Karol Wojtyła i Emil Zegadłowicz – bliscy czy dalecy? Wokół koncepcji teatru

Anna Podstawka

doi:10.18290/rh.2068s-13

Anna Podstawka Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0002-4681-9770

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2068s-13

Słowa kluczowe: Karol Wojtyła, Emil Zegadłowicz, teatr pierwszej połowy XX wieku, teatr i dramat religijny

Abstrakt

Artykuł jest komparatystycznym studium na temat koncepcji teatru Karola Wojtyły i Emila Zegadłowicza. Mimo iż powstaje wiele prac poświęconych młodzieńczej twórczości literackiej i działalności teatralnej Wojtyły, wciąż nie w pełni przeanalizowane są wątki badań teatrologicznych. Dlatego istotna wydaje się próba ukierunkowania badawczej refleksji na źródła, z jakich czerpali obaj twórcy, kształtując swą poetycką wrażliwość, koncepcję człowieka i świata uzewnętrznianą w strukturze dzieł dramatycznych, wpisaną w myśl teatralną, poglądy na temat misji sztuki i aktora. Rekonesansowa próba porównania kompozycji wczesnych dramatów Zegadłowicza i Wojtyły wskazuje na wspólne korzenie postrzegania roli teatru i model dramaturgii wyrastającej z tradycyjnych, misteryjno-moralitetowych form teatralnych. Widoczne są również podobne kierunki i obszary artystycznych penetracji, pojmowania estetycznych kanonów sztuki, wartości regionalnej kultury, przy równoczesnej odrębności światopoglądu i twórczości obu artystów.

Bibliografia

Burghardt, Marta. Wadowickie korzenie Karola Wojtyły. Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity, 2013.

Ciechowicz, Jan. „Reduta słowa. Dogmat i świętość w Teatrze Rapsodycznym”. Dramat i teatr religijny w Polsce, red. Irena Sławińska i Wojciech Kaczmarek, Towarzystwo Naukowe KUL, 1991, ss. 387–400.

Ciechowicz, Jan. „Światopogląd teatralny Karola Wojtyły”. Jan Ciechowicz. Dom opowieści. Ze studiów nad Teatrem Rapsodycznym Mieczysława Kotlarczyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1992, ss. 114–128.

Dziedzic, Stanisław. „Emil Zegadłowicz i Karol Wojtyła. Obszary wspólnych fascynacji i pola odrębnych rozstrzygnięć”. Emil Zegadłowicz. Daleki i bliski, red. Henryk Czubała, Krzysztof Kłosiński, Krystyna Latawiec i Włodzimierz Próchnicki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015, ss. 93–113.

Jan Paweł II. Wstańcie, chodźmy! Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, 2004.

Kalendarium życia Karola Wojtyły, oprac. Adam Boniecki, Znak, 1983.

„Listy Karola Wojtyły do Mieczysława Kotlarczyka z okresu wojny i okupacji”. Dzieła literackie i teatralne, t. 1: Juwenilia (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019, ss. 343–365.

Miciński, Tadeusz. „Teatr świątynia”. Słowo Polskie, nr 207, 1905, ss. 1–2.

Młodzieńcze lata Karola Wojtyły. Wspomnienia, red. Juliusz Kydryński, Oficyna Cracovia, 1990.

Olszewska, Maria Jolanta. „Ballady misteryjne Emila Zegadłowicza”. Maria Jolanta Olszewska. „Tragedia chłopska”. Od W.L. Anczyca do K.H. Rostworowskiego. Tematyka – kompozycja – idee. Nakładem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2001, ss. 298–323.

Podstawka, Anna. „Sacrum w dramaturgii Emila Zegadłowicza”. Religijność na progu nowoczesności. O literaturze polskiej lat 1918–1945, red. Mirosława Ołdakowska-Kuflowa i Lech Giemza, Towarzystwo Naukowe KUL, 2010, ss. 251–270.

Podstawka, Anna. „»Uświęcać pospolitość« – Emila Zegadłowicza koncepcja teatru”. W kręgu polskiego dramatu i teatru religijnego XX wieku, red. Wojciech Kaczmarek i Joanna Michalczuk, Norbertinum, 2007, ss. 57–75.

Popiel, Jacek. „Teatr w biografii Karola Wojtyły”. Jacek Popiel. Los artysty w czasach zniewolenia. Teatr Rapsodyczny 1941–1967. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006, ss. 247–292.

Studencki, Władysław. Twórczość dramatyczna Emila Zegadłowicza. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1962.

Studnicki, Gustaw. Pierwsza wśród równych. Dzieje Gimnazjum i Liceum w Wadowicach. Towarzystwo Miłośników Ziemi Wadowickiej, 1991.

Wojtyła, Karol. „Do sonetów!”. Dzieła literackie i teatralne, t. 1: Juwenilia (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019, ss. 61–62.

Wojtyła, Karol. „Hiob. Drama ze Starego Testamentu”. Dzieła literackie i teatralne, t. 1: Juwenilia (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019, ss. 113–175.

Wojtyła, Karol. „Jeremiasz. Drama narodowe we trzech działach”. Dzieła literackie i teatralne, t. 1: Juwenilia (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019, ss. 177–245.

Wójcik, Mirosław. Pan na Gorzeniu. Życie i twórczość Emila Zegadłowicza. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2005.

Zegadłowicz, Emil. Aktor wieczny. Rolnicza Drukarnia Nakładowa i Księgarnia Nakładowa, 1929.

Zegadłowicz, Emil. „Betsaba. Dramat w trzech aktach z epilogiem”. Emil Zegadłowicz. Dramaty, t. 2, Wydawnictwo Drukarni Nakładowej Józefa Kawalera, 1932, ss. 131–250.

Zegadłowicz, Emil. „Czyn Wyspiańskiego. Przemówienie wygłoszone 27 listopada 1927 roku na akademii w Teatrze Polskim w Poznaniu w dwudziestą rocznicę śmierci Wyspiańskiego”. Emil Zegadłowicz. W obliczu gór i kulis. Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka w Poznaniu, 1927, ss. 153–168.

Zegadłowicz, Emil. „Lampka oliwna. Tragedia w trzech aktach”. Emil Zegadłowicz. Dramaty, t. 1, Wydawnictwo Drukarni Nakładowej Józefa Kawalera, 1932, ss. 123–205.

Zegadłowicz, Emil. „Na otwarcie Teatru Polskiego”. Dziennik Poznański, nr 227, 1928, s. 2.

Zegadłowicz, Emil. „Nawiedzeni. Misterium balladowe w trzech aktach”. Emil Zegadłowicz. Dramaty, t. 1, Wydawnictwo Drukarni Nakładowej Józefa Kawalera, 1932, ss. 5–122.

Zegadłowicz, Emil. „Noc czerwcowa MCMXXVII”. Emil Zegadłowicz. W obliczu gór i kulis. Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka w Poznaniu, 1927, ss. 25–33.

Zegadłowicz, Emil. „O kształtowaniu się idei. Odczyt wygłoszony w Kole Polonistów Uniwersytetu Poznańskiego 12 maja 1927 roku”. Emil Zegadłowicz. W obliczu gór i kulis. Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka w Poznaniu, 1927, ss. 35–91.

Zegadłowicz, Emil. „O Legionie czartakowskim. Przedmowa do rocznika „Czartaka” zboru poetów w Beskidzie na rok 1928, wygłoszona na wieczorze czartakowskim urządzonym staraniem Koła Polonistów Uniwersytetu Poznańskiego dnia 14 listopada 1927 roku”. Emil Zegadłowicz. W obliczu gór i kulis. Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka w Poznaniu, 1927, ss. 177–187.

Zegadłowicz, Emil. Pokój dziecinny. Dramat. Biblioteka Gorzeńska, 1936.

Zegadłowicz, Emil. „Polski Faust i polski teatr. Odczyt wygłoszony w Kole Polonistów Uniwersytetu Poznańskiego dnia 14 maja 1927 roku”. Emil Zegadłowicz. W obliczu gór i kulis. Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka w Poznaniu, 1927, ss. 93–123.

Zegadłowicz, Emil. Powsinogi beskidzkie. Drukarnia Franciszka Foltina, 1924.

Zegadłowicz, Emil. „W obliczu gór i kulis. Z listów do przyjaciół”. Emil Zegadłowicz. W obliczu gór i kulis. Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka w Poznaniu, 1927, ss. 3–15.