Una critica della devozione irrazionale nell’Adversus Nationes di Arnobio di Sicca Veneria

Anna Kucz

doi:10.18290/rh.2015.63.3-6

Anna Kucz University of Silesia in Katowice

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2015.63.3-6

Keywords: Arnobius; Adversus Nationes; fides et ratio

Abstract

Adversus Nationes by Arnobius is a controversial apologia. What may surprise the reader of Adversus Nationes the most is the concept of creating the man which alludes to Plato's Timaeus but also the contempt for all that is human – his body, his condition and his soul. It must be stressed, however, that such attitude was common in the culture of this time, reaching its peak in gnosticism. According to Arnobius, human mind is not capable of comprehending the nature of God and at the same time it does not allow to practice pointless, often bloody cults.

This article attempts to show Arnobius's apologetic strategies, which aim at discrediting senseless piety. According the Rhetor of Sicca Veneria, religiousness without reason is nothing more but superstition. In Adversus Nationes Arnobius laid foundation for many centuries long debate on the question of fides et ratio.

References

Abbagnano N.: Storia della Filosofia, vol. 1, Torino: UTET 1969.

Amata B.: La polemica anticreazionista e antiscientifica di Arnobio di Sicca, “Salesianum” 69(2007), p. 477-505.

Burger C.: Die theologische Position des älteren Arnobius, Heidelberg: Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg (maschinenschriftlich) 1971.

Burliga B.: Quod gaudium est rivos sanguinis cernere? The Suffering of Animals in the Christian Critique, „Studia Elbląskie” 16(2015), p. 337-354.

Centini M.: Il libro delle superstizioni. Le origini, la cultura popolare e l’influenza nella nostra vita, Milano: De Vecchi 2000.

Dodds E.R.: Pogaństwo i chrześcijaństwo w epoce niepokoju. Niektóre aspekty doświadczenia religijnego od Marka Aureliusza do Konstantyna Wielkiego, transl. J. Partyka, Kraków: Homini 2004.

Fasce S.: Paganesimo africano in Arnobio, „Vichiana” 9(1980), p. 173-180.

Festugière J.: Arnobiana, „Vigiliae Christianae” 6(1952), p. 208-254.

Frend W.H.C.: The Rise of Christianity, London: Darton, Longman and Todd 1984.

Freppel C.E.: Commodien, Arnobe, Lactance et autres fragments inédits, Paris: Victor Retaux et Fils 1893.

Gareau E.: Le fondement de la vraie religion d’après Arnobe, „Cahiers des Études Anciennes” 11(1980), p. 13-23.

Gigon O.: Arnobio: Cristianesimo e mondo Romano, in: Mondo classico e cristianesimo, Roma: Istituto della Enciclopedia italiana 1982, p. 87-100.

Girgenti G.: Introduzione a Porfirio, Roma–Bari 1997, p. 3-27.

Homa K.: Między gnosis a pistis. Arnobiusz z Sicca. Filozof media qualitatis, Kraków 2000-2004, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/F/FD/arnobiusz_05 (dostęp: 03.01.2007).

Homa K.: Arnobiusz z afrykańskiego Sicca, „Episteme” 16(2012), t. 1, p. 21-40.

Kołakowski L.: Herezja, Kraków: ZNAK 2010.

Kucz A.: Dyskurs z Filozofią w Consolatio Philosophiae Boecjusza, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2005.

Kucz A.: Umbra veri. Arnobiusz i nurty filozofii klasycznej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2012.

Laurenti R.: Il Platonismo di Arnobio, „Studi Filosofici” 4(1981), p. 3-54.

Mazza M.: Studi Arnobiani. I. La dottrina dei Viri Novi nel II Libro dell’Adversus Nationes di Arnobio, „Helikon” 3(1963), p. 111-169.

Marchesi C.: Storia della letteratura latina, vol. II, Milano–Messina 1965.

Monceaux P.: Histoire Littéraire de l’Afrique Chrétienne depuis les origines jusqu’à l’invasion arabe, vol. 3: Le siècle d’Arnobe à Victorin, Paris: Ernest Leroux 1905.

Mora F.: Arnobio e i culti di mistero. Analisi storico-religiosa del V libro dell’Adversus Nationes, Roma: L’Erma di Bretschneider 1984.

Moreschini C.: Monoteismo cristiano e monoteisto platonico nella cultura latina dell’età imperiale, in: Platonismus und Christentum, Münster: Aschendorff 1983, p. 133-161.

Myszor W.: Pradzieje biblijne w tekstach z Nag-Hammadi, in: J. Frankowski, B. Widła (red.), Warszawskie Studia Biblijne, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1976, s. 148-160.

Orbe A.: Cristologia Gnostica, vol. 1, Madrid: La Editorial Catolica 1976.

Pintus G.M.: Sacrifici animali e dèi di caccio (ARN., Adv., Nat., VII), in: L’Africa romana: atti dell’11. Convegno di studio, 15-18 dicembre 1994, Cartagine, Tunisia, Sassari: Editrice Il torchietto 1996, p. 1627-1636.

Puderon B.: Athénaghore d’Athène: philosophe chrétien, Paris: Beauchesne (Théologie historique 82) 1989.