Obraz duchowieństwa parafialnego w świetle wizytacji Wincentego de Seve (1608-1609) – wybrane aspekty

Abstrakt

Artykuł omawia ważny okres, należący do tzw. reformy Kościoła. Nastąpił on po przyjęciu przez króla Zygmunta Augusta (1564) i kler polski (1577) uchwał Soboru Trydenckiego. Na przełomie XVI i XVII wieku rozpoczęto pracę nad wdrożeniem ich w życie. Jednym z postulatów było odnowienie życia duchowieństwa – stosunku do obowiązków, poprawa moralności, obyczajów, nawet wyglądu zewnętrznego. Wizytacja Wincentego de Seve z lat 1608-1609 dotyczyła terenu archidiakonatu gnieźnieńskiego. Na potrzeby artykułu zostały przeanalizowane cztery należące do niego dekanaty: Świętej Trójcy, św. Piotra i Pawła, Łekno i Sompolno.

Głównym celem wizytacji była parafia – odgrywająca niezwykle ważną rolę w społeczeństwie. Artykuł omawia obraz duchowieństwa parafialnego wynikający z punktów przeprowadzonej kontroli, przy czym wizytacja uwzględniała odgórne zalecenia dotyczące reformy. Z obrazu tego wynika, iż zarówno osoby stanowiące wzór, jak i te, które drastycznie przekraczały rozmaite normy, należały do wyjątków. Najliczniejszą grupę stanowili duchowni, którzy w większości odpowiadali wymaganiom, ale pojawiały się przy tym rozmaite nieprawidłowości. Największymi problemami kolejnej, nieco mniejszej grupy były kobiety i alkohol. Do przewinień należały też między innymi brak wiedzy, niechlujstwo, niewłaściwy ubiór.

Wizytacja pokazuje, że na początku XVII wieku starano się wprowadzać w życie reformę duchowieństwa parafialnego i że wciąż funkcjonowały jednocześnie elementy starych przyzwyczajeń i nowych wymogów.