Słowotwórstwo w nauczaniu języka polskiego jako obcego – ograniczenia i możliwości

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony miejscu i roli derywacji w kształceniu polonistycznym cudzoziemców. Autor omawia ograniczenia i możliwości związane z uwzględnianiem zagadnień słowotwórczych w nauczaniu języka polskiego jako obcego (jpjo). Jak wynika z ustaleń badaczy, głównym czynnikiem utrudniającym dekodowanie znaczeń i tworzenie wyrazów pochodnych przez obcokrajowców jest niegramatyczność derywacji (ograniczona kategorialność oraz nieregularność formalna i semantyczna), co wyraźnie odróżnia słowotwórstwo od fleksji i sytuuje je między gramatyką a słownikiem. Na ogół twierdzi się, że derywaty przyswajane są jako gotowe jednostki leksykalne. Autor, za Adamem Heinzem, przypomina jednak, że gramatyczność jest cechą stopniowalną i stara się przekonać, że granica między fleksją a derywacją nie jest ostra. Przybliżenie uczącym się funkcji szczególnie produktywnych formantów oraz ukazanie zasad tworzenia formacji należących do kategorii słowotwórczych odznaczających się większą niż inne regularnością, a przy tym częstych w codziennej komunikacji przyczynia się do polepszenia umiejętności w zakresie recepcji i produkcji tekstu, zmniejszając wysiłek wkładany w naukę języka.