Some thoughts on the condition of Polish language in the 21st century from the perspective of globalisation
Abstract
My goal in writing this article is not so much to provide a synthetic description of the basic directions of transformation of modern Polish brought on by globalisation, but to indicate the most important effects of the Americanisation of Polish in the 21st century. In general, one tangible effect of globalisation on the Polish language is on one hand to the borrowing of Anglo-American lexemes, phrases, or word order (e.g. sport telegram, play lista, radio reklama). On the other hand there is the adaptation of internationally used Anglo-American terms (e.g. roaming – pol. roamingowy, SMS – pol. esemesik, esemesek, esemeśnik, esemesiara), as well as increasing the range and number of composite words by creating new structures based on borrowed words (e.g. derivatives with the prefix cyber-, e-, euro-, sex-, narco-). The authors of the canon linguistic works see the most important causes of borrowing from American English into Polish in: comfort, frequency of occurrence and use of Anglo-American vocabulary, the need to name new designates and terms, the dominance of English in business and its prestige. The predicted effects of the Americanisation of Polish include: a fashion for such borrowings, adaptation of an American point of view and cultural signifiers, carnivalisation of culture and “Ponglish” (P. Korcz, M. Matulewski, “Wpływ globalizacji na powstanie polsko-angielskiego pidżynu zawodowego,” Język. Komunikacja. Informacja 2006, no. 1, pp. 83-84).
References
Aleksandrowicz T.R.: Bezpieczeństwo w Unii Europejskiej, Warszawa: Difin 2011.
Błasiak M.: Ponglish, czyli nowe zjawisko językowo-kulturowe w Wielkiej Brytanii, „Język Polski” 88 (2008), z. 2, s. 156-162.
Banach C.: Człowiek wobec wyzwań globalizacji i transformacji ustrojowej w Polsce, w: Pedagogika wobec zagrożeń, kryzysów i nadziei, red. T. Borowska, Kraków: Wydawnictwo IMPULS 2002, s. 13-31.
Bielska A.: Casualowy total look, czyli anglicyzmy w polskich blogach modowych/Casualowy total look as Anglicisms in Polish fashion blogs, „Język w Komunikacji”/„Language and Communication” 2014, nr 4(1), s. 13-23.
Burszta W.J.: Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2004.
Buttler D.: Formacje hybrydalne w różnych okresach rozwoju i warstwach słownikowych polszczyzny, w: Formacje hybrydalne w językach słowiańskich, red. S. Warchoł, (seria: Rozprawy Slawistyczne), Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 1986, s. 23-31.
Ciborowska A.B.: Zapożyczenia z języka rosyjskiego w „Poradniku” Aleksandra Walickiego, w: Polszczyzna północno-wschodnia 2, red. B. Nowowiejski, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2009, s. 109-133.
Dubisz S.: Rozwój słownictwa polszczyzny ogólnej w jej najnowszych dziejach, w: 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska, procesy, tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, (seria: Język, Kultura, Społeczeństwo), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013, s. 109-130.
Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1978.
Giddens A.: Socjologia, tłum. A. Szulżycka, P. Tomanek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2004.
Golka M.: Cywilizacja. Europa. Globalizacja, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora 1999.
Grybosiowa A.: Dynamika zmian językowych o podłożu kulturowym u progu XXI wieku (na materiale polskim), w: Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo, Seria 10: prace na XIII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Lublanie 2003, red. J. Siatkowski, Warszawa: Komitet Słowianoznawstwa PAN 2002, online http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl/artykuly/AG_dynamika.pdf [dostęp: 15 VII 2017].
Grybosiowa A.: Modern Polish?, „Poradnik Językowy” 2000, z. 8, s. 70-73, wersja online: http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl/artykuly/AG_modern.pdf [dostęp: 15 VII 2017].
Grzegorczykowa R.: Jak rozumieć kreatywny charakter języka, w: Kreowanie świata w tekstach, red. A.M. Lewicki, R. Tokarski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1995, s. 13-24.
Jan Paweł II: Sprawiedliwość każdego człowieka źródłem pokoju wszystkich. Orędzie na XXXI Światowy Dzień Pokoju, „L’Osservatore Romano” 1998 (wyd. polskie), nr 1, w wersji online https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/.../pokoj1998_08 121997.html [dostęp: 27 XII 2017].
Kłaczyńska A.: Poza strukturalizm. Hybrydy leksykalne w świetle gramatyki kognitywnej, „Investigationes Linguisticae” 2017, v. 34, s. 124-142.
Kołodko G.W.: Polska z globalizacją w tle. Instytucjonalne i polityczne aspekty rozwoju gospodarczego, Toruń: Dom Organizatora 2007.
Kołodziejek E.: Festiwal radosnych zakupów – moda językowa na tle współczesnych zmian kulturowych, w: W kręgu polszczyzny dawnej i współczesnej. Księga ofiarowana dr. hab. Kazimierzowi Długoszowi, profesorowi Uniwersytetu Szczecińskiego, red. E. Kołodziejek, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2006, online: http://www.ewa kolodziejek.pl/pdf/moda.jezykowa.pdf [dostęp: 15 VII 2017].
Korcz P., Matulewski M.: Wpływ globalizacji na powstawanie polsko-angielskiego pidżynu zawodowego, „Język. Komunikacja. Informacja”/„Language. Communication. Information” 2006, nr 1, s. 77-90.
Kortas J.: Hybrydy leksykalne we współczesnej polszczyźnie: próba kategoryzacji, „Prace Językoznawcze” 2003, z. 5, s. 99-115.
Kranz-Szurek M.: Kultura lokalna a globalizacja kulturowa – próba oceny zjawiska, „Roczniki Nauk Społecznych” 4(40) (2012), nr 2, s. 11-35.
Kuć J.: Nowe profesjolektalne słownictwo polskie (na przykładzie języka zawodowego menedżerów i trenerów), w: Vidy jazyka a jazykovedy. Venovanú životnému jubileu doc. PhDr. Miloslavy Sokolovej, red. M. Ološtiak, M. Ivanová, D. Slančová, Prešov: Filozofická fakulta Prešovskej univerzity 2011, s. 348-360.
Ligara B.: Galicyzmy leksykalne w listach Zygmunta Krasińskiego na tle wpływów francuskich w polszczyźnie XIX wieku (Studium bilingwizmu polsko-francuskiego), Kraków: Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego 1987.
Mańczak-Wohlfeld E.: Najstarsze zapożyczenia angielskie w polszczyźnie, „Język Polski” 67 (1987), z. 1-2, s. 25-31.
Mańczak-Wohlfeld E.: Angielsko-polskie kontakty językowe, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006.
Maternik E.: Polsko-angielski pidgin w dziedzinie logistyki, w: Studia nad językiem, informacją i komunikacją, red. W. Krzemińska i P. Nowak, Poznań: Wydawnictwo SORUS 2003, s. 155-171.
Mękarska A.: Modowe freaki i backpakerzy – czyli najnowsze anglicyzmy na polskich blogach, http://logic.amu.edu.pl/images/5/5c/M%C4%99karska.pdf [dostęp: 15 VII 2017].
Miodek J.: Awatar i update’owanie, czyli rzeczywistość elektroniczna w codziennym komunikacyjnym obcowaniu, „Język Polski” 93 (2013), z. 5, s. 353-355.
Nobis A.: Czy globalizacja istnieje?, „Kultura – Historia – Globalizacja” 2014, nr 15, s. 167-186.
Nowowiejski B.: Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego w polszczyźnie XIX wieku: na materiale czasopism, (seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego, 445), Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku 1996.
Nowowiejski B.: Z zagadnień kontaktów językowych, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2010.
Ożóg K.: Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku: wybrane zagadnienia, Rzeszów: OTWARTY ROZDZIAŁ 2001, s. 21-31.
Ożóg K.: Zmiany we współczesnym języku polskim i ich kulturowe uwarunkowania, w: Język a Kultura, t. 20: Tom jubileuszowy, red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2008, s. 59-79.
Ożóg K.: Polszczyzna pierwszej dekady XXI w. – próba uchwycenia najważniejszych zjawisk, w: Polszczyzna mówiona ogólna i regionalna. Materiały ogólnopolskiej konferencji naukowej, Kraków, 25-26 września 2008 r., red. M. Rak, B. Duraj, (seria: Biblioteka „LingVariów”, t. 5), Kraków: Księgarnia Akademicka 2009, s. 21-31.
Polszczyzna płata nam figle. Poradnik językowy dla każdego, red. J. Podracki, Warszawa: Medium 1993.
Pędrak A.: Język polskich zbiorowości emigracyjnych w Wielkiej Brytanii i Irlandii – procesy adaptacji i derywacji, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 2017, z. 51/1, s. 77-91.
Przybylska R.: O najnowszym języku polskim, „Polonistyka” 2002, nr 9, s. 516-520.
Sękowska E.: Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych: zagadnienia leksykalno- słowotwórcze, (seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego, 426), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1994
Symonides J.: Państwo w procesie globalizacji, w: Państwo w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych, red. M. Sułek, J. Symonides, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2009, s. 157-172.
Strawińska A.B.: Globalizacja i jej wpływ na zachowania językowe współczesnych Polaków. „Pogranicze. Studia społeczne” 2018 (w druku).
Rejakowa B.: Kulturowe aspekty języka mody, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej 2010.
Rizer G.: McDonaldyzacja społeczeństwa, tłum. L. Stawowy, Poznań: Wydawnictwo MUZA S.A. 1999.
Słownik wyrazów obcych, red. J. Tokarski, Warszawa: PWN 1980.
Sękowska E.: Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych: zagadnienia leksykalno-słowotwórcze, (seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego, 426), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1994.
Skoczyński J.: Kultura, w: Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków 2004, Wydawnictwo WAM.
Sobol R.: Ignacy Krasicki w walce o język narodowy, „Zeszyty Wrocławskie” 6 (1952), nr 2, s. 75-108.
Szpunar M.: Globalizacja – ziszczenie wizji McLuhana, „Problemy globalizacji i regionalizacji” 2006, cz. 1, z. 8, s. 171-182.
Sztompka P.: Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Wydawnictwo ZNAK 2002.
Sztompka P.: Socjologia zmian społecznych, Kraków: Wydawnictwo ZNAK 2005.
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1-6, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2003.
Walas-Trębacz J.: Zarządzanie dynamiczne jako współczesna filozofia zarządzania przedsiębiorstwem w procesie globalizacji, w: Globalne i regionalne wyzwania restrukturyzacji przedsiębiorstw i gospodarek, red. R. Borowiecki, M. Dziura, Kraków: Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego 2017, s. 343-365.
Walczak B.: Rozwój zasobu leksykalnego polszczyzny w XX wieku, w: Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa: Wydawnictwo ELIPSA 2001, s. 141-153.
Walczak B.: Zapożyczenia leksykalne: teoria i metodologia badań, w: Polszczyzna północno-wschodnia 2, red. B. Nowowiejski, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 1999, s. 69-107.
Walczak B.: Język polski na Zachodzie, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2001.
Walczak-Duraj D.: Podstawy współczesnej socjologii, Pabianice: Omega-Praksis 2006.
Waszakowa K.: Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku: dynamika procesów sprzyjających internacjonalizacji, „Иccледoвания пo cлaвянcким языкaм” 16 (1) 2011, s. 125-142, http://www. polon.uw.edu.pl/documents/9763960/10288234/waszak1.pdf [dostęp: 15 VII 2017].
Waszakowa K.: Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2005.
Weinreich U.: Languages in contact. Findings and problems, Paris: Walter de Gruyter 1968.
Wielki słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2004.
Witaszek-Samborska M.: Wyrazy obcego pochodzenia we współczesnej polszczyźnie. Na podstawie słowników frekwencyjnych, Poznań: Wydawnictwo NAKOM 1992.
Copyright (c) 2018 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
