Transpozycja nazw własnych z punktu widzenia dydaktyki przekładu (w polsko-rosyjskiej parze językowej)

Monika Krajewska

doi:10.18290/rh206810-8

Monika Krajewska Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska https://orcid.org/0000-0002-4066-5125

DOI: https://doi.org/10.18290/rh206810-8

Słowa kluczowe: transpozycja nazw własnych, transliteracja, transkrypcja, przekład, dydaktyka przekładu

Abstrakt

W artykule przedstawiono problematykę transpozycji nazw własnych w parze języków polski–rosyjski. Zagadnienie to – do którego analizy wykorzystano metodę przypadków – rozpatrzono z punktu widzenia dydaktyki przekładu. Ze względu na potrzebę indywidualnego podejścia do każdej nazwy własnej zaproponowano odpowiednie przygotowanie zajęć. Pomogą one studentom przećwiczyć różne sytuacje tłumaczeniowe i zobaczyć ten sam onim z kilku perspektyw, a w konsekwencji – w kilku różnych wariantach docelowych, zależnych od kontekstu. W artykule odwołano się zarówno do tłumaczenia specjalistycznego (w tym poświadczonego), jak i literackiego.

Bibliografia

Adelgejm, Irina. „Na granitse morya i pis’mennogo stola”. Inostrannaya literatura, nr 4, 2001 [Адельгейм, Ирина. „На границе моря и письменного стола...”. Иностранная литература, nr 4, 2001]. Портал ЖЗ, https://magazines.gorky.media/inostran/2001/4/na-granicze-morya-i-pismennogo-stola.html. Dostęp 30.09.2019.

Białek, Ewa. „Nazwa własna w leksykografii i dydaktyce przekładu”. Rocznik Przekładoznawczy, nr 9, 2014, ss. 281-301.

Burkhardt, Hanna. „Kulturemy i ich miejsce w teorii przekładu”. Język a Kultura, nr 20, 2008, ss. 197-209.

Dziennik Ustaw, 2014 poz. 1741. Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001741/T/D20141741L.pdf. Dostęp 30.09.2019.

Kodeks tłumacza przysięgłego. TEPIS, 2011. Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS, https://tepis.org.pl/wp-content/uploads/przepisy-prawa/kodeks-tp.pdf. Dostęp 30.09.2019.

Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego. TEPIS, 2018. Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS, https://tepis.org.pl/wp-content/uploads/Kodeks-zawodowy-t%C5%82umacza-przysi%C4%99g%C5%82ego-2018.pdf. Dostęp 30.09.2019.

Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego. TEPIS, 2019. Ministerstwo Sprawiedliwości, https:// www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ zasady-wykonywania-zawodu-tlumacza-przysieglego. Dostęp 30.09.2019.

Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 6: Białoruś, Rosja, Ukraina. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2005. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG), http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_06.pdf, s. 46 i 51. Dostęp 30.09.2019.

Krajewska, Monika. Oswoić słowo. Komentarze w północnych książkach Mariusza Wilka i ich rosyjskich przekładach. Wydawnictwo Naukowe UMK, 2017.

Kubacki, Artur Dariusz. Tłumaczenie poświadczone. Status, kształcenie, warsztat i odpowiedzialność tłumacza przysięgłego. LEX. 2012.

Pieciul-Karmińska, Eliza. „‘Niebieska broda?’, czyli dlaczego nie należy tłumaczyć baśni braci Grimm z języka rosyjskiego?”. Pracownia Wyrazu, http://pracowniawyrazu.amu.edu.pl/? author=4. Dostęp 30.09.2019.

Pstyga, Alicja. „Norma i uzus: problem pisowni i odmiany rosyjskojęzycznych nazw własnych w prasie polskiej”. Norma i uzus współczesnej polszczyzny. Wybrane problemy, red. Ewa Rogowska-Cybulska i Marek Cybulski, Uniwersytet Gdański, 2016, ss. 77-85.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 maja 2005 roku w sprawie sposobu transliteracji imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych zapisanych w alfabecie innym niż alfabet łaciński, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20051020855/O/D20050855.pdf. Dostęp 30.09.2019.

Siniawska-Sujkowska, Tatiana. „Oswajanie obcości. Transkrypcja języka białoruskiego: norma i uzus”. Norma i uzus współczesnej polszczyzny. Wybrane problemy, red. Ewa Rogowska-Cybulska i Marek Cybulski, Uniwersytet Gdański, 2016, ss. 106-114.

SJP a: „Jeśli po przetranskrybowaniu po spółgłosce pojawia się j”. Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/zasady/316-77-B-7-Jesli-po-przetranskrybowaniu-po-spolglosce-pojawia-sie-j;629708.html. Dostęp 30.09.2019.

SJP b: „Nazwiska na -ский, -цкий, -ий, -ый”. Słownik języka polskiego. https://sjp.pwn.pl/zasady/310-77-B-1-Nazwiska-na-%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D0%B8%D0%B9-%D1%8B%D0%B9;629702.html. Dostęp 30.09.2019.

SJP c: „Transkrypcja współczesnego alfabetu rosyjskiego”. Słownik języka polskiego, https:// sjp.pwn.pl/zasady/308-76-B-Transkrypcja-wspolczesnego-alfabetu-rosyjskiego;629697.html. Dostęp 30.09.2019.

SJP d: „Transliteracja współczesnego alfabetu rosyjskiego”. Słownik języka polskiego. https://sjp.pwn.pl/zasady/307-76-A-Transliteracja-wspolczesnego-alfabetu-rosyjskiego;629696.html. Dostęp 30.09.2019.

Szczęsny, Anna. „Embarras de choix – nazwy własne jako odwieczny problem w dydaktyce tłumaczenia pisemnego. Między normą a uzusem (na przykładzie tekstów polskich i rosyjskich)”. Rocznik Przekładoznawczy, nr 6, 2011, ss. 193-213.

Tabakowska, Elżbieta. O przekładzie na przykładzie. Znak, 1999.

„Trzeci list Lema: Nie ułatwiać czytelnikowi!” Lubimy czytać, http://lubimyczytac.pl/aktualnosci/3064/trzeci-list-lema-nie-ulatwiac-czytelnikowi. Dostęp 30.09.2019.

Wilk, Mariusz. Dom włóczęgi. Noir sur Blanc, 2014.

„Varianty transliteratsii, rekomenduyemyye dlya ispol’zovaniyagosudarstvami. Transliteratsiya kirillicheskikh znakov”. IKAO. Doc 1903. Mashinoschityvayemyye proyezdnyye dokumenty. Izdaniye sed’moye, 2015. Chast’ 3. Spetsifikatsii, obshchiye dlya vsekh MSPD [„Варианты транслитерации, рекомендуемые для использования государствами. Транслитерация кириллических знаков”. ИКАО. Doc 9303. Машиносчитываемые проездные документы. Издание седьмое, 2015. Часть 3. Спецификации, общие для всех МСПД, https://www.icao.int/publications/Documents/9303_p3_cons_ru.pdf, ss. 32-33. Dostęp 30.09.2019.

Vlakhov, Sergey, i Sider Florin. Neperevodimoye v perevode. R. Valent, 2006 [Влахов, Сергей, и Флорин Сидер. Непереводимое в переводе. Р. Валент, 2006].