Karol Wojtyła / Jan Paweł II i myśl religijna Zygmunta Krasińskiego we wczesnej epistolografii

Iwona Dorota

doi:10.18290/rh20684-2s

Iwona Dorota Università degli Studi di Milano, Italia https://orcid.org/0000-0002-7268-3686

DOI: https://doi.org/10.18290/rh20684-2s

Słowa kluczowe: Wojtyła / Jan Paweł II, Zygmunt Krasiński, romantyzm, mesjanizm, korespondencja

Abstrakt

Autorka artykułu, pt. „Karol Wojtyła / Jan Paweł II i myśl religijna Zygmunta Krasińskiego we wczesnej epistolografi koncentruje swoją uwagę badawczą na postaci młodego Karola Wojtyły i jego swoistej fascynacji polską literaturą romantyczną, której źródła tkwią jeszcze w okresie wadowickim. Młody Karol był nie tylko aktorem, lecz także współreżyserem i współtwórcą wystawianych tam spektakli. Doświadczenia Wojtyły związane z Teatrem Rapsodycznym, ale i te wyniesione ze studiów polonistycznych, doprowadzają go do głębokiego przekonania o misyjnym, profetycznym charakterze słowa mówionego, poprzez które dokonuje się transformacja zarówno na płaszczyźnie intelektualnej, jak i duchowej. Zygmunt Krasiński we wczesnej korespondencji podejmuje istotne zagadnienia natury estetyczno-religijnej, które doprowadzą go do ukształtowania mesjanizmu narodowego. Nauczanie pontyfikalne Jana Pawła II staje się przestrzenią, w której z nową siłą i artykulacją wybrzmiewają idee romantyzmu polskiego, a myśl estetyczna ma swe dopełnienie w myśli teologicznej.

Bibliografia

Ballanche, Pierre Simon. Essai sur les institutions sociales, Oeuvres de M. Ballanche, t. 2, Bureau de L’Encyclopédie des Connaissances Utiles, Paris, 1833.

Balthasar, Hans Urs von. Chwała. Estetyka teologiczna. Tłum. Ewa Marszał i Jerzy Zakrzewski SJ, t. 2, Wydawnictwo WAM, 2007.

Bieniasz, Zbigniew. Kochana stara buda. Towarzystwo Miłośników Ziemi Wadowickiej, 1986. Bieńczyk, Marek. Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci, Słowo/Obraz Terytoria, 2001.

Błoński, Jan. „Poezja nawrócenia”. Znak, nr 6, 1987, ss. 83-90. Braun, Jerzy. Kultura jutra, czyli Nowe Oświecenie. Fronda, 2001.

Burghardt, Marta. „Wpływ środowiska wadowickiego i krakowskiego na wrażliwość artystyczną Karola Wojtyły/ Jana Pawła II”. Karol Wojtyła/ Jan Paweł II wobec tradycji kultury polskiej, red. Grażyna Halkiewicz-Sojak, Agnieszka Komorowska, Bartłomiej Łuczak i Michał Sokulski, Wydawnictwo UAM, 2015, ss. 35-48.

Buttiglione, Rocco. Myśl Karola Wojtyły. Towarzystwo Naukowe KUL, 1996.

Chojnacki, Zbigniew. „Wokół pewnej liryki mistycznej”. Przestrzeń słowa. Twórczość literacka Karola Wojtyły – Jana Pawła II, red. Zofia Zarębianka, ks. Jan Machniak, Wydawnictwo św. Stanisława BM, 2006, ss. 119-129.

Cichowicz, Stanisław. „Dogmatyczne czuwanie (w związku z Zygmuntem Krasińskim)”. Znak, nr 244, 1974, ss. 1252.

Ciechowicz, Jan. Dom opowieści. Ze studiów nad Teatrem Rapsodycznym Mieczysława Kotlarczyka.

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1992.

Cywiński, Bohdan. „Polityka i rzeczy ostateczne (wątki etyczne w myśli Krasińskiego)”. Znak, t. 26, nr 244, 1974, ss. 1291-1304.

Dorota, Iwona. „Les cours d’Adam Mickiewicz au Collège de France, vus par George Sand”. Les Amis de George Sand, vol. Nouvelle Serie, nr 29, 2007.

Dybciak, Krzysztof. „Inspirująca obecność. Czy istnieje wpływ Karola Wojtyły – Jana Pawła II na polską literaturę?”. Promieniowanie świętości. Jan Paweł II a literatura, oprac. Krzysztof Dybciak, Stanisława Pażucha, Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, Katedra Literatury XX wieku UKSW, 2011, ss. 5-19.

Dybciak, Krzysztof. „Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II jako synteza głównych wzorów polskiej tradycji kulturalnej”. Karol Wojtyła / Jan Paweł II wobec tradycji kultury polskiej, red. Grażyna Halkiewicz-Sojak, Agnieszka Komorowska, Bartłomiej Łuczak, Marek Sokulski, Wydawnictwo UMK, 2015, ss. 49-63.

Dziedzic, Stanisław. Romantyk Boży. Wydawnictwo WAM, 2014.

Dziedzic, Stanisław, „Słowiański pieśniarz na gościńcach Pana. O młodzieńczych peregrynacjach w juweniliach poetyckich Karola Wojtyły. Stanisław Dziedzic. Ojczyzna myśli mojej. Studia i szkice literackie. Kraków 1999.

Eleuter [Jarosław Iwaszkiewicz]. „Jan Paweł II”. Krzysztof Dybciak. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ss. 41-42.

Ewangelia i kultura. Doświadczenie środkowoeuropejskie. Śladem Trzeciej Pielgrzymki Jana Pawła II, red. Marian Radwan SCJ, Tadeusz Styczeń SDS, Fundacja Jana Pawła II, Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej, 1988.

Górski, Konrad. „Katastrofizm «Nie-Boskiej Komedii»”. Literatura i katolicyzm, wybór, wstęp, komentarz Agnieszka Bielak, Wydawnictwo KUL, 2004, ss. 247-253.

Graciotti, Sante. Od renesansu do oświecenia, t. 1, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991. Halkiewicz-Sojak, Grażyna. „Rapsod i rapsodyczność w dykcji poetyckiej i refleksji Cypriana Norwida i Karola Wojtyły”. Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski i Witold Sadowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, ss. 135-140.

Heck, Dorota. „«Hiob» i «Jeremiasz». Okupacyjne dramatopisarstwo Karola Wojtyły jako nawiązanie do literatury Młodej Polski”. Karol Wojtyła / Jan Paweł II wobec tradycji kultury polskiej, red. Grażyna Halkiewicz-Sojak, Agnieszka Komorowska, Bartłomiej Łuczak i Michał Sokulski, Wydawnictwo UAM, 2015, ss. 245-258.

Hertz, Paweł. „Kilka uwag o poezji Zygmunta Krasińskiego”. Znak, nr 244, 1974, ss. 1240-1251. Jan Paweł II. Dar i Tajemnica. W pięćdziesiątą rocznicę moich święceń kapłańskich. Wydawnictwo WAM, 1996.

Jan Paweł II. Encyklika „Slavorum apostoli”. Libreria Editrice Vaticana, 1985.

Jan Paweł II. List do artystów. Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 2005. Jan Paweł II. Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne. Towarzystwo Naukowe KUL, 1994. Jan Paweł II. Pielgrzymki do ojczyzny. Przemówienia i homilie. Znak, 2012.

Jan Paweł II. „Przemówienie inauguracyjne”. Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo, 19-20 sierpnia 1996, red. Maria Bobrownicka, Lucjan Suchanek i Franciszek Ziejka, Universitas, 1997, ss. 9-13.

Janion, Maria. Zygmunt Krasiński. Debiut i dojrzałość. Wiedza Powszechna, 1962.

Kalendarium życia Karola Wojtyły, oprac. ks. Adam Boniecki, Znak, 1983.

Karol Wojtyła. Dzieła literackie i teatralne. Utwory poetyckie (1946-2003), t. 2, Znak, 2020. Kotlarczyk, Mieczysław, i Karol Wojtyła. O Teatrze Rapsodycznym. 60-lecie powstania Teatru Rapsodycznego, wstęp i oprac. Jacek Popiel, wybór tekstów Tadeusz Malak i Jacek Popiel, PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie, 2001.

Kotlarczyk, Mieczysław. Sztuka żywego słowa. Dykcja – ekspresja – magia, przedm. Kardynał Stefan Wyszyński, Nakł. Fundacji Teatru Religijnego w Rzymie oraz Przyjaciół Teatru Rapsodycznego, 1975.

Krasiński, Zygmunt. Listy do Henryka Reeve, tłum. Aleksandra Olędzka-Frybesowa, oprac. wstępem, kroniką i notami opatrzył Paweł Hertz, t. 1-2, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.

Krasiński, Zygmunt. Listy do Konstantego Gaszyńskiego, oprac. i wstęp Zbigniew Sudolski, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.

Krasiński, Zygmunt. Listy do ojca, oprac. i wstęp Stanisław Pigoń, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963.

Królikiewicz, Grażyna. Terytorium ruin. Ruina jako obraz i temat romantyczny. Universitas, 1993. Krzeczkowski, Henryk. „Religijność Krasińskiego”. Znak, nr 244, 1974, ss. 1305-1318.

Kubacki, Wacław. Krasiński i Ballanche. „Miesięcznik Literacki”, nr 4, 1985, ss. 43-57. Kwiatkowski, Tadeusz. „Karol”. Młodzieńcze lata Karola Wojtyły. Wspomnienia, red. Juliusz Kydryński, Oficyna Cracovia, 1990, ss. 73-86.

Maciejewski, Jarosław. „Karol Wojtyła i Jan Paweł II wobec literatury”. Krzysztof Dybciak. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ss. 116-146.

Makarewicz, Jan. „«On jeden nieśmiertelny, prosty i boski» – romantyczna symbolika krzyża w Renesansowym psałterzu Karola Wojtyły”. Wrocławski Przegląd Teologiczny, nr 1, 2019, ss. 151-179.

Malak, Tadeusz. „Karol Wojtyła a Teatr Rapsodyczny”. Ethos, nr 77-78, 2007, ss. 294-306. Malak, Tadeusz. „«Polska będzie, Lolusiu»”. Teatr, nr 11, 1991, ss. 21-26.

Masłowski, Michał. „Tryptyk rzymski Jana Pawła II”. Przestrzeń słowa. Twórczość literacka Karola Wojtyły – Jana Pawła II, red. Zofia Zarębianka i ks. Jan Machniak, Wydawnictwo św. Stanisława B.M., 2006, ss. 263-269.

Matuszewski, Ignacy. Słowacki i nowa sztuka (modernizm). Twórczość Słowackiego w świetle poglądów estetyki nowoczesnej. Studium krytyczno-porównawcze, oprac. i wstępem opatrzył Samuel Sandler, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1965.

Merdas, Alina. Religijność Zygmunta Krasińskiego. W drodze, nr 9, 1981, ss. 34-42. Michałowska, Danuta. Karol Wojtyła. Artysta – kapłan. Wydawnictwo św. Wojciecha, 2006.

Miłosz, Czesław. „Potężniejszy niż królowie i docześni władcy tej ziemi”. Aż po krańce ziemi, red. Jacek M. Stroka, Kwadrat, 1999.

Miłosz, Czesław. Historia literatury polskiej do roku 1939, tłum. Maria Tarnowska, Znak, 1993. Miodońska-Brookes, Ewa, „Ja się w tych wierszach po prostu uczę mówić, zanim zacznę rozma-

wiać”. Przestrzeń słowa. Twórczość literacka Karola Wojtyły – Jana Pawła II, red. Zofia Zarębianka i ks. Jan Machniak, Wydawnictwo św. Stanisława B.M., 2006, ss. 225-238.

Nitka, Maria. Twórczość malarzy polskich w papieskim Rzymie w XIX wieku. Tako, 2014.

Osterwa, Juliusz. Przez teatr – poza teatr, red., wyb. i oprac. Ireneusz Guszpit i Dariusz Kosiński, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2004.

Pismo Święte Nowego Testamentu. W przekładzie z jęz. greckiego opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich. Edycja św. Pawła, 2015.

Popiel, Jacek. Los artysty w czasach zniewolenia. Teatr Rapsodyczny 1941-1967. Wydawnictwo UJ, 2006.

Popiel, Jacek. „Wstęp”. Mieczysław Kotlarczyk i Karol Wojtyła. O Teatrze Rapsodycznym. 60-lecie powstania Teatru Rapsodycznego. Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie, 2001, ss. 7-36.

Rojek, Paweł. Liturgia dziejów. Jan Paweł II i polski mesjanizm. Wydawnictwo M, Klub Jagielloński, 2016.

„«Romantyzm – Katolicyzm – Zygmunt Krasiński». Sympozjum w Studium Myśli Współczesnej, Kraków, 14-15 czerwca 1974”. Znak, nr 244, 1974, s. 1263.

Sawicki, Stefan. „Trylogia dramatyczna Karola Wojtyły”. Krzysztof Dybciak. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ss. 443-454.

Seul, Anastazja. „Prawda. Dobro. Piękno. W kręgu literackich i nieliterackich wartości zapisanych w wypowiedziach Jana Pawła II wygłoszonych we Wrocławiu (21 czerwca 1983; 31 maja1 czerwca 1997)”. Wrocławski Przegląd Teologiczny, t. 27, nr 1, 2019, ss. 97-122.

Seul, Anastazja. Literatura polska w wypowiedziach Jana Pawła II. Sacrum, prawda, dobro, piękno. Wydawnictwo Rys, 2014.

Siedlecki, Franciszek, „O sztukach zakupionych przez związki robotnicze”. Sztuka i praca, 2, 15/16 1928, ss.13-28.

Skwarnicki, Marek. „Słowo wstępne”. Karol Wojtyła. Poezje i dramaty, Znak, 1979.

Sokulski, Michał. „Echa mesjanizmów: sarmackiego i romantycznego w wizji polskich dziejów Karola Wojtyły («Jeremiasz») / Jana Pawła II (homilie z pielgrzymki do ojczyzny)”. Karol Wojtyła / Jan Paweł II wobec tradycji kultury polskiej, red. Grażyna Halkiewicz-Sojak, Agnieszka Komorowska, Bartłomiej Łuczak i Michał Sokulski, Wydawnictwo UAM, 2015, ss. 209-232.

Solski, Zbigniew Władysław. „Karola Wojtyły dramaturgia wnętrza”. Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski i Witold Sadowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, ss. 113-122.

Stefanowska, Zofia. Strona romantyków. Studia o Norwidzie. Towarzystwo Naukowe KUL, 1993. Studnicki, Gustaw. „C.k. gimnazjum w „Zmorach”. W stulecie urodzin Emila Zegadłowicza (1888-1941)”. Nadskawie, z. 7/8, 1989, ss. 43-53.

Sudolski, Zbigniew. Krasiński.Opowieść biograficzna. Ancher, 1997.

Walicki, Andrzej. Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej romantyzmu polskiego. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.

Walicki, Andrzej. Mesjanizm Adama Mickiewicza w perspektywie porównawczej. Instytut Badań Literackich PAN, 2006.

Waśko, Andrzej. Zygmunt Krasiński. Oblicza poety. Arcana, 2001.

Weigel, George. Świadek nadziei. Biografia Papieża Jana Pawła II. Znak, 2000.

Weintraub, Wiktor. Poeta i prorok. Rzecz o profetyzmie Mickiewicza. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1998.

Xavier, Léon-Dufour. Słownik Nowego Testamentu, tłum. Kazimierz Romaniuk, Księgarnia św. Wojciecha, 1975.

Zalewski, Cezary. „Hiob albo narodziny tragedii z ducha modernizmu”. Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski, Witold Sadowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, ss. 105-112.

Zarzycki, Stanisław T. „O urzeczywistnienie syntezy wiary chrześcijańskiej z kulturą według św. Jana Pawła II”. Wrocławski Przegląd Teologiczny, t. 27, nr 1, 2019, ss. 41-63.

Zgorzelski, Czesław. „Polski romantyzm Rzeczypospolitej wielu narodów”. Ewangelia i kultura. Doświadczenie środkowoeuropejskie. Śladem Trzeciej Pielgrzymki Jana Pawła II, red. Marian Radwan SCJ i Tadeusz Styczeń SDS, Fundacja Jana Pawła II, Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej, 1988, ss. 135-159.