The Anatomical Lexis in Two-Word Nicknames Preserved in Surnames of the End of the 20th Century
Abstract
Anthroponyms derived from compound nicknames, that is two-word ones, are the subject of the author’s discussion. The most popular formal type of such nicknames is the compositum consisting of an adjective and a noun; also compounds consisting of a verb and a noun are numerous. The article is concerned with names containing anatomical lexis (e.g. side, eyebrow, beard, belly. The nicknames usually refer to a man’s appearance (Białobroda – Whitebeard, Grzebinoga – Pokeleg), but also to the character, behavior (Bolibrzuch – Belly-ache, Chwaligłówka – Praisehead), job (Golibroda – Shavebeard). Two-word nicknames have a humorous, and sometimes evaluating character. The author also pays attention to the process of the vanishing of names derived from two-word nicknames, especially ones that are definitely negative or vulgar. This is connected with the clarity of their original meaning, and hence with a negative attitude of the bearers towards their own names.
References
Bubak J.: Nazwiska ludności dawnego starostwa nowotarskiego, Wrocław 1970.
Bulicz-Tornikidis T.: Uproszczenia i skrócenia morfologiczne staropolskich przezwisk złożonych, „Język Polski” 5(1979), z. 3, s. 177-186.
Cieślikowa A.: Miejsce przezwiska w systemie antroponimicznym (historia a współczesność), w: Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich, red. S. Warchoł, cz. 1, Lublin 1998, s. 71-80.
Cieślikowa A.: Typy słowotwórczo-semantyczne w staropolskich compositach antroponimicznych i apelatywnych, w: Słowiańskie composita antroponimiczne, red. S. Warchoł, Lublin 2000, s. 79-86.
Czaplicka-Niedbalska M.: Struktury złożone w antroponimii Bydgoszczy od XVI do XVIII w., w: Słowiańskie composita antroponimiczne, red. S. Warchoł, Lublin 2000, s. 87-95.
Czopek-Kopciuch B.: Nazwiska od przezwisk dwuczłonowych w Zagłębiu Ruhry, w: Munuscula linguistica: in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, red. K. Rymut, K. Skowronek, B. Czopek-Kopciuch, M. Malec, Kraków 2006, s. 143-155.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993.
Gałecki Z.: „Trzepizur”. Rozprawka metodyczna, w: Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań 2013, s. 493-496.
Giedz T.: Przezwiska o charakterze metaforycznym i metonimicznym mieszkańców wsi Brzeźno w woj. chełmskim, w: Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich, red. S. Warchoł, t. I, Lublin 1998, s. 121-126.
Gołębiowska T.: Antroponimia Orawy, Kraków 1971.
Górnowicz H.: Baza antroponimiczna najstarszych słowiańskich nazw miejscowych zwanych rodowymi, w: Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo, seria 3, Warszawa 1968, s. 9-16.
Handke K.: Budowa morfologiczna i funkcje compositów polskich (z uwzględnieniem innych języków zachodniosłowiańskich), Wrocław 1976.
Handke K.: Treść i znaczenie compositów ukrytych w nazwiskach współczesnych Polaków, w: Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy, red. H. Popowska-Taborska, Warszawa 1997, s. 91-104.
Hrycak E., Kisielewski K.: Słownik ukraińsko-polski, t. I, Warszawa 1990.
Kozierowski S.: Nazwiska, przezwiska, przydomki, imiona polskie niektórych typów słowotwórczych: księga rodzaju ludu polskiego, Poznań 1938.
Łoś J.: „Kuninoga”, „Bożystopka”. Prace lingwistyczne ofiarowane Janowi Baudouinowi de Courtenay, Kraków 1921.
Łoś J.: Wyrazy złożone z formą czasownikową w pierwszej części, „Sprawozdania AU” 11(1906), nr 4.
Malec M.: Dwuczłonowe przezwiska i przydomki staropolskie, „Onomastica” 19(1974), s. 191-227.
Malec M.: Przezwiska dwuczłonowe zachowane w nazwiskach polskich (stosunek znaczeń pozytywnych do negatywnych), w: Nazwy własne a społeczeństwo, red. R. Łobodzińska, Łask 2010, s. 211-220.
Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Kraków 2005.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. IV, VIII, red. H. Zgółkowa, Poznań 1995-1996.
Rymut K.: Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. I-X, Kraków 1992-1994.
Skulina T.: O przezwiskach w języku staropolskim i staroruskim, w: Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo, seria 4, Warszawa 1972, s. 201-211.
Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t I, Wrocław 1974.
Taszycki W.: Najdawniejsze polskie imiona osobowe, „Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU” 62(1925), nr 3.
Urbańczyk S.: Staroczeskie „holomek” i staropolskie „gołomąd”, w: tenże, Szkice z dziejów języka polskiego, Warszawa 1968, s. 342-348.
Wolnicz-Pawłowska E.: Composita w historycznej onomastyce ukraińskiej, w: Słowiańskie composita antroponimiczne, red. S. Warchoł, Lublin 2000, s. 311-321.
Copyright (c) 2015 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
