Perspektywy badań socjolingwistycznych w nurcie teolingwistyki słowiańskiej – uwagi wstępne

Małgorzata Wideł-Ignaszczak

doi:10.18290/rh20686-12

Małgorzata Wideł-Ignaszczak Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych https://orcid.org/0000-0001-9250-1774

DOI: https://doi.org/10.18290/rh20686-12

Słowa kluczowe: socjolingwistyka, teolingwistyka, religiolekt

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest opisowi perspektyw socjolingwistycznego badania języka religijnego funkcjonującego w sferze słowiańskiej z uwzględnieniem mentalności poszczególnych narodów oraz zróżnicowaniа religiolektu wierzących i niewierzących. Stwierdzono, iż badania teolingwistyczne podkreślają wpływ chrześcijaństwa na mentalność poszczególnych narodowości, stąd można mówić o dominacji chrześcijańskiej mentalności poszczególnych narodów słowiańskich, co znalazło odzwierciedlenie przede wszystkim w leksyce i frazeologii. Postawiono hipotezę, że osoby wyznające tę samą wiarę tworzą jedną wspólnotę językową, połączoną wspólnymi kontaktami historyczno-kulturowymi i religijnymi, realizują komunikację wykorzystując wspólny subkod językowy.

Перспективы социолингвистических исследований в славянской теолингвистике – вступительные замечания

В статье освящаются вопросы перспектив социолингвистических исследований религиозного языка, употребляемого в славянской среде, с учетом как менталитета отдельных наций, так и отличий религиолектов верующих и неверующих. Констатируется, что в теалингвистических исследованиях подчеркивается влияние христианского вероисповедания на менталитет славянских народов, что находит отражение прежде всего на уровне лексики и фразеологии. Выдвигается гипотеза, что лица, у которых одно вероисповедание, создают языковую общность, объединенную общими историко-культурными и религиозными контактами, осуществляют коммуникацию, используя один языковой субкод.

Bibliografia

Bajerowa, Irena, i Jadwiga Puzynina. „Język religijny. Aspekt filologiczny”. Encyklopedia katolicka, t. 8, red. Antoni Bednarek i in., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000, ss. 19-20.

Bajerowa, Irena. „Swoistość języka religijnego i niektóre problemy jego skuteczności”. Łódzkie Studia Teologiczne, nr 3, 1994, ss. 11-17.

Bajerowa, Irena. „Szanse języka religijnego w świecie kultury masowej”, Teologia – kultura – współczesność. Materiały z sympozjum w Instytucie Teologicznym w Tarnowie 9 IV 1994, red. Zdzisław Adamek, Wydawnictwo „Biblos”, 1995, ss. 99-113.

Bajerowa, Irena. „Wpływ życia religijnego na język ogólnopolski (próba systematyzacji opisu historycznego”. O języku religijnym. Zagadnienia wybrane, red. Irena Bajerowa, Maria Karpluk, Zenon Leszczyński, Towarzystwo Naukowe KUL, 1993, ss. 7-18.

Bayber, Duglas, „Analiticheskayaramka dlya izucheniya yazykovykh registrov”, red. i per. Nikolay Borisovich Vakhtin, Sotsiolingvistikai sotsiologiya yazyka. Khrestomatiya, Izdatel’stvo Yevropeyskogo universiteta v Sankt-Peterburge, 2012, ss. 257-291 [Байбер, Дуглас, Аналитическая рамка для изучения языковых регистров, ред. и пер. Николай Борисович Вахтин, Социолингвистика и социология языка. Хрестоматия, Издательство Европейского университета в Санкт-Петербурге, 2012, ss. 257-291].

Bondaletov, Vasiliydanilovich. Sotsial’naya lingvistika. Izdatel’stvo Lenand, 2015 [Бондалетов, Василий Данилович. Социальная лингвистика. Издательство Ленанд, 2015].

Bugayeva, Irina Vladimirovna. Yazyk pravoslavnoy sfery: sovremennoye sostoyaniye, tendentsii razvitiya. Dissertatsiya na soiskaniye uchenoy stepeni doktora filologicheskikh nauk (na pravakh rukopisi). 2010 [Бугаева, Ирина Владимировна. Язык православной сферы: современное состояние, тенденции развития. Диссертация на соискание ученой степени доктора филологических наук (на правах рукописи). 2010].

Gadomski, Aleksander, i Halina Gadomska. „Teolingwistyka polska w kontekście teolingwistyki słowiańskiej”, Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Językoznawstwo”, nr 10, 2014, ss. 7-24.

Gadomskiy, Aleksandr Kazimirovich i Galina Petrovna Gadomskaya. „Izucheniye religioznoy leksiki v ukrainskoy teolingvistike ХХ-XXI st.”. Teolingvistička proučavanja slovenskih jezika, red. Јasmina Grković-Mejdžor, Kseniya Koncharević. Srpska akademija nauka i umetnostib 2013, ss. 45-70 [Гадомский, Александр Казимирович, и Галина Петровна Гадомская. „Изучение религиозной лексики в украинской теолингвистике ХХ-XXI ст.”. Теолингвистичка проучавања словенских језика, ред. Јасмина Грковић-Мејџор, Ксения Кончаревић. Српска академија наука и уметностиб 2013, ss. 45-70].

Gadomskiy, Aleksandr Kazimirovich. „Pol’skaya teolingvistika narubezhe ХХ–ХХI stoletiy”. Teolingvistika, red. Aleksandr Kazimirovich Gadomskiy, Kseniya Koncharević. Pravoslavni bogoslovski fakultet – Institut za teološka istraživanja, 2012, ss. 13-27 [Гадомский, Александр Казимирович. „Польская теолингвистика на рубеже ХХ–ХХI столетий”. Теолингвистика, ред. Александр Казимирович Гадомский, Ксения Кончаревич. Православни богословски факултет – Институт за теолошка истраживања, 2012, ss. 13-27].

Gadomskiy, Aleksandr Kazimirovich. „Religioznyy yazyk – teolingvistika– yazykoznaniye”. Uchenyye zapiski Tavricheskogo natsional’nogo universiteta – Filologiya, 20 (59), 1, 2007, ss. 287-292 [Гадомский, Александр Казимирович. „Религиозный язык – теолингвистика – языкознание”. Ученые записки Таврического национального университета – Филология, 20 (59), 1, 2007, ss. 287 -292].

Gadomskiy, Aleksandr Kazimirovich. „Teolingvistika: istoriya voprosa”. Uchenyye zapiski Tavricheskogo natsional’nogo universiteta – Filologiya, 18 (57), 1, 2005, ss. 16-26 [Гадомский, Александр Казимирович. „Теолингвистика: история вопроса”. Ученые записки Таврического национального университета – Филология, 18 (57), 1, 2005, ss. 16-26].

Gizbert-Studnicki, Tomasz. Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.

Golachowska, Ewa. Jak mówić do Pana Boga? Wielojęzyczność katolików na Białorusi na przełomie XX i XXI wieku. Instytut Slawistyki PAN. Wydawnictwo Agade, 2012.

Grabias, Stanisław. Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2019.

Karasik, Vladimir Il’ich. Yazyk sotsial’nogo statusa. Izdatel’stvo Gnozis, 2002 [Карасик, Владимир Ильич. Язык социального статуса. Издательство Гнозис, 2002].

Kazakov, Grigoriy. Sakral’naya leksika v sisteme yazyka. Izdatel’stvo KDU, 2016 [Казаков, Григорий. Сакральная лексика в системе языка. Издательство КДУ, 2016].

Kłoczowski, Jerzy. „Język, którym mówi człowiek religijny”. Znak, nr 12 (487), 1995, ss. 5-17.

Koncharevich, Kseniya. „K teoretiko-metodologicheskomu obosnovaniyu sopostavitel’noy teolingvistiki (na materiale russkogo i serbskogo yazykov)”. Dostizheniya i perspektivy sopostavitel’nogo izucheniya russkogo i drugikh yazykov, red. Vera Belokapich-Shkuntsa. Slavistichko drushtvo Srbiјe, 2012, ss. 14-22 [Кончаревич, Ксения. „К теоретико-методологическому обоснованию сопоставительной теолингвистики (на материале русского и сербского языков)”. Достижения и перспективы сопоставительного изучения русского и других языков, ред. Вера Белокапич-Шкунца. Славистичко друштво Србије, 2012, ss. 14-22].

Koziara, Stanisław. „Wokół współczesnych problemów komunikacji międzyludzkiej i języka religijnego”. Teologia – kultura – współczesność. Materiały z sympozjum w Instytucie Teologicznym w Tarnowie 9 IV 1994, red. Zdzisław Adamek. Biblos, 1995, ss. 63-75.

Lubaś, Władysław. Studia socjolingwistyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013.

Makuchowska, Marzena. „Język religijny”. Język polski. Najnowsze dzieje języków słowiańskich, red. Stanisław Gajda. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2001, ss. 369-402.

Markowski, Andrzej, Puzynina, Jadwiga. „Kultura języka”. Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001, ss. 49-71.

Mechkovskaya, Nina Borisovna. Yazyk i religiya: Posobiye dlya studentov gumanitarnykh vuzov. Agentstvo „FAIR”, 1998 [Мечковская, Нина Борисовна. Язык и религия: Пособие для студентов гуманитарных вузов. Агентство „ФАИР”, 1998].

Petríková, Anna. Náboženský diskurz. Rečové stratégie a taktiky v homíliách. Filozofická fakulta Prešovskej univerzity v Prešove, 2019.

Petrikova, Anna. Propoved’ kak kommunikativno-kul’trunyy fenomen. Filozofická fakulta Prešovskej univerzity v Prešove, 2010 [Петрикова, Анна. Проповедь как коммуникативно-культруный феномен. Filozofická fakulta Prešovskej univerzity v Prešove, 2010].

Postovalova, Valentina Il’inichna. „Teolingvistika v sovremennom gumanitarnom poznanii: istoki, osnovnyye idei i napravleniya”. Nauchno-pedagogicheskiy zhurnal Vostochnoy Sibiri Magister Dixit, nr 4, 2012, ss. 56-103 [Постовалова, Валентина Ильинична. „Теолингвистика в современном гуманитарном познании: истоки, основные идеи и направления”. Научно-педагогический журнал Восточной Сибири Magister Dixit, nr 4, 2012, ss. 56-103, 10 сентября 2018, cyberleninka.ru/article/n/teolingvistika-v-sovremennom-gumanitarnom-poznanii-istoki-osnovnye-idei-i-napravleniya]. Dostęp 10.09.2018.

Shumarova, Nataliya. Podstawy socjolingwistyki. Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, 2004.

Voronkov, Viktor, i Ingrid Osval’d. „Vvedeniye. Postsovetskiye etnichnosti”, Konstruirovaniye etnichnosti. Etnicheskiye obshchiny Sankt-Peterburga, red. Viktor Voronkov, Ingrid Osval’d. Izdatel’stvodmitriy Bulanin, 1998, ss. 6-36 [Воронков, Виктор, н Ингрид Освальд. „Введение. Постсоветские этничности”, Конструирование этничности. Этнические общины Санкт-Петербурга, ред. Виктор Воронков, Ингрид Освальд. Издательство Дмитрий Буланин, 1998, ss. 6-36].

Wojtak, Maria. Współczesne modlitewniki w oczach językoznawcy. Studium genologiczne. „Teolingwistyka” 9. Biblos, 2011.