System władzy w ChRL w okresie reform: Ewolucja, wyzwania, sprzeczności. Część I: lata 1978-2002

Abstrakt

Autor artykułu analizuje główne cechy systemu politycznego Chińskiej Republiki Ludowej oraz zmiany w strukturze władzy Komunistycznej Partii Chin od czasu wprowadzenia reform i polityki otwarcia. Rozpatruje kluczowe elementy procesu decyzyjnego, instytucje, model zarządzania i przywództwo ChRL w czasach Deng Xiaopinga, Jiang Zemina, Hu Jintao i Xi Jinpinga. Od początku lat 80. chiński system polityczny przeszedł transformację od rządów jednego człowieka do „przywództwa kolektywnego”, stojąc przed różnymi wyzwaniami w zarządzaniu krajem i podtrzymywaniu procesu reform. Pogłębienie reform gospodarczych, które rozpoczęło się w latach 90., wymagało znacznego podniesienia zdolności państwa do sprawowania rządów i przyjęcia bardziej elastycznego podejścia do przewodniej ideologii partii. W rezultacie najwyższe chińskie organy decyzyjne zaczęły ewoluować w profesjonalne „rady nadzorcze”, wspierane przez wysoko wykształcone kadry, ekspertów i zespoły ekspertów. Koniec zasady „silnej ręki” Deng Xiaopinga doprowadził jednak do powstania wielu frakcji i grup interesów wewnatrz partii, z których każda ma odmienne poglądy na temat sposobu i zakresu, w jakim takie reformy należy przeprowadzić. W ciągu ostatnich dwóch dekad ta frakcja wywarła negatywny wpływ na transformację gospodarczą i społeczną Chin, a także zapoczątkowała proces wewnętrznego rozkładu partii. W obliczu rosnącej liczby wyzwań związanych z rozwojem Chin i braku politycznej jedności w Komunistycznej Partii Chin przywódcy starali się zmienić porządek struktury władzy i usprawnić proces reform. Mimo że udało mu się skonsolidować władzę polityczną i częściowo wyeliminować niektóre z najpoważniejszych problemów, takich jak korupcja, niezadowolenie wewnątrz partii przeważyło i wzrosło, co doprowadziło do widocznego spadku tempa reform w ciągu ostatnich kilku lat, a także do wzrostu liczby głosów domagających się gruntownej zmiany w systemie politycznym. Artykuł kończy się uwagami dotyczącymi dalszej ewolucji systemu politycznego w ChRL i możliwych zmian w kierownictwie partii.