La métonymie dans la formation des mots. Les noms d'objets usuels

Dorota Śliwa

Dorota Śliwa

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Metonimia w słowotwórstwie. Na przykładzie nazw przedmiotów użytkowych

Celem artykułu jest refleksja nad miejscem metonimii − dwóch różnych sposobów nazywania cechy przedmiotu − w słowotwórstwie na przykładzie nazw przedmiotów użytkowych w języku polskim i francuskim.

W pierwszej części omawiane są wspólne dla słowotwórstwa i metonimii zasady, jakimi są styczność (contiguïté) w obrębie pewnej całości oraz zogniskowanie (focalisation) jednego elementu. W drugiej części uwaga koncentruje się na miejscu metonimii w derywatach i złożeniach z uwagi na to, że może ona zaistnieć bądź przez uruchomienie środków słowotwórczych, na poziomie podstawy słowotwórczej, bądź po utworzeniu nowego wyrazu, na poziomie derywatu lub złożenia, funkcjonującego jako nowa samodzielna jednostka językowa, poddawana na nowo procesom metonimii.

Artykuł zamyka propozycja ujęcia kilku różnych kryteriow przy ustalaniu typologii relacji metonimicznych oraz konkluzja, iż nie ma relacji metonimicznych zarezerwowanych wyłącznie dla derywatów czy też złożeń.

References

Bonhomme, M. (1987): Linguistique de la métonymie, Berne−Franckfort: s.Main− New−York−Paris: Peter Lang.
Corbin, D. (1987): Morphologie dérivationnelle et structuration du lexique, Tubingen: Niemeyer.
Corbin, D./Corbin, P. (1991): «Un traitement unifié du suffixe -ier(e)», dans Lexique, 10, P.U.L., pp. 61-146.
Dubois, J. (1962): Etude sur la dérivation suffixale en français moderne et contemporain, Paris: Larousse.
Grzegorczykowa, R. (1988): «Problem derywatów i wyrazów polisemicznych w opisie słownikowym», dans W. Lubaś (réd.), Wokół słownika współczesnego języka polskiego, t. I, pp. 63-78.
Jakobson, R. (1956): «Two Aspects of Language and Two Types of Aphasic Disturbances», dans R. Jakobson/M. Halle, Fundamentals of Language, Gravenhage. Przekład na język polski (1989): «Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń afatycznych», dans R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka, Warszawa: PIW, t. I, pp. 150-175.
Kittay, E. (1987): Metaphor: Its Cognitive Force and Linguistic Structure, Oxford: Clarendon Press.
Kleiber, G. (1990): «Sur la définition sémantique d'un mot − Les sens uniques conduisent-ils à des impasses?», dans J. Chaurand/F. Mazière, La définition, Actes du Colloque La définition organisé par CELEX à Paris, le 18 et le 19 novembre 1988.
Kleiber, G. (1992): «Mais qui donc est sur l'étagère de gauche? ou Faut-il multiplier les référents?», dans Travaux de linguistique et de philologie, XXX, pp. 107-124.
Langacker, W. R. (1987): Foundation of Cognitive Grammar, 1, Standford: Standford University Press.
Langacker, W. R. (1993): «Reference-Point Constructions», dans Cognitive Linguistics, 4, pp. 1-38.
Langacker, W. R. (1995): Wykłady z gramatyki kognitywnej (Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993), Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Martin, R. (1985): «Notes sur la logique de la métonymie», dans Mélanges Larthomas, pp. 296-307.
Martin, R. (1993): Pour une logique du sens, Paris: PUF.
Śliwa, D. (1994): «Structures dénominatives des objets usuels», dans Roczniki Humanistyczne, XLII, 5, pp. 113-138.
Śliwa, D. (1995), «Quel est le sens des suffixes des noms déverbaux?», dans Roczniki Humanistyczne, XLIII, 5, pp. 51-79.