The Plague In Piotr Umiastowski’s Medical Treatise Nauka o Morowym Powietrzu na Czwory Księgi Przełożona (1591)
Abstract
This article aims to show the picture of the plague as created by Piotr Umiastowski in his medical treatise entitled Nauka o morowym powietrzu na czwory księgi przełożona from 1591. It discusses the synonymy connected with the names of illnesses, the features of the plague and its symptoms, the origins of the epidemic, as well as the ways illness can be perceived in metaphorical terms. The analyses are intended to show the past methods of conceptualising an illness, which was, on the one hand, determined by the medical science of sixteenth century, and, on the other, by the idea of illness as preserved in colloquial language. The research also points to chosen linguistic devices which form the image of an illness, in particular the evaluative lexicon and given stylistic devices that perform the artistic functions of language (comparison, metaphor, epithets).
References
Bartmiński, Jerzy. „Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata”. Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 1999, ss. 103-120.
Biniewicz, Jerzy. „Początki polskiego języka nauk ścisłych (XVI-XVIII wiek)”. Studia historycznojęzykowe. Prace Językoznawcze, t. 24, 1996, ss. 62-70.
Biniewicz, Jerzy. Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2002.
Biniewicz, Jerzy. „Początki polskiego stylu naukowego – między teorią naukową a praktyką gospodarczą”. Stylistyka, t. 24, 2015, ss. 283-297.
Borek, Piotr. „Staropolskie teksty literackie jako źródła do dziejów epidemii (rekonesans)”. Epidemie w dziejach Europy, red. Krzysztof Polek, Łukasz Tomasz Sroka, Wydawnictwo Naukowe UP, 2016, ss. 201-219.
Chojnacka-Kuraś, Marta. „Kiedy walka staje się podróżą. O przeobrażeniach metafor opisujących doświadczenie chorowania z uwzględnieniem typu i fazy choroby”. Prace Filologiczne, t. 73, 2019, ss. 33-48.
Giedroyć, Franciszek. Mór w Polsce w wiekach ubiegłych. Zarys historyczny. Druk L. Szkaradzińskiego i S-ki, 1899.
Jankowiak, Lucyna Agnieszka. „Terminologia medyczna w dziele Stefana Falimirza na tle polszczyzny XVI wieku (Próba rekonesansu)”. Slavia Occidentalis, t. 57, 2000, ss. 37-50.
Jankowiak, Lucyna Agnieszka. „Nazwy chorób w polszczyźnie XVI wieku (Próba ogólnej charakterystyki)”. Slavia Occidentalis, t. 58, 2001, ss. 9-18.
Jankowiak, Lucyna Agnieszka. Słownictwo medyczne Stefana Falimirza, t. 1: Początki polskiej renesansowej terminologii medycznej. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2005.
Jankowiak, Lucyna Agnieszka. Słownictwo medyczne Stefana Falimirza, t. 2: Słownik. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2006.
Jankowiak, Lucyna Agnieszka. „Z dziejów terminologii medycznej. Słownictwo medyczne wieku XVI wobec XVII w. oraz pierwszej połowy XVIII w.”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, t. 44, 2009, ss. 61-83.
Jankowiak, Lucyna Agnieszka. „Zapożyczenia w XVI-wiecznym słownictwie medycznym i ich dzisiejsze losy (na materiale zielnika Stefana Falimirza)”. Linguistica Copernicana, t. 4, nr 2, 2010, ss. 201-213.
Kamper-Warejko, Joanna. „Poradnik Piotra Krescencjusza jako tekst użytkowy”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, t. 46 SOW, 2011, ss. 43-56.
Karpiński, Andrzej. W walce z niewidzialnym wrogiem. Neriton, Instytut Historii PAN, 2000.
Kracik, Jan. Pokonać czarną śmierć. Staropolskie postawy wobec zarazy. Wydawnictwo M, 1991.
Kuran, Michał. „Źródła barokowej wiedzy medycznej i ich autorytetu oraz zaufanie wobec leczących w świetle wybranych tekstów z pierwszej połowy XVII w. o zwalczaniu dżumy”. Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki, z. 2, 2020, ss. 61-81.
Kuryłowicz, Beata. „Terminologia medyczna w Nowym Dykcjonarzu Michała Abrahama Troca na tle źródeł z XVI i XVII wieku”. Poradnik Językowy, z. 5-6, 2020, ss. 76-87.
Marczewska, Marzena. Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam…. Choroba. Studium językowo-kulturowe. Wydawnictwo UJK, 2012.
Marczewska, Marzena. „Wyobrażenia choroby utrwalone w języku polskim”. Gawędy o kulturach, t. 1, red. Joanna Szadura, Polihymnia, 2014, ss. 87-95.
Migdał, Jolanta. „O nazywaniu człowieczych chorób – uwagi o słownictwie Glaberowych Gadek”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. 8, red. Mirosława Białoskórska, Leonarda Mariak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2002, ss. 147-157.
Piela, Agnieszka. „W cieniu koronawirusa... Historycznie o zarazie i zarazkach”. Poradnik Językowy, z. 6-7, 2020, ss. 97-105.
Raszewska-Żurek, Beata. „Metaforyzacja antywartości w dawnej polszczyźnie – konwencjonalność ujęć na przykładzie metafory ANTYWARTOŚĆ TO CHOROBA”. Polonica, t. 38, 2018, ss. 1-19.
Siekierska, Krystyna. „Uwagi o języku i stylu dzieł naukowych XVII wieku (botanika, medycyna, geometria)”. Odmiany polszczyzny XVII wieku, red. Halina Wiśniewska, Czesław Kosyl, Wydawnictwo UMCS, 1992, ss. 107-114.
Siekierska, Krystyna. „Z dziejów kształtowania się języka nauki polskiej. Funkcje porównań w średniopolskich źródłach medycznych”. Polonica, t. 9, 1983, ss. 211-229.
Stec, Magdalena. „Konceptualizacja pojęcia choroba w polszczyźnie”. Poradnik Językowy, nr 1, 2007, ss. 20-32.
Steczko, Iwona. „Przymiot albo dworska niemoc i jej synonimiczne miana w polszczyźnie XV i XVI wieku”. Epidemie w dziejach Europy, red. Krzysztof Polek, Łukasz Tomasz Sroka, Wydawnictwo Naukowe UP, 2016, ss. 156-168.
Umińska-Tytoń, Elżbieta. „Potoczne nazwy chorób i dolegliwości w księgach parafialnych Mileszek z XIII wieku”. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, t. 36, 1990, ss. 205-218.
Umińska-Tytoń, Elżbieta. Potoczne określenia chorób i dolegliwości w księgach parafialnych Mileszek z XVIII wieku (cz. II). Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, t. 36, 1990, ss. 199-205.
Copyright (c) 2021 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
