 2012, ss. 422-426.

Barthes, Roland. Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Tłum. Jacek Trznadel, Wydawnictwo Aletheia, 2008.

Belting, Hans. Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie. Tłum. Mariusz Bryl, Universitas, 2007.

Bergman-Carton, Janis. „Christian Boltanski’s Dernières Années: The History of Violence and the Violence of History”. History and Memory, t. 13, nr. 1, 2001, ss. 3-18.

Boltanski. Revenir, red. Milada Ślizińska, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski 2003.

Borowski, Wiesław. Zakrywam to, co niewidoczne. Wywiad-rzeka. Rozmawiają Adam Mazur i Ewa Toniak. Wydawnictwo Stowarzyszenie 40 000 Malarzy, 2014.

Claverie, Jana. Entretien de Christian Boltanski avec Jana Claverie. Christian Boltanski: Leçon de ténèbres, kat. wyst., Belvédère et Jeu de Paume du Jardin Royal du Château de Prague, Prague Institut Français, Praga 1994 [na podstawie wersji roboczej tłumaczenia dostępnej w Archiwum Galerii Foksal].

Christian Boltanski. Kronika wypadków 1973 [folder, tekst Carolle Naggar]. Wydawnictwo B.W.A. Lublin, 1978.

„Dialog”. Moderna Museet, Stockholm 7 september-20 oktober 1985

Dibbets, Jan. [bez tytułu ], Zeszyty Artystyczne, nr 19, 2010, ss. 167-170.

Fazan, Katarzyna. Kantor. Nie/Obecność. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.

Ferenc, Tomasz. „Fotografia i śmierć – uwikłanie i realna styczność”. Dyskurs: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu, nr 24, 2017, ss. 107-122.

Franke, Melanie. „Zu viel Pathos (trial and error). Christian Boltanski im Pfefferberg”, von hundert, 004/100, nr 11, 2007, s. 27.

Galeria Foksal 1966-1994, red. Wiesław Borowski, Małgorzata Jurkiewicz i Andrzej Przywara, Galeria Foksal SBWA.

Jedlińska, Eleonora. Sztuka po Holocauście. Biblioteka Tygla Kultury, 2001.

Jedlińska, Eleonora. „Biografia/«Auto-biografia» – Pamięć/Śmierć/Życie”. Format. Pismo Artystyczne, nr 54, 4/2007/2008, ss. 72-77.

Kowalski, Grzegorz. [bez tytułu], Zeszyty Artystyczne, nr 19, 2010, ss. 179-183.

Kuc, Monika. „Zaczęło się od niemego mysza”, Rzeczpospolita, 25.04.2008, www.rp.pl/artykul/ 125563-Zaczelo-sie-od-niemego-mysza.html. Dostęp 29.09.2020.

Morgan, Stuart. „Little Christians. Christian Boltanski in conversation with Stuart Morgan”. Artscribe International, November/December, 1988, ss. 46-49.

Mazur, Adam. „Oświetlenie śmierci”, fototapeta, 2001, fototapeta.art.pl/2001/blt.php. Dostęp 29. 09.2020.

Mazur, Adam. „Wstęp”. Boltanski. Revenir, red. Milada Ślizińska, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, 2003.

Millet, Catharine. „Boltanski et Le Gac”. Les Lettres françaises, 1er avril 1970, s. 26.

Olek, Jerzy. „Niejednoznaczność oczywistości”. Zeszyty Artystyczne, nr 19, 2010, ss. 159-166.

„Polański tak, Uklański – nie! Z Christianem Boltanskim rozmawia Jacek Tomczuk”. Przekrój, nr 7, 2011 [15.02], ss. 46-49.

„Póki my żyjemy…”, Galeria Foksal, www.galeriafoksal.pl/poki-my-zyjemy. Dostęp 29.09.2020.

Rouillé, André. Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną. Tłum. Oskar Hedemann, Universitas, 2007.

Smith, Olga. „Authorless Pictures. Authorless Pictures. Uses of Photography in Christian Boltanski’s Early Work (1969-1975)”. Art History: Journal of the Association of Art Historians, t. 40, nr 3, 2017, ss. 634-657.

Sontag, Susan. O fotografii. Tłum. Sławomir Magala, Wydawnictwo Karakter, 2009.

Tomaszczuk, Zbigniew. „Fotografia rzeczywistości – rzeczywistość fotograficzna”. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, seria: Edukacja Plastyczna, z. 6, 2011, ss. 25-35.

„What Is Erased, a conversation between John Baldessari and Christian Boltanski”. Blind Spot Photography, nr 3, 1994, ss. 1-4.

Zaranek, Łukasz. „Mysz, która podbiła świat. Miki kończy 90 lat„, tvp info, 18.11.2018, www.tvp.info/40003985/mysz-ktora-podbila-swiat-miki-konczy-90-lat. Dostęp 29.09.2020.