The Miniature Presenting Apocalyptic Holy Mother from Collegiate Missal of Kielce
Abstract
The miniature depicting Holy Mother and Child upon a c re scen t (measures: 7cm height x 6,5 cm width) is situated on a 326th sheet of a Collegiate Missal of Kielce (currently held in the Vault of a Kielce cathedral, bereft of signature). The illumination dates back to the end o f XV century, and the authorship is being attributed to a krakovian Pontifical Master of bishop Fryderyk Jagiellończyk.
The miniature its elf is a very valuable artifact by both artistical and iconographical means. It was attached to the graphical trend, characteristic of g othic book painting widely spread in Małopolska in the period 1490-1505. It also displays a vast influence of south-german woodcut o f the end of XV century. This influence can be observed in (the archetypical characters and) the technique of the Master used by the illuminator, which emphasize the very traits of a graphic medium.
Collegiate Missal of Kielce miniature, draws attention due to it’s interesting iconographical concept. The key to the recognition of Madonna of Kielce as Ap ocaliptical, is a crescent lying by Her feet.
The „half-figure ” frame technique of presentation used here differs from a classical wholefigure ’ative, and in the same time is an example of reduction of a tributes - we can see only a crescent, without glorious beams of light nor a crown on Her head. This „half-figure” painting convention used in Holy Mother and Child upon a crescent, had been known and widely used in german graphics of the XV century. Such iconographic form widespread by graphic has gained a great popularity especially in krakovian woodcut of the 1-st. period of XV century.
References
Biernacka M., Niepokalane Poczęcie, w: Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce, red. J. Pasierb, t. I: Maryja Matka Chrystusa, Warszawa 1987.
Blanchon-Lasserve P., Ecriture et enluminure des manuscrits IX-XII siecle. Histoire et techniques, Bruxellet 1926.
Bracha F., Historia mariologii polskiej, w: Gratia Plena. Studium teologiczne o Bogurodzicy, red. B. Przybylski OP, Poznań 1965.
Buxakowski J., Najświętsza Maria Panna w liturgii, w: Gratia Plena. Studium teologiczne o Bogurodzicy, red. B. Przybylski OP, Poznań 1965.
CenninoCennini , Rzecz o malarstwie, oprać. J. Zamoyski, Wrocław 1955.
Cibulka J., Kuronowana Asumpta na palmisici, w: Sbornik ku sedmdesatym narożeniam Karla Madia, Praha 1929.
Culter A., M u lier Amicta Sole and Her Attendants, „Journal of Warburg and Courtland Instituts” 29(1966).
Dąbowna B., Warsztat malarza cechowego w Polsce, „Studia Renesansowe” 4(1964).
Diringer D., The hand-produced book. New York 1953.
Fischer J. L., Handbuch der Glasmalerei, Leipzig 1914.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa: Instytut PAX 1990.
Gadomski J., Małopolskie malarstwo tablicowe, Warszawa: PWN 1981.
Gładysz B., Dogmatyczne teksty w poetyckich utworach Seduliusza. Studium z historii dogmatów V wieku, Poznań 1930.
Gładysz B., Sekwencje mszalne XV wieku, „Ateneum Kapłańskie” 33(1934).
Grzybkowski A., Wariant ikonograficzny Assunty z k o b iec ą maską lunarną, w: Sztuka i ideologia XV wieku, red. P. Skubiszewski, Warszawa 1978.
Incunabulae Que In Bibliothecis Poloniae Asservantur, moderante A. Kawecka-Gryczowa, Vratislaviae-Varsovia-Cracovia 1970.
Jankowski A., Apokalipsa św. Jana. Wstęp, przekład z oryginału i komentarz, Poznań 1959.
Karłowska-Kamzowa A., Słowo i obraz, w: Średniowieczna książka rękopiśmienna ja k o dzieło sztuki, Gniezno 1993.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. III, z. 4: Powiat kielecki.
Kloss E., Die schlessichte Buchmalerei des Mittelalters, Berlin 1942.
Kowalski S., Wielki znak na Niebie (Apok. 21,1-6), „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 4 (1951 ).
Kruszelnicka J., Dawny Ołtarz Pięknej Madonny toruńskiej, „Teka Komisji Historii Sztuki IV” , Toruń 1968.
Kruszelnicka J., Ze studiów nad rzeźbą czasów Kopernika na ziemi chełmińskiej, „Rocznik Muzeum w Toruniu ” 5(1973).
Lepszy L., Pergaminiści i papiernicy krakowscy, „Rocznik K rakowski” 4(1900).
Levi D ’ Ancona M., The Iconographie of the Immaculate Conception in the Middle Ages and Early Renaissance, New York 1957.
Looveren van L. H., Speculum Humanae Salvationis, w: Lexicon der christlichen Ikonographie, red. E. Kirschbaum, Nachtrage 1972, t. IV.
Male E., L’art religieux de la fin du Moyen Age, Paris 1949.
Miodońska B., Malarstwo miniaturowe, w: Sztuka w Krakowie 1300-1550, red. A. Bochnak, Kraków 1964.
Miodońska B., Małopolskie malarstwo książkowe 1320-1540, Warszawa 1993.
Miodońska B., Organizacja i technika pracy iluminatorów małopolskich w latach 1400-1520, w: Symbolae Historiae Artium, Warszawa 1986.
Miodońska B., Rex Regum i Rex Poloniae w dekoracji malarskiej Graduału Jana Olbrachta i Pontyfikału Erazma Ciołka, Krakow 1979.
Obertyński Z., Pontificale Arcybiskupa lwowskiego Jana Rzeszowskiego w Bibliotece Kapitulnej w Gnieźnie, Lwow 1930.
Olszewski A. M., Mulier Amicta Sole w sztuce gotyku w Polsce, „Nasza Przeszłość” 82 (1994).
Pieńkowska H., Średniowieczna pracownia malarska w Krakowie, Kraków 1951.
Pietkun W., Maryja Matka Chrystusa. Rozwój dogmatu maryjnego, Warszawa 1954.
Podlacha W., Miniatury modlitewnika króla Władysława Warneńczyka, w: Modlitewnik Władysława Warneńczyka w zbiorach Biblioteki Bodleańskiej, Lwów 1929.
Potkowski E., Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu, Warszawa 1980.
Ringbom S., Maria in Sole and the Virgin of the Rosary, „Journal of Warburg and Coutland Instituts" 25(1962).
Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Kraków 1979.
Schramm A., Der Bilderschmuck der Frühdrucke, Leipzig 1921, t. I.
Semkowicz W., Paleografia łacińska, Kraków 2002, wydanie II, poprawione.
Sitkowski T., Dlaczego Kościół poświęcił Matce Bożej Dzień Sobotni?, „Ruch Biblijny i Liturgiczny ” 1(1948).
Smeyers H., „La miniature” . Typologie des sources du Moyen Age Occidental, Brepols 1974.
Smo1eń W., Ilustracja kościelnych świąt w Polsce, Lublin 1981.
Speculum Humanae Salvationis, wyd. J. Ltitz, P. Perdrizet, Muhlhausen-Leipzig 1907.
Stefaniak L., Interpretacja 12 rozdziału Apokalipsy w świetle historii egzegezy, Poznań 1957.
Steinmann O., Apokaliptische Frau, w: Marienlexicon, red. R. Baumer, St. Ottilien 1994, t. I.
Winiarski K., Matka Najświętsza w Piśmie Świętym, w: Gratia Plena. Studium teologiczne o Bogurodzicy, red. B. Przybylski OP, Poznań 1965.
„Własność ruchoma kapituły katedralnej w Kielcach” , Archiwum Kurii Diecezjalnej w Kielcach, Akta kolegiaty kieleckiej: sygn. ADK Kap - 47.
Wojtkowski J., Dogmat Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w średniowiecznej liturgii polskiej, „Ruch Biblijny i Liturgiczny ” 6(1953).
Wzorek J., Madonna Apokaliptyczna z Cerekwii, „Roczniki Humanistyczne” 13(1965).
V1oberg M., La Vierge et L ’Enfant dans l’art francais, Grenoble 1939.
Zdanowski J., Iluminowane rękopisy księgozbiorów kapitularza katedralnego i Seminarium Duchownego w Kielcach oraz kościoła parafialnego w Miechowie, Kielce 1929.
Copyright (c) 2005 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
