Die andere Shoah: der Genozid an den ,Zigeunern‘ in der Literatur nach 1989

Abstrakt

Inna Zagłada: Ludobójstwo ‘Cyganów’ w literaturze po roku 1989
Uprzedzenia wobec narodów romskich, które ciągle jeszcze w sposób dyskryminujący nazywa się Cyganami, wpływają na kulturowy dyskurs pamięci o Szoah. Ludobójstwu tzw. Cyganów zaprzecza się bądź je bagatelizuje. Jako że istnieje niewiele świadectw tych, którzy przeżyli, z perspektywy większości (kultury dominującej: tu niemieckiej) uporanie się z traumą wydaje się być estetycznie niemożliwe, z drugiej zaś strony reguła kultury wstydu zabrania osobom dotkniętym ową traumą mówić o niej w języku sprawców. Dopiero inicjatywa ruchów obywatelskich oraz współpraca z pisarzami i publicystami kultury dominującej otworzyła Romom możliwość literackiego zmierzenia się z ludobójstwem.

Die andere Shoah: der Genozid an den ,Zigeunern‘ in der Literatur nach 1989
Vorurteile gegen die Angehörigen der Romvölker, die immer noch als Zigeuner diskriminiert werden, prägen auch den erinnerungskulturellen Diskurs der Shoah. Der Genozid an den sog. Zigeuner wird geleugnet oder bagatellisiert. Dass es nur wenige Zeugnisse von Überlebenden gibt, erscheint in der Perspektive der Mehrheit als ästhetisches Unvermögen, Extremtraumatisierungen zu verarbeiten, während eher die Konventionen einer abweichenden Schamkultur den Betroffenen verbieten, sich darüber in der Sprache der Täter zu äußern. Erst die engagierte Arbeit von Bürgerrechtsbewegungen hat es Betroffenen möglich gemacht, in Zusammenarbeit mit Schriftstellern und Publizisten der Mehrheitskultur über den Genozid an den Roma zu schreiben.