Jeanne la Folle. Quelques considérations sur le personnage Montherlantien face aux sources historiques

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Joanna Szalona. Kilka uwag na temat: Postać w dziele Montherlanta a źródła historyczne

Joanna Szalona, urodzona w Toledo w 1479, a zmarła w Tordesillas w 1555 r., była królową Kastylii i Aragonii, żoną Filipa Pięknego. Jest ona postacią bardzo złożoną i do dziś nieodgadnioną: jedni twierdzą, że była szalona, niezrównoważona psychicznie, drudzy zaś utrzymują, że była ofiarą ambicji politycznych swojego ojca Ferdynanda, potem męża, a następnie syna. Karola V, którzy zależnie od swoich własnych interesów orzekali o jej zdrowiu psychicznym. Postać ta - jej tajemniczość i złożoność - zainspirowała dramatopisarza Henry’ego de Montherlant, który w swojej sztuce pod tytułem Le Cardinal d ’Espagne ukazał ją w jej ostatnim, choć najdłuższym okresie życia - jako wdowę, zrozpaczoną po śmierci swojego męża, Filipa Pięknego.

Zarówno wygląd zewnętrzny, jak i zachowanie bohaterki Monlherlanta zgodne są ze świadectwami ówczesnych i współczesnych historyków: P. de Sandovala. L. P. Gacharda, W. T. Walsha oraz J. Brouwera. Niedbały ubiór królowej, odmawianie przyjmowania posiłków, strach przed szpiegami, niechęć do podejmowania decyzji, szczególnie wagi państwowej, czy napady szału ustępujące stanom odrętwienia, obecne są w sztuce francuskiego pisarza, który przyznaje się zresztą do korzystania z przekazów kronikarzy tamtej epoki. Postaci Joanny Szalonej towarzyszy również głębokie poczucie godności królewskiej oraz niechęć do spełniania wszelkich praktyk religijnych. Jednakże podstawą, na której Montherlant zbudował postać Joanny Szalonej, jes t niewątpliwie jej niezaspokojona i zazdrosna miłość do Filipa Pięknego: z tą samą pasją, z jaką kochała i zarazem nienawidziła swojego męża za jego życia, tak również opłakiwała go po jego śmierci.