Kilka uwag o wybranych niegdysiejszych pomocach do nauczania polszczyzny w środowisku frankofońskim

Rafał Zarębski

doi:10.18290/rh22706.13

Rafał Zarębski Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-1918-2169

DOI: https://doi.org/10.18290/rh22706.13

Słowa kluczowe: historia języka, socjolingwistyka, podręcznik, dydaktyka języka polskiego jako obcego

Abstrakt

W artykule dokonano charakterystyki wybranych dawniejszych (powstałych w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku) podręczników do nauki języka polskiego przeznaczonych dla publiczności frankofońskiej. Zwrócono uwagę na uwarunkowania zewnętrzne (kontekst historyczny, społeczny, instytucjonalny) i wewnętrzne (struktura podręczników, dobór treści tematycznych, rodzaj i jakość materiału egzemplifikacyjnego), które wydają się istotne w opisie tego typu źródeł z zakresu glottodydaktyki historycznej. Postawiono tezę, że zaproponowany sposób opis dawnych źródeł może skutkować holistyczną wizją dawnych podręczników i być pomocny w zapewnieniu im właściwego miejsca w historii polszczyzny.

Bibliografia

Baylon, Christian. Sociolinguistique. Société, langue et discours. Deuxième édition sous la direction de Henri Mitterand, Armand Colin, 2005.

Burzyńska, Anna B. Jakże rad bym się nauczył polskiej mowy… O glottodydaktycznych aspektach relacji język a kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002.

Cuq, Jean-Pierre i Isabelle Gruca. Cours de didactique du français langue étrangère et seconde. PUG, 2005.

Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego [Erazm Rykaczewski, Grammaire de la langue polonaise, contenant les règles appuyées sur les exemples tirés des meilleurs auteurs polonais, destinée principalement à l'usage des écoles polonaises à Paris (Gramatyka języka polskiego zawierająca reguły poparte przykładami zaczerpniętymi z najlepszych polskich autorów, przeznaczona głównie do użytku szkół polskich w Paryżu), oprac. Marcin Jakubczyk] [DOGP1], gramatyki.uw.edu.pl/book/527. Dostęp 24.03.2021.

Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego [Rufin Piotrowski, Zasady gramatyki polskiej dla użytku Szkoły Narodowej Polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone (…). Zasady gramatyki polskiej: o składni – dopełnienie. Dla użytku Szkoły Narodowej Polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone (…) (wydane anonimowo), oprac. Marcin Jakubczyk] [DOGP2], gramatyki.uw.edu.pl/book/532. Dostęp 24.03.2021.

Dąbrowska, Anna. „Byli przed nami, uczyli przed nami. Nauczanie języka polskiego jako obcego (jpjo) – spojrzenie diachroniczne”. W kręgu glottodydaktyki, red. Aleksandra Achtelik i Karolina Graboń, seria: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy, red. Jolanta Tambor, t. 5, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018, ss. 15-43, www.wydawnictwo.us.edu.pl/sites/wydawnictwo.us.edu.pl/files/105-18_polonistyka_na_ poczatku_ xxi_wieku_t_5_blok_druk_nakladu.pdf. Dostęp 22.03.2021.

Dąbrowska, Anna. „Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w historii języka polskiego”. Język Polski, t. 98, nr 2, 2018, ss. 22-41. DOI: 10.31286/JP.98.2.2.

Dąbrowska, Anna. „Wokabularz, enchiridion, donat, summarsz, goniec, manualik… – tytuły dawnych książek do nauczania cudzoziemców języka polskiego”. Lingua et gaudium. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Janowi Miodkowi, red. Monika Zaśko-Zielińska, Małgorzata Misiak, Jan Kamieniecki i Tomasz Piekot, Atut, 2016, ss. 231-246.

ESOKJ: Council of Europe: Daniel Coste, Brian North, Joseph Sheils, John Trim. Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. tłum. Waldemar Martyniuk, Wydawnictwa Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, 2003.

Gajda, Stanisław. „Styl naukowy”. Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, 2001, ss. 183-199.

Gębal, Przemysław Ernest. Dydaktyka języków obcych. Wprowadzenie. PWN, 2019.

Grochala, Beata. „Metajęzyk w wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego”, Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 23, 2016, ss. 73-82, doi: 10.18778/0860-6587.23.06.

Grochala-Woźniak, Beata. „Wstęp do podręcznika jako gatunek tekstu glottodydaktycznego”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców, 17, 2010, ss. 317-325, bazhum.muzhp.pl/media//files/Acta_Universitatis_Lodziensis_Ksztalcenie_Polonistyczne_ Cudzoziemcow/Acta_Universitatis_Lodziensis_Ksztalcenie_Polonistyczne_Cudzoziemcow -r2010-t17/-s317-325.pdf. Dostęp 22.03.2021.

Klimek-Grądzka, Jolanta. „Z historii nauczania języka polskiego Polaków w USA – przegląd podręczników (wiek XIX – 1. połowa XX wieku)”. Roczniki Humanistyczne KUL, t. 65, z. 10, 2017, ss. 43-57, doi: 10.18290/rh.2017.65.10-3. Dostęp 21.03.2021.

Kotlarska, Irmina. „Materiały do nauki języka angielskiego wydawane od końca XVIII do połowy XX wieku jako źródła badań polsko-angielskich kontaktów językowych. Prolegomena badawcze”. Socjolingwistyka, 2019, ss. 167-180, doi: 10.17651/SOCJOLING. 33.10.

Krążyńska, Zdzisława i Tomasz Mika, Agnieszka Słoboda. Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I. Konteksty – metody – tendencje. Wydawnictwo Rys, 2015.

Ligara, Bronisława. „Bilingwizm polsko-francuski Adama Mickiewicza. W stronę antropologii lingwistycznej”. LingVaria, 2 (10), 2010, ss. 141-170. www.lingvaria.polonistyka.uj.edu.pl/ documents/5768825/d0d03ede-0ddc-42af-9c94-36b010bd0b4d. Dostęp 22.03.2021.

Miodunka, Władysław T. „Między etniczno-genealogicznym a kulturowym rozumieniem narodu. O potrzebie historycznojęzykowych badań polszczyzny jako języka obcego i drugiego”. LingVaria, nr 1 (11), 2011, ss. 179-204, www.lingvaria.polonistyka.uj.edu.pl/documents/ 5768825/2b8f5798-130d-446a-9126-0b491e4d53a1. Dostęp 25.03.2021.

Pugacewicz, Iwona H. Batignolles 1842–1874. Edukacja Wielkiej Emigracji. Oficyna Wydawnicza Aspra, 2017.

Puren, Christian. Histoire des méthodologies de l’enseignement des langues. Nathan/CLE international, 1988.

Riegel, Martin et Jean-Christophe Pellat, René Rioul. Grammaire méthodique du français. Press Univeritaires de France, 1997.

Walczak, Bogdan. „Z dziejów nauczania języka polskiego jako obcego (pomoce dydaktyczne)”. Sukcesy, problemy i wyzwania w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. Agnieszka Mielczarek, Anna Roter-Bourkane, Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2014, ss. 27-35.

Wskazówki: Wskazówki dla wychodźców do Francji. Wydanie czwarte, Urząd Emigracyjny, Warszawa 1928, polona.pl/item/wskazowki-dla-wychodzcow-do-francji,MzQwMTc0Ng/1/ #info:metadata. Dostęp 25.03.2021.

Zarzeczny, Grzegorz. „Struktura globalna podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego (ujęcie diachroniczne)”. Grenzüberschreitungen – Polnische, tschechische und deutsche Sprache, Literatur und Kultur. Beiträge zur VIII. Internationalen Westslawistischen inter Faces-Konferenz in Leipzig, red. Julia Nesswetha, Zuzanna Czerwonka, Kateřina Rysová, 2013, ss. 353-362, www.researchgate.net/publication/236853685_Struktura_globalna_podrecznikow_do_nauczania_jezyka_polskiego_jako_obcego_ujecie_diachroniczne. Dostęp 26.03.2021.