Father Stefan Wyszyński’s Stay with the Zamoyski Family in Kozłówka: A Reconstruction of Events and Places

Keywords: Primate Stefan Wyszyński, Kozłówka, the Zamoyski family, World War II, museum

Abstract

The article is an attempt to organize the existing knowledge about the stay of Fr. Stefan Wyszyński at the Zamoyski Palace in Kozłówka, where a state museum was opened after World War II. Almost half a century after the war, historical and museum research began on this subject. It was favored by the changing political situation and the publication of witnesses’ memories. Late in the 1990s, the museum came up with the idea of ​​commemorating the Primate of the Millennium in connection with the 60th anniversary of Fr. Wyszyński’s stay at Kozłówka. At that time, a bust and a dedication plaque were unveiled to commemorate the Primate. The ceremonies were accompanied by the museum’s publication Niezwykły Gość [Extraordinary Guest], containing recollections of the exceptional guest of Jadwiga and Aleksander Zamoyski. The next step taken by the Zamoyski Museum managers to commemorate Primate Wyszyński was the reconstruction of his room, ceremonially opened during the new exhibition “Father Stefan Wyszyński in Kozłówka 1940-1941” on June 21, 2016.

The reconstruction of the room was not an easy task for the museum staff, as neither the photos of the room nor the items related to Fr. Wyszyński were available. Some furniture from the nineteenth and early twentieth centuries was found in the museum’s storage rooms. Several personal items that once belonged to the Primate were placed on the desk, such as a travel alarm clock and a set of writing utensils.

References

“Adoracja Madonny.” Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www.muzeumzamoyskich.pl/matka-boska-kodenska. Accessed 7.07.2021.

Antoniuk, Grażyna. “Ksiądz Stefan Wyszyński w Kozłówce 1940-1941.”Lubartów i Ziemia Lubartowska, vol. 20, 2020, pp. 93-100.

Belina, Brzozowski, Antoni. Kozłówka w moich wspomnieniach. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 1998.

Bender, Ryszard. “Naród i Ojczyzna w nauce i działalności Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Polski.” Roczniki Nauk Społecznych, vol. 10, 1982, pp. 77-87.

Byzdra-Kusz, Paulina. “‘Kapłan silny duchem, wielkiego formatu’ – ks. Stefan Wyszyński w Kozłówce.” Przegląd Uniwersytecki, vol. 32, no. 4 (186), 2020, p. 60.

Czacka, Zofia. “Kozłówka – czas okupacji 1940-1945.” Ateneum Kapłańskie, vol. 97, no. 2, 1981, pp. 321-327.

Czaczkowska, Ewa K. Kardynał Wyszyński. Świat Ksiązki, 2009.

Gieroba, Agnieszka. “‘Basia’, czyli kp. Wyszyński w Kozłówce.” Gość Lubelski, no. 29, 2016, p. 1.

Glemp, Józef. “Świadectwo.” Studia Prymasowskie UKSW, vol. 4, 2010, pp. 61-63.

“Historia [parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Nasutowie].” Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Nasutowie, parafianasutow.pl/historia/. Accessed 7.07.2021.

“Historia muzeum”. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www. muzeumzamoyskich.pl/50-historia-muzeum. Accessed 7.07.2021.

“Historia parafii pw. Matki Bożej Anielskiej w Starościnie”. Parafia pw. Matki Bożej Anielskiej w Starościnie, staroscin.diecezja.lublin.pl/historia.htm. Accessed 7.07.2021.

Jedynak, Marek. “Prymas Stefan Wyszyński i jego związki z Armią Krajową.” Biuletyn IPN, no. 6 (175), 2020, pp. 25-26.

Kornacki, Krzysztof. “Znowu piękna.” Cenne Bezcenne Utracone, no. 1 (82)-2 (83), 2015, p. 17.

“‘Kozłówka dla zakochanych’ – spotkanie z Krzysztofem Kornackim” [‘Kozłówka for lovers’– meeting with Krzysztof Kornacki], Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu [Municipal Adam Asnyk Public Library in Kalisz], archiwum.mbp.kalisz.pl/2009/ 090930_BG_K_Kornacki.htm. Accessed 7.07.2021.

“Ks. prałat M. Słowikowski – kapłan diecezji lubelskiej.” Bł. Kardynał Stefan Wyszyński. Blog, stefwysz.blogspot.com/2011/05/ks-praat-m-sowikowski-kapan-diecezji.html. Accessed 7.07. 2021.

Mackiewicz, Monika. “Ksiądz, który ratował przyszłego prymasa Stefana Wyszyńskiego przed Gestapo.” Wspólnota Radzyńska, 20 kwietnia 2021, p. 12.

Marciszuk, Teresa, editor. Rzemiosło artystyczne w zbiorach Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Nabytki 1956-1996. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 1997.

“Matka Boska Kodeńska.” Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www.muzeumzamoyskich.pl/matka-boska-kodenska. Accessed 7.07.2021.

Micewski, Andrzej. Kardynał Wyszyński. Prymas i mąż stanu. Editions du Dialogue, 1982.

Niezwykły Gość, ed. Krzysztof Kornacki, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 2000.

Ocalić od zapomnienia, ed. Łukasz Kacperek and Teresa Zambrzycka. [Niemce, s.n.], 2018.

Łoś, Piotr Szymon. “Pod gościnnym dachem Zamoyskich. Kozłówka w latach okupacji.” Polskie Radio RDC. Radio dla Ciebie. www.rdc.pl/wp-content/uploads/2020/06/Pod-gościnnym-dachem-Zamoyskim-POPR.pdf. Accessed 7.07.2021.

“Pokój księdza Stefana Wyszyńskiego.” Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [The Zamoyski Museum in Kozłówka], www.muzeumzamoyskich.pl/Pokój%20księdza%20Stefana%20Wyszyńskiego. Accessed 7.07.2021.

Private archive of Fr. Canon Józef Chorębała, parson in Czemierniki (Radzyń district), List od Marii Amerek [A letter from Maria Amerek] [no date].

Raina, Peter. Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Oficyna Poetów i Malarzy, 1979-1995, 6 vols.

Report on the conversation 8.07.2021 with the former Director Krzysztof Kornacki – in the author’s collection.

Report on the conversation 9.07.2021 with Grażyna Antoniuk (Department of Education, Museum Information and Publishing Houses) – in the author’s collection.

Report on the conversation 9.07.2021 with the former chief stock taker Róża Maliszewska – in the author’s collection.

“Służył tym, co miał.” Apostolstwo Chorych, www.apchor.pl/temat/2020/06/14/Sluzyl-tym-co-mial. Accessed 7.07.2021.

Sulowski, Kacper. “To już 70 lat. Jak zmieniało się muzeum.” Gazeta Wyborcza, 5.07.2014, p. 36.

Świerdzewska, Irena. “Wojenne lata.” Idziemy, 30/2020, idziemy.pl/wiara/wojenne-lata/65094/2/. Accessed 7.07.2021.

Szczepaniak, Jacek. Pałac Zamoyskich w Kozłówce. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 2008.

Wyszyński, Stefan. Nasz Ojciec Ksiądz Władysław Korniłowicz. Wydawnictwo Sióstr Loretanek, 1980.

Published
2021-12-08