Goście w pracowni Olgi Boznańskiej: Viktor E. von Gebsatteli i Alfred Wickenburg z Paulą Mordersohn-Backer w pobliżu

Dorota Kudelska

doi:10.18290/rh21694-12

Dorota Kudelska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0002-3408-2812

DOI: https://doi.org/10.18290/rh21694-12

Słowa kluczowe: Olga Boznańska, Paula Modersohn-Becker, Vincent E. Gebsattel, Adolf Wickenburg

Abstrakt

Alfred Wickenburg w niepublikowanych Wspomnieniach krótko opisuje wizytę w pracowni Olgi Boznańskiej (1907), gdzie przyprowadził go Vincent E. Gebsattel, pionier teorii percepcji opartej o korelację czasu i pamięci oraz analizę wrażeń estetycznych. Gebsattel był zafascynowany twórczością malarki, która pojawia się w tekście wśród takich postaci, jak Kessler, Vollard, Gide, Bonnard, Rodin, Rilke. Wickenburg wspomina o zwiedzaniu wystawy Cézanna z Rilkem, a także o szczególnej roli Pauli Modersohn-Becker, która była przewodnikiem poety po wcześniejszych wystawach mistrza. Przy tej okazji wzmiankuje, że Boznańska przyjaźniła się z Becker, o czym nie ma mowy w literaturze przedmiotu. Ustaliłam, że malarki mieszkały na przełomie 1906/1907 przy Montparnasse 49. Nie wiadomo, czy się przyjaźniły, ale ich kontakt w drodze do mieszkań-pracowni jest prawdopodobny. Z dokumentów Becker wynika, że na pewno miały na to cztery, a być może nawet siedem miesięcy.

Wspomnienia Wickenburga są jednym z wielu przykładów niedocenianych kontaktów artystycznych i intelektualnych Boznańskiej spoza kręgu polsko-francuskiego.

Bibliografia

Arno, Anna. Jaka szkoda. Krótkie życie Pauli Modersohn-Backer. Słowo/obraz, terytoria, 2015.

Bagińska, Agnieszka, U Olgi Boznańskiej. Oblicza pracowni artystki. Wydawnictwo MADO, 2013.

Bergson, Henri. Matière et mémoire. Essai sur la relation du corps à l'esprit, Paris, Alcan, 1896.

Beuys, Barbara. Paula Modersohn-Becker oder Wenn die Kunst das Leben ist. Insel-Verlag, 2009.

Bobrowska, Ewa. Olga Boznańska (1865-1940) [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie, kuratorki wystawy Ewa Bobrowska i Urszula Kozakowska-Zaucha, 25.10. 2014 – 01.02.2015], Muzeum Narodowe w Krakowie, 2014.

Buda, Oktavian. „Psychopatologie, Selbstbestimmung und Anthropologie – ein historischer Überblick”, Noesis, 2012, ss. 1-18, noesis.crifst.ro/wp-content/uploads/revista/2012/2012 _2_05.pdf. Dostęp 12.11.2020.

[Cézanne]. Catalogue des ouvrages de peinture, sculpture, dessin, gravure, architecture et art décoratif. Exposés au Petit Palais des Champs-Élysées, [Paris,] 1907, archive.org/details/ cataloguedesouvr00salo. Dostęp 29.10.2020.

Gebsattel, Viktor. Bemerkungen zur Psychologie der Gefühlsirradiation. Wilhelm Engelmann, 1907

Gebsattel, Viktor. Imago Hominis: Beiträge Zu Einer Personalen Anthropologie. Verlag Neues Forum, 1964. (Wyd. 2: O. Müller, 1968).

Higersberger, Renata. „W świetle lampy naftowej. Intymistyczne malarstwo Olgi Boznańskiej”. Olga Boznańska [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, 26.02.2015 –2.06.2015], red. merytoryczna Renata Higersberger, autorki scenariusza, kuratorki: Ewa Bobrowska i Urszula Kozakowska-Zaucha, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2015, ss. 16-25.

Knapowska-Niziołek, Magdalena. „Olga Boznańska – Frida za mgłą. Historia portretu pewnej enigmatycznej pianistki”. Niezła sztuka, niezlasztuka.net/o-sztuce/olga-boznanska-frida-za-mgla/. Dostęp 29.10.2020.

Kudelska, Dorota. „Olga Boznańska w Wiedniu”. Veritas in caritate. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Andrzeja Szostka MIC, red. Marcin Tkaczyk, Marzena Krupa i Krzysztof Jaworski, Wydawnictwo KUL, 2016, ss. 277-285.

Lawlor, Leonard. „Henri Bergson”. Stanford Encyclopedia of Philosophy (1. ed. May 18, 2004, substantive revision May 27, 2020), plato.stanford.edu/entries/bergson/. Dostęp 11.10. 2020.

Ososiński, Tomasz. „Listy do żony i nie tylko – korespondencja Rainera Marii Rilkego z Klarą Rilke-Westhoff”. Listy Rainera Marii Rilkego do Klary Rilke-Westhoff, przeł. i oprac. Tomasz Ososiński. Słowo/obraz, terytoria, 2016, ss. 7-20.

Perry, Gillian. Paula Modersohn-Becker: Her life and work. Harper & Row, 1979.

Perry, Gillian. Women artists and the Parisian avant-garde: Modernism and ‘feminine’ art 1900-1920s. Manchester University Press, 1995.

Rilke, Reiner Maria. Briefe über Cézanne. Insel-Verlag, 1952.

Rilke, Reiner Maria. Cézanne. Tłum. Andrzej Serafin, red. Monika Baranowska, Wydawnictwo Sic!, 2015.

Scheible, Burkhard S. Viktor Emil von Gebsattel (1883-1976). Leben und Werk Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Medizin, PhD Dissertation: Institut für Ethik und Geschichte der Medizin der Universität Tübingen, https://ub01.uni-tuebingen.de/xmlui/bitstream/handle/10900/45220/pdf/Druckversion2008_04_20.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Dostęp 20.10.2020.

Schirmer, Lothar. Paul Cézanne – die Bilder seiner Ausstellung Paris 1907: 57 Gemälde und Aquarelle von Paul Cézanne und 33 Briefe von Rainer Maria Rilke . Rekonstruktion der Cézanne-Ausstellung im Grand Palais, oprac. Bettina Kaufmann, red. Lothar Schirmer. Schirmer/Mosel, 2018.

Sosnowska, Joanna. Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880-1939, Instytut Sztuki PAN, 2003.

Sosnowska, Joanna. „Zła matka”. Zeszyty Naukowo-Artystyczne. Wydział Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, nr 7, 2006, ss. 29-36, zeszyty.asp.krakow.pl/wp-content/ uploads/2014/12/Zeszyt_Malarstwa_7.pdf. Dostęp 20.10.2020.

Rollig, Stella, i Kerstin Jesse, redaktorzy. Alfred Wickenburg – Visionen in Farbe und Form. Belvedere, 2017.

Rollig, Stella, Christian Huemer i Agnes Husslein-Arco, redaktorzy. Alfred Wickenburg: monograph and catalogue raisonné. Tłum. Laura Freeburn i in. Belvedere, Ritter Verlag, 2018.

Zbierzchowski, Henryk. „Z pracowni artystów polskich w Paryżu. Boznańska i Muttermilchowa”. Tygodnik Ilustrowany, nr 40, 1910, ss. 804.