Cultuurspecifieke elementen in de Poolse vertaling van Jip en Janneke van Annie M.G. Schmidt

Magdalena Lipnicka

doi:10.18290/rh20685sp-5

Magdalena Lipnicka Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-1955-6047

DOI: https://doi.org/10.18290/rh20685sp-5

Słowa kluczowe: literatura dziecięca, Jaś i Janeczka, tłumaczenie realiów, elementy kulturowe, Annie M.G. Schmidt

Abstrakt

Elementy kulturowe w tłumaczeniu na język polski na podstawie Jasia i Janeczki Annie M.G. Schmidt

Artykuł dotyczy tłumaczenia książki Jip en Janneke na język polski (Jaś i Janeczka). Jip en Janneke to klasyczny przykład literatury dziecięcej w Holandii. Artykuł zawiera wprowadzenie teoretyczne, w którym została zaprezentowany historia literatury dziecięcej w Holandii i fenomen pisarstwa Anny M.G. Schmidt. Następnie uwaga koncentruje się na tłumaczeniu elementów kulturowych. Część artykułu stanowi analiza tłumaczenia wybranych elementów kulturowych, tzw. realiów (w tym nazw własnych, jedzenia, świąt takich jak np. Sinterklaas i piosenek dla dzieci). Całość kończy się konkluzją.

Het artikel betreft de vertaling van het boek Jip en Janneke in het Pools. Jip en Janneke is een klassiek voorbeeld van kinderliteratuur in Nederland. Het artikel bevat een theoretische inleiding waarin de geschiedenis van de kinderliteratuur in Nederland en het fenomeen van het schrijverschap van Annie M.G. Schmidt wordt gepresenteerd. Vervolgens wordt de aandacht gericht op cultuurgebonden elementen in vertaling. Een onderdeel van het artikel is een analyse van de vertaling van geselecteerde cultuurelementen, d.w.z. realia (o.a. namen, eten, feesten zoals Sinterklaas en kinderliedjes). Het geheel wordt afgerond met een conclusie.

Bibliografia

Aixela, Javier Franco. “Culture-specific items in translation”. Translation, power, subversion, ed. Román Álvarez Rodríguez en M. Carmen Africa Vidal, Multilingual Matters, 1996, pp. 52-78.

“Biografie. Het leven van Annie 1911-1995”. Annie M.G. Schmidt, annie-mg.com/biografie/. Geraadpleegd op 20.01.2020.

Buijnsters, P.J. “Hieronymus van Alphen, Kleine gedigten voor kinderen”. Wonderland. De wereld van het kinderboek, ed. Marieke van Delft, Zwolle, Waanders, 2002, pp. 18-19.

De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden met inbegrip van de Friese auteurs,ed. Van Bork, Gerrit J. en Piet J. Verkruijsse, Weesp, De Haan, 1985.

De Vries, Anne. “Annie M.G. Schmidt”. Lexicon van de jeugdliteratuur, 1982-2014, ed. Jan van Coillie, Wilma van der Pennen, Jos Staal en H. Tromp, Martinus Nijhoff, 2001. Beschikbaar op https://www.dbnl.org/tekst/coil001lexi01_01/lvdj00867.php. Geraadpleegd op 24-01-2020.

De Vries, Anne. Wat heten goede kinderboeken? Opvattingen over kinderliteratuur in Nederland sinds 1880, Groningen, Querido, 1989.

Encyklopedie van de jeugdliteratuur, ed, Jan Van Collins, Joke Linders, Selma Niewold en Jos Staal, Baarn, De Fontein/Groningen, Wolters-Noordhoff, 2004.

Gąska, Michał. “Het vreemde in vertaling: een policonfrontatieve analyse van realia in de vertaling van De donkere kamer van Damokles naar het Duits en Pools”. Paradigmen in der Translationsforschung. Ein- und Aussichten, ed. Iwona Bartosiewicz en Anna Małgorzewicz, Wrocław/Dresden, Neisse Verlag, 2017, pp. 179-193 (Studia Translatorica 8).

Grit, Diederik. “Vertaling van realia”, vertaalverhaal.nl/wp-content/uploads/2015/06/De-vertaling- van-realia-Diederik-Grit.pdf. Oorspronkelijk gepubliceerd in Filter, vol. 4, nr. 4, 1997, pp. 42-48. Geraadpleegd op 21-01-2020.

Joosen, Vanessa, en Katrien Vloeberghs, Uitgelezen Jeugdliteratuur. Ontmoeting tussen traditie en vernieuwing. Leuven, LannooCampus, 2017.

Leppihalme, Ritva. Culture Bumps: An Empirical Approach to the Translation of Allusions. Multilingual Matters, 1997.

Linders, Joke. “Annie M.G. Schmidt, Verhalen”. Wonderland. De wereld van het kinderboek, ed. Marieke van Delft, Zwolle, Waanders, 2002, pp. 150-151.

Linders, Joke. “Een veelvoudig debuut, 1950-1955”. Doe nooit wat je moeder zegt. Annie M.G. Schmidt, de geschiedenis van haar schrijverschap. Amsterdam, Querido, 1999, pp. 78-139.

Liseling Nilsson, Sylwia A. Kod kulturowy a przekład. Na podstawie wybranych utworów Astrid Lindgren i ich polskich przekładów. Acta Universitatis Stockholmiensis, 2012. (Stockholm Slavic Studies 41).

Naaijkens, Ton. “Een wereld van verschil. Over taal en cultuur in vertaling”. Taal en cultuur in vertaling: de wereld van Cees Nooteboom, ed. Stefaan Evenepoel, Guy Rooryck en Heili Verstraete, Antwerpen/Apeldoorn, Garant, 2004, pp. 13-21.

Prędota, Stanisław. “Over Poolse vertalingen van Nederlandse realia”. Verslag van het achtste colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten. Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, ed. Jos Wilmots, Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, 1983, pp. 111-116.

Salverda, Murk. “‘In de tekeningen van Fiep zit ook altijd spanning en actie’. De illustraties van Fiep Westendorp bij Annie M.G. Schmidt”. Altijd acht gebleven. Over de kinderliteratuur van Annie M.G. Schmidt, ed. Tine van Buul, Aukje Holtrop, Murk Salverda en Erna Staal, Amsterdam, Querido, 1991, pp. 110-126.

Schmidt, Annie M.G. Van schuitje varen tot Van Schendel. Amsterdam, Vereeniging ter Bevordering der Belangen des Boekhandels, 1954.

Tryczyńska, Katarzyna. “Over de transfer van Poolse cultuurgebonden elementen bij de vertaling. Enkele theoretische overwegingen”. Neerlandica Wratislaviensia 19, 2010, pp. 159-173.

Van Bork, Gerrit J. “Kinder- en jeugdliteratuur”. G.J. Van Bork, H. Struik, P.J. Verkruijsse en G.J. Vis. “Letterkundig lexicon voor de neerlandistiek” (2002), www.dbnl.org/tekst/bork001lett01_01/bork001lett01_01_0012.php?q=jeugd#hl7. Geraadpleegd op 20-01-2020.

Verouden, Inge. “Zullen we vadertje en moedertje spelen? Het symbolisch spel in Jip en Janneke en de ontwikkeling van geletterdheid”. Literatuur zonder leeftijd, 19, nr. 68, 2005, pp. 41-50.

Waterstraat, Kirsten. “De ‘echte’ en de ‘Hollandse’ Astrid Lindgren. Het werk en de receptie van Astrid Lindgren en Annie M.G. Schmidt – een vergelijking”. Literatuur zonder leeftijd 24, nr. 81, 2010, pp. 31-46.

z.a. “Kinderliteratuur”. G.J. van Bork, D. Delabastita, H. van Gorp, P.J. Verkruijsse en G.J. Vis. “Algemeen letterkundig lexicon” (2012), https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_00900.php. Geraadpleegd op 20.01.2020.