The First Polish-French Rendez-Vous of Cultures. Henry III of France’s (Henri de Valois’) Polish Episode

Dorota Półćwiartek-Dremierre

doi:10.18290/rh.2018.66.1-4e

Dorota Półćwiartek-Dremierre University of Warsaw

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.1-4e

Keywords: dialogue of cultures, Henry III of France, Desportes, Kochanowski, Ballet des Polonais, Antiquity in the Renaissance, 16th century, Poland, France

Abstract

The Polish version of the article was published in “Roczniki Humanistyczne,” vol. 63 (2015), issue 1.

A complex political game, differences in the level of development of the political, social and aesthetic thought, different customs, and also frequently a language gap—all these conspired against the Polish-French dialogue in the sphere of culture in the years 1573-1574. The article analyzes the opportunities for both parties to get to know each other during the Polish episode of Henri de Valois: a visit by the Polish group of envoys to Paris in the summer of 1573, and a poetical exchange between Philippe Desportes and Poles, including Jan Kochanowski, that closed the Henri period. The exchange, up till the recent times called univocally a “duel,” turns out to be, in the case of Adieu à la Pologne and Gallo crocitanti ἀμοιβή the starting of a real, albeit ephemeral dialogue beyond the political and everyday reality, one on the level of art.

References

Aubigné, Agrippa d’. Histoire universelle, vol. IV, édited by André Thierry. Genève: Droz, 1981–1999.

Baïche, André. La naissance du baroque français. Poésie et image de la Pléiade à Jean de La Ceppède. Toulouse: L’Université de Toulouse–Le Mirail, 1976.

Barycz, Henryk. “Pod urokiem humanistycznego Paryża” [Under the spell of the humanist Paris]. In idem. Z dziejów polskich wędrówek naukowych za granice [Out of the history of journeys abroad of Polish scholars], 211–242. Wrocław: Ossolineum, 1969.

Bourdeille, Pierre de. “Discours II, De la Reyne Mere de nos Roys derniers Catherine de Medicis.” In Memoires de Messire Pierre du Bourdeille, Seigneur de Brantome, contenant Les Vies des Dames Illustres de France de son temps. Leyde: Jean Sambix le jeune, 1665.

Chatenet, Monique, Luisa Capodieci. “Les triomphes des noces de Joyeuse (17 septembre–19 octobre 1581) à travers la correspondance diplomatique italienne et l’Epithalame de Jean Dorat.” Bulletin de la Société de l’histoire de l’art français (2006): 9–54.

Chrościcki, Juliusz. “Architektura okazjonalna XVI–XVIII wieku w Polsce. Próba charakterystyki” [Ephemeral architecture of the 16th–18th c. in Poland. An outline]. In Treści dzieła sztuki [The contents of a work of art], proceedings from a session of Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Gdańsk 1966. Warszawa: PWN, 1969.

Chrościcki, Juliusz. “Barokowa architektura okazjonalna” [Baroque ephemeral architecture]. In Wiek XVII—Kontrreformacja—Barok. Prace z historii kultury [The 17th c.—Counter Reformation—Baroque. Texts in culture history], edited by Janusz Pelc, 229–54. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.

Desportes, Philippe. Les premieres oevvres de Philippes Des Portes au Roy de France et de Pologne. Paris: Robert Le Mangnier, 1576.

Diariusz poselstwa polskiego do Francji po Henryka Walezego w 1573 roku [Diary of the delegation of Polish envoys to France for Henri de Valois in 1573], edited by Adam Przyboś, Roman Żelewski. Wrocław−Warszawa−Kraków: Ossolineum, 1963.

Dorat, Jean. Ad amplissimos polonorum legatos, Parisiorum urbem ingredientes Io. Aurati poetae regii prosphonetici versus. Parisiis: Ex Officina Federici Morelli, 1573.

Finnin, Rory. “Attendants to the Duel: Classical Intertexts in Philippe Desportes’s ‘Adieu à la Pologne’ and Jan Kochanowski’s ‘Gallo Crocitanti’.” Comparative Literature Studies 44, No. 4 (2007): 458–83.

Franko, Mark. Writing Dancing, 1573. In idem. Dance as Text: Ideologies of the Baroque Body, 15–31. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.

Głombiowska, Zofia. “‘Tere de France, mult estes dulz pais’. Jana Kochanowskiego spotkania z Francją” [“Tere de France, mult estes dulz pais. Jan Kochanowski’s encounters with France]. In eadem. W poszukiwaniu znaczeń: o poezji Jana Kochanowskiego [In search of meaning: on the poetry of Jan Kochanowski], 63–104. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2001.

Graham, Victor Ernest, Johnson W. McAllister. The Royal Tour of France by Charles IX and Catherine de’Medici: Festivals and Entries 1564–6. Toronto−Buffalo−London: University of Toronto Press, 1979.

Kociszewska, Ewa. “Arras medycejski króla Henryka Walezego. Fêtes dla poselstwa polskiego i Henryka Walezego w ogrodach Tuileries w 1573 roku” [King Henri de Valois’ de’ Medici’s tapestry. Fêtes for the Polish envoys and Henri de Valois in the Tuileries Gardens in 1573]. In Urbs celeberrima. Księga pamiątkowa na 750-lecie lokacji Krakowa [Urbs celeberrima. A commemorative book for the 750th anniversary of the foundation of Krakow], edited by Andrzej Grzybkowski, Zdzisław Żygulski, Teresa Grzybkowska, 381–96. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2008.

Kociszewska, Ewa. “Elekcja Henryka Walezego a polsko-francuskie relacje artystyczne i intelektualne” [Henri de Valois’ election and the Polish-French artistic and intellectual relations]. In Francusko-polskie relacje artystyczne w epoce nowożytnej [The French-Polish artistic relations of the modern era], edited by Andrzej Pieńkos, Agnieszka Rosales-Rodriguez, 13–20. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010.

Kociszewska, Ewa. “The Sun King in the Realm of Eternal Winter. The Unknown Medal of Henri de Valois, King of Poland (1573).” French Studies Bulletin 30, No. 113 (2009): 78–82.

Kociszewska, Ewa. “War and Seduction in Cybele’s Garden: Contextualizing the Ballet des Polonais.” Renaissance Quarterly 65, No. 3 (2012): 809–63.

Korolko, Mirosław. Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej 1573-1658 [The jewel of a free conscience. A polemic about the Warsaw Confederation of 1573-1658]. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1974.

Kot, Stanisław. “Adieu à la Pologne.” In reprint from Silva Rerum 5, No. 4/7 (1930).

Lamarque, Henri. “L’Imitation d’Ovide dans ‘L’Adieu à la Pologne’ de Philippe Desportes.” In Ovide en France dans la Renaissance, édited by Henri Lamarque, André Baïche, 59–77. Toulouse: Université de Toulouse le Mirail, 1981.

Magnificentissimi spectaculi a regina regum matre in hortis suburbanis editi, in Henrici regis Poloniae inuictissimi nuper renunciati gratulationem, descriptio. Parisiis: Ex Officina F. Morelli, 1573.

Mamczarz, Irena. “Il solenne ingresso di Enrico di Valois in Polonia (1574). Alcuni aspetti delle feste rinascimentali polacche.” Ricerche slavistiche 13 (1965): 64–119.

McGowan, Margaret. “L’Essor du ballet à la cour de Henri III.” In Henri III mécène: des arts, des sciences et des lettres, edited by Isabelle de Conihout, Jean-François Maillard, Guy Poirier, 81–89. Paris: Presses de l’Université Paris-Sorbonne, 2006.

Musae reduces. Anthologie de la poésie latine à la Renaissance, vol. II, edited by Pierre Laurens, Claudie Balavoine. Leiden: Brill, 1975.

Nevile, Jennifer. “Order, Proportion, and Geometric Forms: The Cosmic Structure of Dance, Grand Gardens, and Architecture during the Renaissance.” In Dance, Spectacle, and the Body Politick, 1250-1750, edited by Jennifer Nevile, 295–312. Bloomington: Indiana University Press, 2008.

Noailles, Emmanuel de. Henri de Valois et la Pologne, vol. I-II. Paris: Michel Lévy Frères, 1867.

Nowak-Dłużewski, Juliusz. Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce: pierwsi królowie elekcyjni [Commemorative political poetryin Poland: the first elective monarchs]. Warszawa: PAX, 1969.

Pelc, Janusz. “Jana Kochanowskiego wycieczka do Francji” [Jan Kochanowski’s trip to France]. Prace polonistyczne 32 (1976): 93–103.

Pietrzak-Thébault, Joanna. “Enrico di Valois in Polonia, il trionfo dell’illusorio.” In Théâtre, musique et arts dans les cours européennes de la Renaissance et du Baroque, edited by Kazimierz Sabik, 447–60. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1997.

Pietrzak-Thébault, Joanna. “Le Ballet des Polonais.” In La France et la Pologne: histoire, mythes, representations, actes du colloque des 16–17–18 septembre 1998 à l’Université Lumière-Lyon, edited by Françoise Lavocat, 127–36. Lyon: Presse Universitaire de Lyon, 2000.

Rosset, François. Drzewo Kraków. Mit polski w literaturze francuskiej 1573–1896 [The tree Krakow. The Polish myth in French literature 1573–1896]. Kraków: Znak, 1997.

Targosz, Karolina. “Oprawa artystyczno-ideowa wjazdów weselnych trzech sióstr Habsburżanek (Kraków 1592 i 1605, Florencja 1608)” [The artistic and ideological setting of wedding entries of three Habsburg sisters (Krakow 1592 and 1605, Florence 1608)]. In Theatrum ceremoniale na dworze królów i książąt polskich [Theatrum ceremoniale at the court of Polish kings and princes], proceedings from a conference held by the Wawel Royal Castle and Jagiellonian University Institute of History, 23–25 March 1998, edited by Mariusz Markiewicz, Ryszard Skowron, 207–43. Kraków: Zamek Królewski na Wawelu, 1999.

Tazbir, Janunsz. “L’Opinion polonaise après la fuite. Henri de Valois aux yeux de ses sujets.” In Henri III et son temps, edited by Robert Sauzet, 69–86. Paris: Vrin, 1992.

Tazbir, Janusz. “Ksenofobia w Polsce XVI i XVII w.” [Xenophobia in Poland in the 16th and 17th c.]. In idem. Arianie i katolicy [The Polish Brethren and Catholics], 238–78. Warszawa: Książka i Wiedza, 1971.

Tazbir, Janusz. “Stosunek do obcych w dobie baroku” [Approach to foreigners in Baroque]. In Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej [Domesticity and foreignness in the history of Polish culture], edited by Zofia Stefanowska, 80–112. Warszawa: PWN, 1973.

Trapp, Joseph B. “Ovid’s Tomb. The Growth of a Legend from Eusebius to Laurence Sterne, Chateaubriand and George Richmond.” Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 36 (1973): 50–76.

Vuilleumier-Laurens, Florence, Pierre Laurens. “Le Bal des Polonais: Anatomie d’une description.” In Jean Dorat, poète humaniste de la Renaissance, actes du colloque international (Limoges, 6–8 juin 2001), edited by Christine de Buzon, Jean-Eudes Girot, 131–65. Genève: Droz, 2007.

Weintraub, Wiktor. “Kochanowski versus Desportes. A Sixteenth-Century French-Polish Poetic Duel.” In Symbolae in honorem Georgii Y. Shevelov, edited by William E. Harkins; Jurij Ševel’ov. München: Universitas Libera Ucrainensis Facultas Philosophica, 1971. (In Polish: “Poetycki pojedynek z Desportes’em” [A poetic duel with Desportes]. In idem. Rzecz czarnoleska [On Czarnolas], 358–74. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977).

Weintraub, Wiktor. Rzecz czarnoleska, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977.

Windakiewicz, Stanisław. Jan Kochanowski. Warszawa: Czytelnik, 1947.

Żurowski, Maciej. “Twórczość Kochanowskiego i dynamika poezji europejskiej XVI wieku” [The art of Jan Kochanowski and the dynamism of European poetry in the 16th century]. In Między renesansem a awangardą, o literaturze europejskiej z perspektywy komparatysty [Between Renaissance and avant-garde; on European literature from the comparatist’s perspective], edited by Maciej Żurowski, Henryk Chudak, 15–28. Warszawa: PWN, 2007.