W niewoli u Kościeja Nieśmiertelnego albo „samotność silnych kobiet”: studium treści rosyjskiej bajki „Maria Moriewna”

Abstrakt

Przedmiotem analiz artykułu jest wzajemna zależność kobiety i mężczyzny w cyklu przemiany: od samotności do związku małżeńskiego. Za punkt odniesienia posłużyła postać Kościeja Nieśmiertelnego, podstawowego zaś materiału źródłowego dostarczyły teksty kultury, w których Kościej się pojawia. Centrum rozważań stanowi „silna kobieta”, utożsamiana z archetypem wojowniczki. Za reprezentatywną postać przyjęto Marię Moriewnę z bajki o tym samym tytule.

Postawiono następujące hipotezy badawcze:
1. Kobieca tęsknota za mężczyzną stanowi swoistego rodzaju „zew”, prowokujący pojawienie się antagonisty – Kościeja.
2. „Silna kobieta” ma niektóre z cech Kościeja: gotowość do walki i bezpośredniej konfrontacji, umiejętność polegania na sobie, brak litości dla pokonanych.
3. Właściwym partnerem „silnej kobiety” jest mężczyzna „dobry i głupi”.

Analizy odsłoniły binarne pary zachowań kobiety i mężczyzny, konieczne do tego, by cykl rozwoju obydwojga się dopełnił: czekanie Marii Moriewny i brak pośpiechu ze strony Iwana, prośba o radę kierowana przez Iwana do Baby Jagi i poznawanie sekretu Kościeja przez Marię, budowanie siły u Iwana i rezygnacja z siły u Marii.

Wysnute wnioski odsłoniły dalsze perspektywy badawcze, takie jak:
– Analiza fenomenu samotności „silnej kobiety”, zniewolonej przez cechy reprezentowane archetypową postacią Kościeja, w ujęciu filozoficznym i namysł nad wertykalnym kierunkiem ludzkich dążeń.
– Porównanie treści bajek jako utworów literackich z treściami filmów fabularnych, z naciskiem na formę przekazu i typ relacji między nadawcą a odbiorcą.