Multilingwizm społeczności polonijnej we Włoszech – uwarunkowania trójjęzyczności polsko-włosko-neapolitańskiej

Aleksandra Dyderska

doi:10.18290/rh227010.1

Aleksandra Dyderska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-3502-7003

DOI: https://doi.org/10.18290/rh227010.1

Słowa kluczowe: multilingwizm, dialekt neapolitański, socjolingwistyka, Polonia we Włoszech

Abstrakt

Artykuł podejmuje zagadnienie trójjęzyczności polsko-włosko-neapolitańskiej charakterystycznej dla Polonii mieszkającej w południowych Włoszech. Celem badań jest rekonstrukcja aktualnego stanu wskazanej trójjęzyczności, obejmująca charakterystykę kontekstów użycia każdego z języków oraz czynników determinujących zmiany kodu. Analizy zostały także ukierunkowane na zbadanie poziomu znajomości i zakres użycia dialektu neapolitańskiego przez młode pokolenie Włochów (kategoria wiekowa 21-30 lat). Materiał badawczy został zebrany za pomocą ankiet udostępnionych respondentom online, a samo badanie miało charakter pilotażowy. Rezultaty przeprowadzonych badań dowodzą, że wszystkie trzy kody językowe używane są w życiu codziennym multilingwistów, a każdy z nich ma konkretne znaczenie, określone funkcje i występuje w odmiennych kontekstach sytuacyjnych. Wypowiedzi respondentów wskazują również na współczesne zastosowanie dialektu, który coraz częściej służy podkreśleniu ekspresywnego charakteru wypowiedzi, a dzięki swojej folklorystycznej naturze jest on stosowany w kontekstach ludycznych i żartobliwych.

Bibliografia

Andreoli, Rafaelle. Vocabolario napoletano-italiano. Salvatore di Fraia Editore, 2002.

Antonelli, Giuseppe. L’italiano nella società della comunicazione 0.2. Il Mulino, 2007.

Avolio, Francesco. Lingue e dialetti d’Italia. Carocci Editore, 2013.

Berruto, Gaetano, i Monica Berretta. Lezioni di sociolinguistica e linguistica applicata. Liguori Editore, 1977.

Berruto, Gaetano. Fondamenti di sociolinguistica. Laterza, 1995.

Beszterda, Ingeborga. „Lingua e dialetto nella conversazione”. Romanica Cracoviensia, nr 11, 2011, ss. 21-31.

Cerruti, Massimo, i Riccardo Regis. Italiano e dialetto. Editore Carocci, 2016.

Cerruti, Massimo. „Italianizzazione dei dialetti: una rassegna”. Quaderns d’Italia, n. 21, 2016, ss. 63-74.

Chłopek, Zofia. Nabywanie języków trzecich i kolejnych oraz wielojęzyczność. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.

Cummins, James, i Robert Mulcahy. „Orientation to language in Ukrainian-English bilingual children”. Child Development nr 49 (4), 1978, ss. 1239-42.

D’Agostino, Mari. Sociolinguistica dell’Italia contemporanea. Il Mulino, 2012.

D’Agostino, Mari. Sociolinguistica dell’italiano contemporaneo. Carocci Editore, 2007.

De Mauro, Tullio. Storia linguistica dell’Italia unita. Laterza, 1976.

Dubisz, Stanisław. „Formy i typy funkcjonalnej adaptacji leksemów amerykańsko-angielskich w dialekcie polonijnym Nowej Anglii (USA)”. Z badań nad językiem polskim środowisk emigracyjnych, red. S. Szlifersztejn, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, ss. 51-68.

Dubisz, Stanisław. „Z metodologii badań języka środowisk polonijnych”. Poradnik Językowy, z. 5, 1983, ss. 292-301.

Feliu, Greg. „The Social and Political Status of the Neapolitan Language: Past and Present”, 2017, www.academia.edu/34133022/The_Social_and_Political_Status_of_the_Neapolitan_Language_Past_and_Present. Dostęp 08.03.2022.

Grochowska, Anna. „Wewnętrzne zróżnicowanie językowe we Włoszech. Dialekty a język narodowy”. Kwartalnik Językoznawczy nr 3(7), 2011, ss. 34-45.

Hammarberg, Björn. „Roles of L1 and L2 in L3 production and acquisition”. Cross-Linguistic Influence in Third Language Acquisition: Psycholinguistic Perspectives, red. Jasone Cenoz, Britta Hufeisen, Ulrike Jessner, Multilingual Matters, 2001, ss. 21-41.

Kowalcze-Franiuk, K. Bilingwizm polsko-włoski i tożsamość kulturowa emigracji okołosolidarnościowej we Włoszech. Wydawnictwo UJ, 2018.

Lipińska, E. Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wydawnictwo UJ, 2003.

Loporcaro, Michele. Profilo linguistico dei dialetti italiani. Editori Laterza GLF, 2013.

Miodunka, Władysław T. „Dwujęzyczność, walencja kulturowa i tożsamość (e)migracji polskiej w świecie”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, z. 66, 2010, ss. 51-71.

Miodunka, Władysław T. „Język polski w świecie”. Zbiór studiów, red. Władysław Miodunka, PWN, 1990, ss. 9-20.

Moretti, Bruno. Ai margini del dialetto. Armando Dadò Editore, 1999.

Murrmann, Julia. „Miejsce i rola dialektu w repertuarze językowym młodego pokolenia Włochów. Diagnoza socjolingwistyczna”. Socjolingwistyka 30, 2016, ss. 23-37.

Pennino, Claudio. Parlammoce accussì. Dizionario italiano-napoletano, napoletano-italiano. Edizioni Intra Moenia, 2009.

Sękowska, Elżbieta. Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze. Wydawnictwo UJ, 2010.

Sornicola, Rosanna. Lingua e dialetto a Napoli. Università di Napoli, 1977.

Weinreich, Uriel. Languages in Contact: Findings and Problems. Linguistic Cirle of New York, 1953.

Weinreich, Uriel. Lingue in contatto. Utet Università, 2008.

Wierzbicka, Elżbieta. „Włoski język polonijny”. Język polski poza granicami kraju, red. Stanisław Dubisz, Uniwersytet Opolski, 1997, ss. 225-36.