Białorutenistyka polska. Historia – stan obecny – perspektywy rozwoju

Beata Siwek

doi:10.18290/rh21697-9

Beata Siwek Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-0742-3431

Słowa kluczowe: literaturoznawstwo, językoznawstwo, historia, badania naukowe, studia filologiczne, Białoruś

Abstrakt

W artykule przedstawiono historię polskich badań nad językiem, literaturą, kulturą i historią Białorusinów, a także przybliżono działalność najważniejszych ośrodków uniwersyteckich, w których prowadzone były, począwszy od 1956 r., studia białorutenistyczne: Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Katedry Filologii Białoruskiej oraz Katedry Kultury Białoruskiej Uniwersytetu w Białymstoku, Zakładu Białorutenistyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Instytutu Filologii Słowiańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Zarysowano ponadto najważniejsze kierunki aktualnie prowadzonych badań naukowych oraz zarysowano perspektywy rozwoju naukowej białorutenistycznej refleksji językoznawczej i literaturoznawczej. Szczególną uwagę zwrócono na publikacje monograficzne i prace dokumentacyjne prowadzone przez polskich badaczy-slawistów, które miały najistotniejszy wpływ na kształtowanie się i rozwój współczesnej refleksji białorutenistycznej w Polsce.

Bibliografia

lat slawistyki w Polskiej Akademii Nauk 1954-2004), red. Kwiryna Handke i in., Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2004.

Barszczewska, Nina. „Język białoruski w Polsce: historia i stan obecny”. Acta Polono-Ruthenica, nr 14, 2009, ss. 339-351.

Barszczewska, Nina. „Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia – projekt badawczy Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego”. Studia Białorutenistyczne, t. 10, 2016, ss. 263-278.

Charytoniuk-Michiej, Grażyna. „Literatura białoruska w Polsce po roku 1989. O potrzebie tworzenia bazy literackiej”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, nr 49, 2014, ss. 108-129.

Charytoniuk-Michiej, Grażyna. „Pogranicze w literaturze. Dokonania białostockiego środowiska naukowego”. Bibliotekarz Podlaski, nr 4, 2017, ss. 249-271.

Droga ku wzajemności. Tom Jubileuszowy dedykowany Profesorowi Aleksandrowi Barszczewskiemu. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006.

Drutski-Padbyareski, Balyaslaw. „Padruchny byelaruska-pol’ski-slownik” [Друцкі-Падбярэскі, Баляслаў. „Падручны беларуска-польскі слоўнік”], pawet.net/files/dp_slounik.pdf. Dostęp 24.11.2020

Głogowska, Helena. „Białoruskie drogi profesora Teotyna Rott-Żebrowskiego”. W służbie nauki, wychowania i wartości. Szkice biograficzne o lubelskim środowisku naukowym, red. Ryszard Skrzyniarz, Małgorzata Łobacz i Barbara Borowska, Episteme, 2015, ss. 121-160.

Głogowska, Helena. Białoruś 1914-1929: kultura pod presją polityki. Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 1996.

Głogowska, Helena. „Stan badań nad historią Białorusi XX w. w Polsce”. Białoruskie Zeszyty Historyczne, nr 1(5), 1996, ss. 96-107.

Goral, Agnieszka. „Badania kultury białoruskiej w Instytucie Filologii Słowiańskiej UMCS w Lublinie”. W służbie nauki, wychowania i wartości. Szkice biograficzne o lubelskim środowisku naukowym, red. Ryszard Skrzyniarz, Małgorzata Łobacz i Barbara Borowska, Episteme, 2015, ss. 317-342.

Goral, Agnieszka. „Osobowe nomina agentis na Białostocczyźnie w badaniach profesora Michała Sajewicza”. Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie, t. 9, 2020, ss. 140-152.

Goral, Agnieszka, i Dariusz Tarasiuk. „Międzynarodowa Konferencja Naukowa Polsko-białoruskie związki kulturowe, literackie i językowe, Wisznice 22-24.06.2015”. Studia Białorutenistyczne, nr 9, 2015, ss. 367-369.

Jackiewicz, Mieczysław. „«Szkoła białoruska» w polskiej literaturze romantycznej”. Acta Polono-Ruthenica, nr 1, 1996, ss. 113-121.

Kaleta, Radosław. „20. rocznica śmierci Profesor Antoniny Obrębskiej-Jabłońskiej (1901-1994) – twórczyni i założycielki polskiej białorutenistyki”. Acta Albaruthenica, t. 14, 2014, ss. 391-393.

Kondratiuk, Michał. „O współpracy zespołu Pracowni Filologii Białoruskiej IS PAN z prof. Władysławem Kuraszkiewiczem w zakresie badania gwar”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, t. 25 (45), nr 1, 2018, ss. 241-251.

Lewaszkiewicz, Tadeusz. „Zainteresowania białorutenistyczne Samuela Bogumiła Lindego”. Slavica – Onomastica – Regionalia. Prace dedykowane Panu Profesorowi Jerzemu Dumie, red. Maria Biolik i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2016, ss. 97-106.

Łatyszonek, Oleg. „Słowo wstępne”. Tomczuk, Barbara. Białoruskie Towarzystwo Historyczne / Беларускае гістарычнае таварыства. Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2013, ss. 5-8.

Łużny, Ryszard. „Wstęp”. Literatura staroruska. Wiek XI-XVII. Antologia, oprac. Wiktor Jakubowski i Ryszard Łużny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.

Olechnowicz, Mścisław. Polscy badacze folkloru i języka białoruskiego w XIX wieku. Wydawnictwo Łódzkie, 1986.

Pankowicz, Andrzej. „Spór o genezę narodu białoruskiego. Perspektywa historyczna”. Krakowskie Studia Międzynarodowe, nr 4, 2004, ss. 89-106.

Sajewicz, Michał. „Białorutenistyka w UMCS w Lublinie”. Białorutenistyka Białostocka, t. 5, 2013, ss. 493-499.

Sajewicz, Michał. „Prof. Michał Łesiów (03.05.1928 – 15.07.2016). Uczony, który nosił w sercu dwie ojczyzny – Polskę i Ukrainę”. Wiadomości Uniwersyteckie, nr 8/227, 2014, ss. 29-33.

Siegień, Bazyli. „Katedra Filologii Białoruskiej Uniwersytetu w Białymstoku – historia i stan obecny”. Białorutenistyka Białostocka, t. 5, 2013, ss. 503-505.

Siwek, Beata. „Białoruska przestrzeń literacka i kulturowa w naukowej refleksji profesora Ryszarda Łużnego”. Roczniki Humanistyczne, t. 61, z. 7, 2013, ss. 107-115.

Siwek, Beata. „Profesor Aleksander Barszczewski – uczony i poeta (W 90. rocznicę urodzin)”. Przegląd Wschodnioeuropejski, t. 11, 2020, ss. 209-218.

Smułkowa, Elżbieta. „Antonina Obrębska-Jabłońska (1901-1994)”. Elżbieta Smułkowa. Moje pogranicza w historii, języku i wspomnieniach. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2016, ss. 271-290.

Srebrakowski, Aleksander. „Białoruś i Białorusini na Uniwersytecie Stefana Batorego”. Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, nr 2(10), 2016, ss. 79-94.

Stochel, Włodzimierz. „Białorutenistyczne eksploracje Bazylego Białokozowicza”. Acta Polono-Ruthenica, nr 6, 2006, ss. 49-57.

„Światła masz tyle w sobie…” Ze studiów wschodniosłowiańskich. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Aleksandrowi Barszczewskiemu w osiemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. Marta Kaczmarczyk, Albert Nowacki, Monika Sidor i Beata Siwek, Wydawnictwo KUL, 2015.

Timoszuk, Mikołaj. „Księga Rodzaju w przekładach na współczesny język białoruski”. Acta Albaruthenica, t. 14, 2014, ss. 243-255.

Timoszuk, Mikołaj. „O języku białoruskich przekładów Ewangelii w Ameryce Północnej”. Acta Albaruthenica, t. 13, 2013, ss. 199-217.

Timoszuk, Mikołaj. „Współczesne białoruskie słownictwo sakralne w przekładach Pisma Świętego”. Studia Białorutenistyczne, t. 4, 2010, ss. 275-282.

Tvaranovich, Halina. Pad nyebam Aychyny. Litaraturna-krytychnyya artykuly. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2005 [Тварановіч, Галіна. Пад небам Айчыны. Літаратурна-крытычныя артыкулы. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2005].

Tvaranovich, Halina. Pry bramakh Radzimy. Litaraturnaye ab’yadnannye “Byelavyezha”: stanawlyennye, prablyemy, asoby. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2012 [Тварановіч, Галіна. Пры брамах Радзімы. Літаратурнае аб’яднанне “Белавежа”: станаўленне, праблемы, асобы. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2012].

Woźniak, Anna. „Profesor Aleksander Barszczewski i jego związki z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Na Jubileusz 75-lecia”. Roczniki Humanistyczne, t. 53, z. 7, 2005, ss. 21-25.

Woźniak, Anna. „Profesor Ryszard Łużny (1927-1998)”. Ryszard Łużny. Myśl słowiańska Jana Pawła II. Zbiór artykułów, red. Jan Orłowski i Anna Woźniak, Wydawnictwo KUL, 2015, ss. 11-14.

Woźniak, Anna. „Z trzydziestoletniej historii Instytutu Filologii Słowiańskiej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II”. Roczniki Humanistyczne, t. 68, z. 7, 2020, ss. 175-196.