An unknown letter of Zygmunt Vogel to king Stanisław August of Poland and a few reflections on the education of the painter
Abstract
The article presents a letter from Zygmunt Vogel (1764-1826), a future watercolorist, to King Stanisław August, found in the collection of the National Archives in Cracow. The letter, written in 1786, is very interesting, because it provides a handful of new and unexpected facts to the biography of this important artist, it also indicates – as it seems – the key moment in his life. It turns out that at that time he suffered vision problems and asked the king for permission to leave the Castle Art Workshop, where he was educated, and incorporate him into the corps of the Crown Army engineers. Vogel’s interest in engineering issues stemmed from his previous contacts with Christian Gottfried Deybel von Hammerau, an officer in the pontooner corps, and Jan Ferdynand Nax, a royal builder, dealing with the navigability of Polish rivers, who appeared as teachers of civil and military architecture. The supplication was not acquiesced, because the monarch, appreciating his inherent talent and acquired painting skills, dissuaded him from doing so, supported him with a monthly salary, and soon – after his return from a trip to Kaniów in 1787 – hired him to preserve the architectural monuments of the national past in watercolor vedutas. Vogel did it perfectly and was appointed the royal “cabinet draftsman.” In the autobiography, written by the painter, an image of “the most important moment” in his life appeared – an accidental conversation with Stanisław August who, giving his patronage to the young man, guided him. However, the published letter to the king proves a certain hoax perpetrated by Vogel. The monarch’s interest was not completely accidental, but was provoked by a petition addressed to him.
References
Banach J., Zygmunta Vogla „Zbiór widoków sławniejszych pamiątek narodowych” z roku 1806. Początki historyzmu i preromantyzmu w polskiej ilustracji, [w:] Romantyzm. Studia nad sztuką drugiej połowy wieku XVIII i wieku XIX, Warszawa 1967, s. 129-147.
Bernatowicz A., Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status – aspiracje – twórczość, Warszawa 2016.
Bieliński J., Królewski Uniwersytet Warszawski (1816-1831), t. III, Warszawa 1912.
Biernacki S., Inwentarz pozostałości po Zygmuncie Voglu, „Rocznik Warszawski” 2 (1961), s. 323-333.
Chiron-Mrozowska A., Marcello Bacciarelli i jego Malarnia, [w:] Stanisław August, ostatni król Polski. Polityk, mecenas, reformator. [Katalog wystawy]. Zamek Królewski w Warszawie, Warszawa 2011, s. 340-344.
Chyczewska A., Bacciarelli Marcello, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. I, Wrocław 1971, s. 56-63.
Chyczewska A., Malarnia na Zamku Królewskim 1766-1818, „Rocznik Warszawski” 6 (1967), s. 88-122.
Chyczewska A., Marcello Bacciarelli 1731-1818, Wrocław 1973.
Disegno – rysunek u źródeł sztuki nowoczesnej, red. T.J. Żuchowski, S. Dudzik, Toruń 2001.
Drezno i Warszawa w twórczości Bernarda Bellotta Canaletta. Wystawa zorganizowana wspólnie przez Państwowe Zbiory Sztuki w Dreźnie – Galerię Dawnych Mistrzów i Muzeum Narodowe w Warszawie. Katalog [wystawy]. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1964.
Gazda Z., Słownik biograficzny ekonomistów polskich od XIII wieku do połowy wieku XX, Kielce 1998.
Giergielewicz J., Zarys historii korpusów inżynierów w epoce Stanisława Augusta, Warszawa 1933.
Hentschel W., Die sächsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, t. I, Berlin 1967.
Ihnatowicz I., Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, t. I, Warszawa 1967.
Karpowicz M., Architekt króla i Rzeczypospolitej, [w:] Kultura staropolska – kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1997, s. 407-410.
Katalog rysunków z Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, cz. II: Miejscowości różne. Rysunki architektoniczne, dekoracyjne, plany i widoki z XVIII i XIX wieku, oprac. T. Sulerzyska, Warszawa 1969.
Kinowska M., Osiemnastowieczne szkoły pijarskie w Warszawie, [w:] Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII-XIX wieku, red. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa 1993, s. 419-431.
Konarski K., Nasza szkoła. Księga pamiątkowa Warszawskiej Szkoły Realnej, t. I: Dzieje Warszawskiej Szkoły Realnej, Warszawa 1932.
Kondziela H., Vogel Zygmunt, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, z. 1, Poznań 2000, s. 72.
Kowecka E., O nieznanej akwareli Zygmunta Vogla i francuskim serwisie Antoniego Ostrowskiego, „Biuletyn Historii Sztuki” 39 (1977), nr 4, s. 355-368.
Kozakiewicz S., Bellotto Bernardo, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. I, Wrocław 1971, s. 116-122.
Krasiński W., Rys życia Zygmunta Vogla, „Roczniki Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk” 20 (1828), s. 173-178.
Kuśmidrowicz-Król A., Widoki pałacu w Górze – trzy akwarele Zygmunta Vogla w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie, „Kronika Zamkowa” 18 (2000), nr 1, s. 142-151.
Kwiatkowski M., Nieznana panorama Warszawy Zygmunta Vogla, „Biuletyn Historii Sztuki” 20 (1958), nr 3/4, s. 335.
Kwiatkowski M., Szymon Bogumił Zug, architekt polskiego Oświecenia, Warszawa 1971.
Lewicka-Morawska A., Machowski M., Rudzka M.A., Słownik malarzy polskich. Od średniowiecza do modernizmu, t. I, Warszawa 1998.
Lohrmann Friedrich Anton August, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. V, red. J. Derwojed, Warszawa 1993, s. 132-134.
Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
Manikowska E., Nax Johann Ferdinand, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa 2016, s. 333-335.
Manikowska E., Vogel Zygmunt Deodat, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa 2016, s. 473-477.
Marcello Bacciarelli. Życie – twórczość – dzieła. [Katalog wystawy]. Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Warszawie, oprac. A. Chyczewska, t. I-II, Poznań 1968-1970.
Mączyński R., Gdzie mieścił się konwikt Konarskiego? Rozważania o gmachach szkolnych Collegium Regium w Warszawie, [w:] Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII-XIX wieku, red. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa 1993, s. 337-352.
Mączyński R., Kulturotwórcza rola warszawskiego Collegium Regium i Collegium Nobilium Scholarum Piarum, [w:] Przestrzeń klasztoru – przestrzeń kultury, red. J. Pietrzak-Thébault, Ł. Cybulski, Warszawa 2017, s. 83-123.
Mączyński R., Zug Simon Gottlieb, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa 2016, s. 498-509.
Mikocka-Rachubowa K., André Le Brun, „pierwszy rzeźbiarz” króla Stanisława Augusta, t. I-II, Warszawa 2010.
Mikocka-Rachubowa K., Le Brun André-Jean, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. V, red. J. Derwojed, Warszawa 1993, s. 4-13.
[Naruszewicz A.], Diariusz podróży Najjaśniejszego Stanisława Augusta, króla polskiego, na Ukrainę i bytności w Krakowie aż do powrotu do Warszawy dnia 24 lipca roku 1787, Warszawa [b.r.].
Niesiołowska-Rothertowa Z., Albertrandy Antoni Zygmunt Aleksander, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. I, Wrocław 1971, s. 16-17.
Ostrowski J., Trzy nieznane akwarele Zygmunta Vogla i pałac w Górze, „Biuletyn Historii Sztuki” 34 (1972), nr 1, s. 63-73.
Piasecka J.E., Dzieje hydrografii polskiej do 1850 roku, Wrocław 1970.
Prószyńska Z., Marteau Louis-François, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. V, red. J. Derwojed, Warszawa 1993, s. 389-392.
Prószyńska Z., Monaldi Giacomo, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. V, red. J. Derwojed, Warszawa 1993, s. 626-629.
Putkowska J., Warszawskie rezydencje na przedmieściach i pod miastem w XVI-XVIII wieku, Warszawa 2016.
Rastawiecki E., Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub czasowo w niej przebywających, t. III, Warszawa 1857.
Rizzi A., Canaletto w Warszawie. Dzieła Bernarda Bellotta, zwanego Canalettem, w stolicy Stanisława Augusta, przekł. K. Jursz-Salvadori, Warszawa 2006.
Rottermund A., Zamek Warszawski w epoce Oświecenia. Rezydencja monarsza – funkcje i treści, Warszawa 1989.
Sawicka K., Nieznane widoki Łazienek i Belwederu, „Biuletyn Historii Sztuki” 20 (1958), nr 3/4, s. 320-330.
Sito J., Deybel Christian Gottfried, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa 2016, s. 114-115.
Sroczyńska K., Kopie Vogla z widoków Warszawy Canaletta, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 2 (1957), s. 281-325.
Sroczyńska K., Podróże malownicze Zygmunta Vogla, Warszawa 1980.
Sroczyńska K., Podwarszawskie rezydencje magnackie w obrazach Zygmunta Vogla, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 8 (1964), s. 345-376.
Sroczyńska K., Vogel a nie Brenna autorem widoków mokotowskich, „Biuletyn Historii Sztuki” 25 (1963), nr 4, s. 296-303.
Sroczyńska K., Zygmunt Vogel, rysownik gabinetowy Stanisława Augusta, Wrocław 1969.
Stępień R., Z dziejów szkolnictwa pijarskiego w czasach Komisji Edukacji Narodowej, Wrocław 1996.
Warszawa Zygmunta Vogla. [Katalog wystawy]. Galeria Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych „Pałacyk” [w Warszawie], oprac. K. Sroczyńska, Warszawa 1981.
Waźbiński Z., Wstęp, [w:] Vasari i nowożytna historiografia sztuki. Antologia, oprac. Z. Waźbiński, Wrocław 1975, s. 9-95.
Widoki architektoniczne w malarstwie polskim 1780-1880. Katalog [wystawy]. Muzeum Narodowe w Warszawie, red. K. Sroczyńska (przy współudziale M. Suchodolskiej), Warszawa 1964.
Copyright (c) 2018 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
