Rethinking Polish assemblages of the 1960s: The (re)turn to things

Elżbieta Błotnicka-Mazur

doi:10.18290/rh.2018.66.4-7

Elżbieta Błotnicka-Mazur The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Humanities

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.4-7

Keywords: Polish assemblages; material turn; objects in art; Polish art of the 1960s

Abstract

The article aims to analyse the status of the object in the neo-avantgarde practice of selected Polish artists in 1960s assemblages, from the perspective of the ‘material turn’, initiated by postructuralism’s crisis of representation in the social sciences and humanities. Trespassing on the intellectual ground associated with traditional painting, which was conceived as a flat two-dimensional surface, led the artists to introducing objects from real life into their art, this gave the artwork containing objects new life and ‘personality’. The paper focuses on the works by four prominent modernist Polish artists: Erna Rosenstein, Włodzimierz Borowski, Tadeusz Kantor and Alina Szapocznikow. Taking into account the differences between their artistic attitudes and personal experiences, one may observe a common interest in the materiality of the world that resulted in a variety of object interpretations (Rosenstein, Borowski, Kantor) as well as the reification the body (Szapocznikow). Reference to Latour’s Actor-Network-Theory also creates a new perspective for research on the objects in works of art (Kantor).

References

Appadurai Arjun, ed., The social life of things, Cambridge University Press, 1986.

Bal Mieke, “Telling objects: A Narrative Perspective on Collecting”, [in:] A Mieke Bal Reader, The University of Chicago Press, 2006, pp. 269-288.

Brown B., ed., Things, University of Chicago Press, 2004.

Butler Cornelia, “Soft Body / Soft Sculpture: The Gendered Surrealism of Alina Szapocznikow”, [in:] Alina Szapocznikow. Sculpture undone 1955-1972, The Museum of Modern Art, 2011, pp. 32-45.

Csikszentmihalyi Mihaly, “Why we need things”, [in:] History from things. Essays on material culture, ed. S. Lubar, W.D. Kingery, Smithsonian Institution Press, 1993, pp. 20-29.

Domańska Ewa, “O zwrocie ku rzeczom we współczesnej humanistyce (Ku historii nieantropocentrycznej)”, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 65 (2005), pp. 7-23.

Domańska Ewa, “Problem rzeczy we współczesnej archeologii”, [in:] Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2008, pp. 27-60.

Domańska Ewa, “Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami”, Kultura Współczesna, 3 (2008), pp. 9-21.

Fazan Katarzyna, Burzyńska Anna Róża and Bryś Marta, eds, Tadeusz Kantor Today. Metamorphoses of Death, Memory and Presence, Peter Lang Editio, 2014.

Filipovic Elena and Mytkowska Joanna, eds, Alina Szapocznikow. Sculpture undone 1955-1972, The Museum of Modern Art, 2011.

Gosden Chris, Marshall Yvonne, “The cultural biography of objects”, World Archaeology, 31 (1999), no. 2, pp. 169-178.

Jakubowska Agata, Portret wielokrotny dzieła Aliny Szapocznikow, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008.

Jakubowska Agata, ed., Alina Szapocznikow. Awkward objects, Museum of Modern Art in Warsaw, 2011.

Jarecka Dorota, Piwowarska Barbara, Erna Rosenstein. Mogę powtarzać tylko nieświadomie / I can repeat only unconsciously, Fundacja Galerii Foksal, 2014.

Kantor Tadeusz, Pisma, t. II: Teatr Śmierci. Teksty z lat 1975-1984, red. K. Pleśniarowicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2004.

Kantor Tadeusz, Metamorfozy. Teksty o latach 1938-1974, red. Krzysztof Pleśniarowicz, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA, Księgarnia Akademicka, 2005.

Kępińska Alicja, Nowa sztuka polska w latach 1945-1978, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1981.

Kitowska-Łysiak Małgorzata, “Alina Szapocznikow”, http://culture.pl/en/artist/alina-szapocznikow [accessed: 14.04.2017].

Kitowska-Łysiak Małgorzata, “Pamięć ciała”, [in:] eadem, Ślady. Szkice o sztuce polskiej po 1945 roku, Towarzystwo Naukowe KUL, 1999, pp. 103-120.

Kopytoff Igor, “The cultural biography of things: commoditization as process”, [in:] The social life of things, ed. A. Appadurai, Cambridge University Press, 1986, pp. 64-91.

Kowalska Bożena, Polska awangarda malarska 1945-1980. Szanse i mity, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.

Krajewski Marek, “Style życia przedmiotów. Zarys koncepcji”, [in:] Style życia, wartości, obyczaje. Stare tematy, nowe spojrzenia, red. A. Jawłowska, W. Pawlik, B. Fatyga, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, pp. 49-70.

Lachowski Marcin, Nowocześni po katastrofie. Sztuka w Polsce w latach 1945-1960, Wydawnictwo KUL, 2013.

Latour Bruno, “When Things Strike Back: A Possible Contribution of «Science Studies» to the Social Sciences”, British Journal of Sociology, 51 (2000), no. 1, pp. 107-123.

Latour Bruno, Reassembling the Social. An Introduction to Actor-Network-Theory, Oxford University Press, 2005.

Majewski Piotr, Malarstwo materii w Polsce jako formuła “nowoczesności”, Towarzystwo Naukowe KUL, 2006.

Moskalewicz Magdalena, „Przygoda z czasem i techniką. Artony A i B Włodzimierza Borowskiego”, [in:] Grupa “Zamek”. Historia – krytyka – sztuka, red. M. Kitowska-Łysiak, M. Lachowski, P. Majewski, Towarzystwo Naukowe KUL, 2007, pp. 85-103.

Moskalewicz Magdalena, “Plastikowe Artony Włodzimierza Borowskiego”, Artium Quaestiones, 19 (2008), pp. 183-212.

Moskalewicz Magdalena, “Utknąć w muzeum. Uwagi o kilku pracach Włodzimierza Borowskiego”, [in:] Włodzimierz Borowski. Prace i rekonstrukcje / Works and reconstructions, international conference, 19-20 November 2010, Museum of Modern Art in Warsaw, http://vimeo.com/22394339 [accessed: 18.08.2017].

Moskalewicz Magdalena, “Na krawędzi obrazu. O po-malarskich pracach w polskiej sztuce lat sześćdziesiątych”, dissertation, Adam Mickiewicz University in Poznań, 2012.

Mytkowska Joanna, “From sculptures to awkward objects: A short history of the changing reception of the work of Alina Szapocznikow”, [in:] Alina Szapocznikow. Sculpture undone 1955-1972, ed. E. Filipovic, J. Mytkowska, The Museum of Modern Art, 2011, pp. 122-135.

Nader Luiza, “Poza przedmiot. Problem obiektu w twórczości Jeana Tinguely’ego i Włodzimierza Borowskiego”, Ikonotheka, 16 (2003), pp. 171-198.

Olszewski Andrzej K., Dzieje sztuki polskiej 1890-1980 w zarysie, Wydawnictwo Interpress, 1988.

Polit Paweł, “Breaking the Code of Space: Włodzimierz Borowski’s Welcome to the Reality of Art”, Own Reality, 21 (2015), http://www.perspectivia.net/publikationen/ownreality/21/polit-en [accessed: 15.08.2017].

Rajna Karolina, “Asamblaż jako cytat z rzeczywistości na przykładzie twórczości polskich artystów z lat 60. i pocz. lat 70. XX wieku”, [in:] Cytat – powtórzenie – zawłaszczenie, red. A. Skrabek, Galeria Labirynt, 2014, pp. 57-78.

Rajna Karolina, “Asamblaż z lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku w polskich kolekcjach muzealnych. Problem dokumentacji”, Sztuka i dokumentacja, 9 (2014), pp. 93-103.

Restany Pierre, “Alina Szapocznikow – odwieczna mowa ciała”, [in:] Alina Szapocznikow 1926-1973, [May-July 1998: exhibition catalogue], red. Z. Gołubiew, J. Chrzanowska-Pieńkos, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, 1998, pp. 32-34.

Seitz William B., The Art of Assemblage, The Museum of Modern Art, 1961.

Szczygieł-Gajewska Monika, Władysław Hasior, Wydawnictwo DiG, 2011.

Szkaradnik Katarzyna, „Z powrotem do rzeczy (samych?). O projekcie hermeneutyki rzeczy na przykładzie pewnej wystawy muzealnej”, Polisemia. Czasopismo Naukowe Antropologów Literatury Uniwersytetu Jagiellońskiego, 10 (2013), no 1, http://www.polisemia.com.pl/numery-czasopisma/12013/z-powrotem-do-rzeczy-samych-o-projekcie-hermeneutyki-rzeczy-na-przykadzie-pewnej-wystawy-muzealnej [accessed: 17. 08.2017].

Wojciechowski Aleksander, Młode malarstwo polskie 1944-1974, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.