The Beautiful (Un)Present: The Figure of Melusine in Polish Folk Tales
Abstract
This article seeks to answer questions concerning the presence and function of Historia o Meluzynie (the Polish translation of the French Le Roman de Mélusine), a medieval romance, in Polish folk tales and, in more general terms, Polish folk culture. One can speak only of indirect evidence of knowledge of the story, as exemplified by Meluzyna, czyli panna z śląskiego wiatru (1947) [Melusine, or a Maiden of the Silesian Wind], a literary adaptation by Stanisław Wasylewski. The author of this version refers to the studies contributed by native folklore researchers and to oral tales about this mysterious maiden, which, for him, were sources of creative inspiration. Wasylewski’s work relates to only the first part of the French romance, which perhaps indicates the actual state of knowledge of the story displayed by folk storytellers, especially as the heroine of Wasylewski’s text is connected with the element of the wind. This can be interpreted as the author’s reference to the Silesian belief in which gusts of violent wind were treated as the moans let out by the figure of the unhappy Meluzyna. It would appear that the extensive fragment of Le Roman de Mélusine concerning the fate of her sons remained beyond the scope of folklore- and literary-specific observation due to there being too much story- and composition-linked complexity.
References
Andrzejczak, Henryka. „Motyw Meluzyny-wietrznicy w śląskich podaniach”. Śląskie Miscellanea, t. 12, 1999, ss. 117-126.
Bartmiński, Jerzy, Grażyna Bączkowska, Katarzyna Prorok. „Wiatr”. Słownik stereotypów i symboli ludowych. I. Kosmos. 3. Meteorologia, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska, Wydawnictwo UMCS, 2012, ss. 307-320.
Benedyktowicz, Zbigniew. Portrety obcego. Od stereotypu do symbolu. Wydawnictwo UJ, 2000.
Coleman, James. A. The Dictionary of Mythology. An A-Z of Themes – Legends and Heroes. Arcturus Publishing Limited, 2007.
Eliade, Mircea. Traktat o historii religii. Przeł. Jan Wierusz-Kowalski, Książka i Wiedza, 1966.
Le Goff, Jacques, and Emmanuel Le Roy Ladurie. „Mélusine maternelle et défricheuse”. Annales. Économies. Sociétés. Civilisations, t. 26, nr 3-4, 1971, ss. 587-622.
Heisig, Karl. „Über den Ursprung der Melusinensage”. Fabula, t. 3, nr 1, 1960, ss. 170-181.
Kohler, Josef. Der Ursprung der Melusinensage. Eine ethnologische Untersuchung. Verlag von Eduard Pfeiffer, 1895. archive.org/details/KohlerDerUrsprungDerMelusinensage/page/n19. Dostęp 17.07.2019.
Krzywy, Roman. „Wstęp”. Historia o szlachetnej a pięknej Meluzynie. Opracował Roman Krzywy, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2015, ss. 5-33.
Krzyżanowski, Julian. Romans polski wieku XVI. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962.
Lecouteux, Claude. „La Structure des légendes mélusiniennes”. Annales. Économies. Sociétés. Civilisations, t. 33, nr 2, 1978, ss. 294-306.
Lecouteux, Claude. „Zur Entstehung der Melusinensage”. Zeitschrift für deutsche Philologie, t. 98, 1979, ss. 73-84 .
Lompa, Józef. Dziennik Górno-Szlązki, nr 75, 1849.
Ługowska, Jolanta. „Meluzyna”. Słownik literatury popularnej, red. Tadeusz Żabski, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1997, ss. 258-259.
Ługowska, Jolanta. Ludowa bajka magiczna jako tworzywo literatury. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
Majer-Baranowska, Urszula. „Woda”. Słownik symboli i stereotypów ludowych. I: Kosmos. Cz. 2: Ziemia, woda, podziemie, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska, Wydawnictwo UMCS, 1999, ss. 153-187.
Małek, Eliza. Historia o Meluzynie. Z dziejów romansu rycerskiego na Rusi. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy, 1978.
Melusine’s Footprint: Tracing the Legacy of a Medieval Myth, red. Misty Urban, Deva F. Kemmis and Melissa Ridley Elmes, Brill, 2017.
Mianecki, Adrian. „Przekleństwo królów, plaga królestw – smok w wybranych opowieściach polskiego folkloru tradycyjnego”. Powodzie, plagi, życie i inne katastrofy, red. Katarzyna Konarska i Piotr Kowalski, Uniwersytet Wrocławski, 2012, ss. 477-494.
Mieletinski, Eleazar. Poetyka mitu. Przeł. Józef Dancygier, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981.
Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian, t. 2: Kultura duchowa. Polska Akademia Umiejętności, 1967-1968.
Ruh, Kurt. Die ‚Melusine‘ des Thüring von Ringoltingen. Bayerische Akademie der Wissenschaften, 1985, publikationen.badw.de/de/000415317.pdf. Dostęp 17.07.2019.
Rzepnikowska, Iwona. „Meluzyna”. Słownik polskiej bajki ludowej. 2, red. Violetta Wróblewska, Wydawnictwo UMK, 2018, ss. 363-366, www.bajka.umk.pl. Dostęp 27.09.2019.
Simonides, Dorota. „Wierzenia i zachowania przesądne”. Folklor Górnego Śląska, red. Dorota Simonides, Wydawnictwo Śląsk, 1989, ss. 225-301.
Sitniewska, Roksana. „Metamorfoza”. Słownik polskiej bajki ludowej, red. Violetta Wróblewska, Wydawnictwo UMK, 2018, ss. 366-373. www.bajka.umk.pl. Dostęp 27.09.2019.
Walter, Philippe. La Fée Mélusine: le serpent et l’oiseau. Imago, 2008.
Wróblewska, Violetta. Ludowa bajka nowelistyczna (źródła – wątki – konwencje). Wydawnictwo UMK, 2007.
Wróblewska, Violetta. „Smok”. Słownik polskiej bajki ludowej, red. Violetta Wróblewska, Wydawnictwo UMK, 2018, www.bajka.umk.pl. Dostęp 27.09.2019.
Zhao, Zifeng. Metamorphoses of snake women, Melusine and Madam White. The University of British Columbia (Vancouver). 2015, open.library.ubc.ca/cIRcle/collections/ ubctheses/24/ items/1.0166536. Dostęp 27.09.2019.
Виноградова, Людмила Н. „Вода”. Славянские древности. Этнолингвистический словарь. I, ред. Никита Толстой, Институт славяноведения РАН, 1995, сс. 386-390 [Vinogradova, Lyudmila N. „Voda”. Slavyanskiye drevnosti. Etnolingvisticheskiy slovar’. I, red. Nikita Tolstoy, Institut slavyanovedeniya RAN, 1995, ss. 386-390].
Гура, Александр. Символика животных в славянской народной традиции. Индрик, 1997 [Gura, Aleksandr. Simvolika zhivotnykh v slavyanskoy narodnoy traditsii. Indrik, 1997].
Добровольская, Варвара. „Змей в русской волшебной сказке: к вопросу о природе и генезисе персонажа”. Традиционная культура, nr 2 (26), 2007, сс. 24-40 [Dobrovol’skaya, Varvara. „Zmey v russkoy volshebnoy skazke: k voprosu o prirode i genezise personazha”. Traditsionnaya kul’tura, nr 2 (26), 2007, ss. 24-40].
Козлова, Наталья К. „Восточнославянские мифологические рассказы о змеях”. Систематика. Исследование. Тексты. Наука, 2006 [Kozlova, Natal’ya K. „Vostochnoslavyanskiye mifologicheskiye rasskazy o zmeyakh”. Sistematika. Issledovaniye. Teksty. Nauka, 2006]. www.ruthenia.ru/folklore/kozlova7.htm. Dostęp 23.08.2019.
Лызлова, Анастасия. „Змей – похититель женщин в русских волшебных сказках: об истоках и трансформациях образа”. „Калевала” в контексте региональной и мировой культуры, ред. Ирма И. Муллонен. Карельский научный центр РАН, 2010, сс. 214-221 [Lyzlova, Anastasiya. „Zmey – pokhititel’ zhenshchin v russkikh volshebnykh skazkakh: ob istokakh i transformatsiyakh obraza”. „Kalevala” v kontekste regional’noy i mirovoy kul’tury, red. Irma I. Mullonen, Karel’skiy nauchnyy tsentr RAN, 2010, ss. 214-221].
Пропп, Владимир Я. Исторические корни волшебной сказки. Лабиринт, 2000 [Propp, Vladimir Ya. Istoricheskiye korni volshebnoy skazki. Labirint, 2000].
Трофимов, Георгий А. Мотив змееборчества в русской сказке и былине: к вопросу о национальной специфике. Йошкар-Ола 2018 [Trofimov, Georgiy A. Motiv zmeyeborchestva v russkoy skazke i byline: k voprosu o natsional’noy spetsifike. Yoshkar-Ola 2018], mpgu.su/wp-content/uploads/2018/03/Trofimov_Dissertatsiya.pdf. Dostęp 3.08.2019.
Copyright (c) 2020 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
