The Relationship between Word-Formation and Syntax in Teaching Polish as a Foreign Language. Part 1: Theoretical Preliminaries
Część 1. Wprowadzenie teoretyczne
Abstract
This paper is the first of two devoted to teaching word-formation, based on the existing correlations between derivation and syntax. This kind of knowledge has proved to be essential for building longer structures and performing stylistic operations on texts. Information on the syntactic inheritance of derived language units is scattered throughout the literature, however, making it difficult for teachers and students to grasp the actual range and regularity of this phenomenon. This article, based on formal structural grammar methods, systemises this data and shows the various degrees of syntactic inheritance, ranging from identical syntactic structures, which inherit only part of the syntactic properties of the base, to a complete change of valency. It also points to the fact that the range of syntactic analogy is, to some extent, predictable, depending on the part of speech and on the word-formation mechanism.
References
Bogusławski, Andrzej. „O zasadach rejestracji jednostek językaˮ. Poradnik Językowy, z. 8, 1976, ss. 356-364.
Bogusławski, Andrzej. „Jednostki języka a produkty językowe. Problem orzeczeń peryfrastycznychˮ. Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. Mieczysław Szymczak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1978, ss. 17-30.
Buttler, Danuta. „Związki syntaktyczne rzeczowników dewerbalnych o znaczeniu podmiotowym”. Poradnik Językowy, z. 5, 1967, ss. 219-228.
Buttler, Danuta. „Derywacja słowotwórcza a derywacja syntaktyczna”. Prace Filologiczne, 1969, ss. 59-76.
Buttler, Danuta. Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN], 1976.
Czelakowska, Anna. „Nazwy czynności i nazwy rezultatów czynności w derywacji semantycznej”. LingVaria, nr 2, 2019, ss. 73-92.
Florczak, Jacek. Językoznawcze aspekty modelu kształtowania kompetencji języka obcego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2010.
Gaze, Mateusz. „Związki między słowotwórstwem a grafią w nauczaniu języka polskiego jako obcego”. PLEJ_2 czyli PsychoLingwistyczne Eksploracje Językowe, red. Olga Majchrzak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, ss. 231-247.
Gaze, Mateusz. „Rola słowotwórstwa w przyswajaniu innych podsystemów języka”. Interdyscyplinarność i wielowymiarowość nauk filologicznych. Philological Studies: Interdisciplinary and Multidimensional Approaches, red. Dorota Gonigroszek i Agnieszka Stanecka, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2016, ss. 173-186.
Gębka-Wolak, Małgorzata. Pozycje składniowe frazy bezokolicznikowej we współczesnym zdaniu polskim. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011.
Grzegorczykowa, Renata, i Jadwiga Puzynina. „Problemy ogólne słowotwórstwa”. Gramatyka współczesnego języka polskiego, red. Renata Grzegorczykowa, Roman Laskowski i Henryk Wróbel, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ss. 361-388.
Hajnicz, Elżbieta. Dobór czasowników do badań przy tworzeniu słownika semantycznego czasowników polskich. Prace IPI PAN, 2007.
Hajnicz, Elżbieta., i Tomasz Bartosiak. „Walencja rzeczowników w słowniku Walenty i sposób jej powiązania z walencją odpowiednich czasowników”. Prace Filologiczne, 2018, ss. 71-85.
Hajnicz, Elżbieta, i Bartłomiej Nitoń, „Instrukcja dostępu do słownika walencyjnego Walenty za pośrednictwem programu Slowalˮ, CLARIN, clarin-pl.eu/wp-content/uploads/2017/05/ instrukcja_uzytkownika_Walentego.pdf. Dostęp 1.05.2019.
Inny słownik języka polskiego, red. Mirosław Bańko, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Jadacka, Hanna. Rzeczownik polski jako baza derywacyjna. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995.
Janowska, Aleksandra. „O swoistości derywacji na tle innych sposobów nominacji”. Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. Aleksandra Achtelik i Jolanta Tambor, Wydawnictwo Gnome, 2007, ss. 28-34.
Janowska, Aleksandra. „Z pogranicza słowotwórstwa. O «podstawach związanych»”. Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego. Tom 2, red. Aleksandra Achtelik, Małgorzata Kita i Jolanta Tambor, Wydawnictwo Gnome, 2010, ss. 16-21.
Janowska, Aleksandra. „Złożoność derywacji czasownikowej z punktu widzenia glottodydaktyki (na materiale czasowników odczasownikowych)”. Sztuka to rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego. Tom 3, red. Aleksandra Achtelik i Jolanta Tambor, Wydawnictwo Gnome, 2013, ss. 20-29.
Kaleta, Zofia. Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1995.
Kleszczowa, Krystyna. „Polskie badania słowotwórcze u progu XXI wieku”. Językoznawstwo w Polsce. Kierunki badań i perspektywy rozwoju, red. Maciej Grochowski, BEL Studio, ss. 125-137.
Pastuchowa, Magdalena. „Rola słowotwórstwa w kształtowaniu kompetencji językowej cudzoziemców”. Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego. Tom 2, red. Aleksandra Achtelik, Małgorzata Kita i Jolanta Tambor, Wydawnictwo Gnome, 2010, ss. 9-15.
Pastuchowa, Magdalena. „Słowotwórstwo – sposób na nazywanie świata czy część systemu gramatycznego”. Sztuka to rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego. Tom 3, red. Aleksandra Achtelik i Jolanta Tambor, Wydawnictwo Gnome, 2013, ss. 9-19.
Prokopovich, Nikolay. Voprosy sintaksisa russkogo jazyka. Vysshaja shkola, 1974 [Прокопович, Николай. Вопросы синтаксиса русского языка. Высшая школа, 1974].
Puzynina, Jadwiga. Nazwy czynności we współczesnym języku polskim. Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN], 1969.
Rysiewicz, Zygmunt. „O derywacji w składni”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, 1936, ss. 47-53.
Seretny, Anna, i Wiesław Stefańczyk. „Między gramatyką a słownikiem – słowotwórstwo w perspektywie glottodydaktycznej”. Postscriptum Polonistyczne, nr 2, 2015, ss. 45-61.
Słaby-Góral, Iwona. „Czas przypadka w języku polskim, czyli próba wyjaśnienia polisemii wybranych przyimków”. Edukacja Międzykulturowa. Forum dydaktyczne, red. Anna Rabczuk, Uniwersytet Warszawski, 2013, ss. 277-292.
Szupryczyńska, Maria. Syntaktyczna klasyfikacja czasowników przybiernikowych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN],1973.
Wielki słownik języka polskiego, red. Piotr Żmigrodzki, Polska Akademia Nauk, WSJP Wielki słownik języka polskiego, wsjp.pl. Dostęp 26.01.2021.
Wiśniewski, Marek. Dystrybucyjne właściwości odprzymiotnikowych nazw cech we współczesnej polszczyźnie. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2005.
Wróbel, Henryk. „Czasownik”. Gramatyka współczesnego języka polskiego, red. Renata Grzegorczykowa, Roman Laskowski, Henryk Wróbel, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ss. 536-583.
Copyright (c) 2021 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
