La poesia di Karol Wojtyła: un itinerario ascetico

Abstrakt

Poezja Karola Wojtyły: wędrówka ascetyczna

Artykuł jest swego rodzaju wędrówką po twórczości poetyckiej Karola Wojtyły – Jana Pawła II, wędrówką ascetyczną, a jednocześnie niezmiernie bogatą, w ślad za osobą z zewnątrz, wolną od naszego rodzimego kontekstu historyczno-kulturowego, zatem i otwartą na nieograniczone perspektywy interpretacji. Praca ukazuje uniwersalny charakter dorobku poetyckiego Karola Wojtyły, kładzie akcent na nowe elementy percepcji tejże poezji i w innym świetle ukazuje znaczenia wersów, wciąż tak bardzo aktualnych i niezmiennie adresowanych do człowieka, który także (a może zwłaszcza) dziś boryka się z odwiecznymi dylematami. Już we wczesnych utworach literackich obecne są (i na trwale pozostaną) dwa głębokie wymiary: dusza słowiańska oraz intelektualna klasyczność, które staną się charakterystyczne również dla talentu komunikacji ekumenicznej i wizji teologicznej Kościoła u Jana Pawła II. W przejściu od młodzieńczych sonetów do hymnów można dostrzec nie tylko rozwój stylistyczny i głębię przesłania, ale przede wszystkim podążanie w kierunku świadomej religijności, kontemplacji, w kierunku kapłaństwa, które rodziło się w szczególnie dramatycznych czasach drugiej wojny światowej. Z kolei w okresie kapłańskim wybory poety naznaczone są pragnieniem zrozumienia kondycji człowieka oraz zauważanie miłości Boga w stosunku do stworzenia. Kontemplacja staje się coraz bardziej modlitwą, a z modlitwy rodzi się dialog. Twórczość literacka Karola Wojtyły jawi się jako opowieść o własnym doświadczeniu wewnętrznym oraz odsłania duchową antropologię.

La poesia di Karol Wojtyła: un itinerario ascetico

L’itinerario poetico di Karol Wojtyła viene esplorato nel suo evolversi a partire dalle Poesie Giovanili che privilegiano inizialmente la forma del Sonetto per passare all’Inno e alla Ballata. Successivamente vengono sperimentate forme più complesse ed aperte che riescono a fondere e superare il confine poesia / prosa in linea con le poetiche della modernità letteraria tra XX e XXI secolo. L’evoluzione del linguaggio poetico si svolge parallelamente all’approfondirsi della vicenda personale ed interiore del poeta sulla via della progressiva crescita di una esperienza mistica singolare ed insolita. Egli, per la sua capacità di immergersi ed immedesimarsi sia nella drammaticità storica del suo e del nostro tempo, sia nella ricerca inesausta di una verità che vada oltre «il magro fiume della storia» per rispondere alla sete di Assoluto dell’uomo, percorre una scala di Ascesi sempre più intensa le cui tappe in progress lasciano preziose tracce nei testi poetici, i quali acquisiscono via via una dimensione di iconicità sempre più significativa. Nell’ultima opera Trittico Romano (l’unica a firma Giovanni Paolo II) il poeta, sacerdote e mistico, giunge all’approdo della pura «visione» del progetto divino iscritto nella «policromia» stessa dell’affresco michelangiolesco della Cappella Sistina, assumendolo come vera, immensa Icona di «Immagine e Somiglianza», consegnata agli uomini dal pittore, messaggio e contemporaneamente «chiave di lettura», attraverso cui l’Invisibile si manifesta nel Visibile. Senza dubbio possiamo considerare Karol Wojtyła uno dei più grandi protagonisti della poesia religiosa fra i due secoli.