Świat wzniosłych uczuć i dobrych manier, czyli Norwidowskie prawo inwersji

Eliza Kącka

doi:10.18290/sn.2038-7

Eliza Kącka Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Polska

DOI: https://doi.org/10.18290/sn.2038-7

Słowa kluczowe: czystość, antropologia, Paryż XIX wieku, ironia, inwersja

Abstrakt

Artykuł stanowi przede wszystkim propozycję nowego odczytania Tajemnicy lorda Singelworth w kontekście Norwidowskiej antropologii z jednej, a tła historyczno-kulturowego z drugiej strony. Rozumienie „czystości” przez Norwida, niewolne od inspiracji ewangelicznych, wchodzi w ciekawe zależności z realiami, w których przyszło funkcjonować nie tylko samemu poecie, ale też bohaterowi jego zagadkowej noweli. Odczytanie Tajemnicy lorda Singelworth skupia się wokół obrazu lotu balonem, z którego lord – wedle tej interpretacji, nieodosobnionej zresztą w norwidologii – zrzuca papier zawierający treść natury fizjologicznej. Scena ta umieszczona zostaje w kontekście innych literackich lotów balonem, a także – w związku z ekscentrycznym zachowaniem lorda – skonfrontowana z manifestacjami dziwności, jakie w Paryżu XIX wieku urządzał przyjaciel Baudelaire’a, Philoxène Boyer. Singelworth wypada zatem na jednego z ciekawych dziwaków literatury dziewiętnastowiecznej. Jednocześnie pozostaje jedną z figur, w związku z którymi przywołać można – wyprowadzone w artykule – norwidowskie prawo inwersji.

Biogram autora

Eliza Kącka, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Polska

Eliza Kącka – adiunkt na Wydziale Polonistyki UW. Autorka książek naukowych Stanisław Brzozowski wobec Cypriana Norwida (2012) oraz Lektura jako spotkanie. Brzozowski – tekst – metoda (2017), a także tomów prozatorskich Elizje (2017) i po drugiej stronie siebie (2019). Redaktorka antologii poezji najnowszej Poeci i poetki przekraczają granice (Katowice: FA-art, 2011) oraz wyborów poezji mniej współczesnej (m.in. Cypriana Norwida Klucze od Echa-Osobność-Wiersze, 2018). Członkini Zarządu Głównego TLiAM

Bibliografia

Adamiec M., „Tajemnica lorda Singelworth” albo metafizyka balonu, „Studia Norwidiana” 3-4: 1985-1986, s. 201-215.

Benjamin W., Paryż II Cesarstwa u Baudelaire’a, w: tenże, Twórca jako wytwórca. Eseje i rozprawy, przeł. R. Reszke, Warszawa 2011, s. 55-132.

Benjamin W., Paryż II Cesarstwa według Baudelaire’a, przeł. H. Orłowski, w: tenże, Twórca jako wytwórca, wyboru dokonał H. Orłowski, wstęp J. Kmita, przeł. H. Orłowski, J. Sikorski, S. Pieczara, Poznań 1975, s. 182-235.

Cullerre A., U wrót obłędu. Studyum psychologiczne, przeł. L. Wolberg, Warszawa 1891.

David S.-Ch., Philoxène Boyer: Un sale ami de Baudelaire, Paris 1987.

Gomulicki J.W., O „Trylogii włoskiej” Norwida. Geneza – kształtowanie – wymowa, [w:] C. Norwid, Trylogia włoska, opracowanie tekstu, studium wstępne oraz wybór rysunków J.W. Gomulicki, Warszawa 1979, s. 5-25.

Prus B., Pisma wszystkie. Humoreski, nowele, opowiadania, t. II, red. T. Żabski, Warszawa–Lublin 2015.

Rzepczyński S., O umyśle „zgadobliwym”. „Tajemnica lorda Singelworth”, „Studia Norwidiana” 14: 1996, s. 105-112.

Samsel K., Norwid – Conrad. Epika w perspektywie modernizmu, Warszawa 2015.

Skalińska E., Jeszcze o „Tajemnicy lorda Singelworth”. Między ironią a autoironią, „Colloquia Litteraria” 2017, nr 1, s. 107-122.

Taine H.A., Historya Literatury Angielskiej, przeł. E. Orzeszkowa, Warszawa 1900.

Trybuś K., Stary poeta. Studia o Norwidzie, Poznań 2000.

Wilde O., Zbrodnia lorda Artura Savile’a. Studium o obowiązku, przeł. H. Seidel, w: tenże, Eseje. Opowiadania. Bajki. Poematy prozą, red. J. Żuławski, Warszawa 1957, s. 157-202

Zieliński J., Stearynowe utrapienie, [w:] „Klucze od Echa” – Osobność – Wiersze Cypriana Norwida, red. E. Kącka, Kraków 2018, s. 93-102.