Постмодерністський проєкт і сучасна українська література

Abstrakt

Projekt postmodernistyczny a współczesna literatura ukraińska
Przedmiotem rozważań autora jest zanikanie postmodernizmu jako doktryny filozoficznej i jako praktyk estetycznych. Z punktu widzenia współczesnej kultury ukraińskiej, która z trudem wychodzi z cienia uzależnienia kolonialnego, postmodernizm nie stał się zjawiskiem uniwersalnym. Zaistniał w latach 1986-1991 jako odpowiedź na popularny na Zachodzie światopogląd. Zmierzch postmodernizmu autor kojarzy z wydarzeniami z lat 2013-2014, które spowodowały ukształtowanie się nowego społeczeństwa ukraińskiego i kultury narodowej. Skutki owych wydarzeń – w mediach, w opinii publicznej, ale również w literaturze – podważają postulaty postmodernizmu, które w zaistniałych okolicznościach cechuje oczywista dysfunkcyjność. Postmodernistyczna gra oraz kompletny sceptycyzm mogą być, jak się okazało, nie tylko postawą niezależnego intelektualisty, ale także strategią pozorowania, maskującą doktrynę imperialną, podającą się za projekt liberalny. Odróżnienie pierwszego od drugiego bywa trudne, a czasami wręcz niemożliwe. Zarysowuje się zatem koniec postmodernizmu – profanacji ulegają jego główne zasady, co powoduje radykalnie różne interpretacje i oznacza potrzebę dekonstrukcji całego projektu. Dlatego teza o śmierci postmodernizmu ma swoje uzasadnienie na Wschodzie Europy. Czasowa i przestrzenna perspektywa ukraińska zaprzecza postmodernizmowi w jego zachodnim ujęciom, jednocześnie pobudza do poszukiwania alternatywnych modeli światopoglądowo-estetycznych. Ta sytuacja może jednak w swoisty sposób motywować ukraińskiego intelektualistę, odkrywając nowe horyzonty poznania. Zaprzeczając postmodernizmowi, literatura przywraca swój autorytet jako instytucja społecznie zaangażowana.