Communist Totalitarian Regime and the Status quo of the Catholic Church in the Context of Post-War Reality of Poland (1945−1956)

Keywords: totalitarianism, Stalinism, the dictatorship of the proletariat, Catholic Church, communism, personalism

Abstract

The fundamental purpose of this article is to present the specificity of the totalitarian communist regime to the status quo of the Catholic Church functioning in the Polish People's Republic in the early post-war period (1945−1956). Therefore, the analysis of the discussed issues allows one to expose the nature of the Stalinist system of repression described as the “dictatorship of the proletariat,” taking into account the tough and challenging situation of the Catholic Church, forced not only to fight for her survival but above all to preserve the Christian identity of the Polish nation. The reinterpretation of the Stalinist totalitarian system from the perspective of Christian personalistic praxeology discloses its unprecedentedly criminal nature. Moreover, the presentation of the fundamental assumptions of the totally anti-human and anti-Christian paradigm that characterizes the “dictatorship of the proletariat” makes it possible to interpret Stalinism in terms of not only defining but also legitimizing and even authenticating one of the most terrifying and degenerate forms of totalitarian systems of the 20th century. However, this is of crucial importance, specifically today when many emerging ideological trends often downplay the criminal nature of Stalinism and even treat the “totalitarian model” — particularly communism — as a “specific historical phenomenon” attempting to resolve many complex and multifarious socio-political, cultural and economic issues.

References

Anusz, Anna, Andrzej Anusz. Samotnie wśród wiernych. Kościół wobec przemian politycznych w Polsce (1944−1994). Warszawa: Alfa, 1994.

Blobaum, Robert. Feliks Dzierżyński and the SDKPiL: A Study of the Origins of Polish Communism. New York: East European Monographs, 1984.

Borowiec, Andrew. Destroy Warsaw! Hitler's punishment, Stalin's revenge. Westport, Connecticut: Praeger, 2001.

Brzoza, Czesław, Andrzej Leon Sowa. Historia Polski 1918–1945. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.

Dudek, Antoni, Ryszard Gryz. Komuniści i Kościół w Polsce (1945−1989). Kraków: ZNAK, 2003.

Dudek, Antoni, Andrzej Paczkowski, ed. Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950− 1952. Taktyka, strategia, metody. Warszawa: Bellona, 2000.

Dudek, Antoni. Ślady PeeReLu: ludzie, wydarzenia, mechanizmy. Kraków: Arkana, 2005.

Duraczyński, Eugeniusz. Między Londynem a Warszawą. Lipiec 1943 – lipiec 1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.

Dziurok, Adam. Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945–1956 w województwie śląskim/katowickim. Katowice: IPN, 2012.

Ficek, Ryszard. “A Realism of Survival: Stefan Wyszyński and the Post-War Political Transformation of Poland (1945–1956).” UR Journal of Humanities and Social Sciences 18 (2021), 1: 94−113.

Ficek, Ryszard. Christians in Socio-Political Life. An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński. Toruń: Marszałek, 2020.

Ficek, Ryszard. Primate of the Millennium Cardinal Stefan Wyszyński: Life and Legacy. Toruń: Marszałek, 2021.

Friszke, Andrzej. “Rok 1956.” In Centrum władzy w Polsce 1948-1970, edited by Andrzej Paczkowski, 167–214. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2003.

Habielski, Rafał. Polski Londyn. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000.

Harbutt, Fraser J. Yalta 1945: Europe and America at the Crossroads. Cambridge: Cambridge University Press, 2010.

Jastrząb, Łukasz. Rozstrzelano moje serce w Poznaniu: Poznański Czerwiec 1956 r. — straty osobowe i ich analiza. Warszawa: Wydawnictwo Comandor, 2006.

Jones, Polly. The Dilemmas of De-Stalinization: Negotiating Cultural and Social Change in the Khrushchev Era. New York: Routledge, 2006.

Kallas, Marian. Historia ustroju Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.

Kemp-Welch, Tony. “Dethroning Stalin: Poland 1956 and its Legacy.” Europe-Asia Studies 58 (2006), 8: 1267−1279.

Kersten, Krystyna. Narodziny systemu władzy, Polska 1943−1948. Warszawa: Kantor Wydawniczy SAWW, 1990.

Korkuć, Maciej. “Wybory 1947 — mit założycielski komunizmu.” Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 1-2(2007): 106−115.

Lasota, Marek, Filip Musiał. “Kościół zraniony. Śledztwo oraz proces księdza Lelity i innych.” In Partia z narodem, naród z Kościołem, edited by Filip Musiał, Jarosław Szarek, 68−69. Kraków: IPN, 2008.

Majchrzak, Grzegorz. Andrzej Paczkowski, ed. Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1953-1954. Taktyka, strategia, metody. Warszawa: IPN, 2004.

Marecki, Józef, Filip Musiał, ed. Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich. Warszawa−Kraków: WAM, 2007.

Markowski, Artur. “Sytuacja polityczna w Polsce w latach 1944-1956”, accesed November 24, 2019, https://historia.org.pl/2017/09/22/sytuacja-polityczna-w-polsce-w-latach-1944-1956-czesc-2/.

McGilvray, Evan. A Military Government in Exile: The Polish Government in Exile 1939-1945, A Study of Discontent. London: Helion Studies in Military History, 2010.

Mezglewski, Artur, Henryk Misztal, and Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe. Warszawa: C.H. Beck, 2006.

Neiberg, Michael. Potsdam: the End of World War II and the Remaking of Europe. New York: Basic Books, 2015.

Nove, Alec. Stalinism. London: The Historical Association, 1987.

“Orędzie Episkopatu Polski w sprawie wyborów do sejmu (Jasna Góra, 10.09.1946.” In Listy pasterskie. Episkopatu Polski 1945−1974, 40−48. Paris: Éd. du Dialogue, 1975.

Paczkowski, Andrzej, ed. Aparat bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Taktyka, strategia, metody. Cz. 1: Lata 1945−1947. Warszawa: IPN, 1994.

Paczkowski, Andrzej, ed. Aparat bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Taktyka, strategia, metody. Cz. 2: Lata 1948−1949. Warszawa: IPN, 1996.

Paczkowski, Andrzej. Tajne dokumenty Biura Politycznego PRL-ZSRR 1956–1970. London: Aneks, 1998.

Persak, Krzysztof. “The Polish: Soviet Confrontation in 1956 and the Attempted Soviet Military Intervention in Poland.” Europe−Asia Studies 58(2006), 8: 1285−1310.

Plokhy, Serhi M. Yalta: The Price of Peace. New York: Penguin Books, 2011.

Raina, Peter. Kardynał Wyszyński. Vol. I. London: Publishing House of Poets and Painters, 1979.

Raina, Peter. Kardynał Wyszyński. Losy więzienne. Warszawa: Wydawnictwo Książka Polska, 1993.

Sebag Montefiore, Simon. Stalin: The Court of the Red Tsar. New York: Vintage Books, 2003.

Sowa, Andrzej Leon. Historia polityczna Polski 1944–1991. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011.

Szarek, Jarosław. “Wszystko dla Chrystusa — wierny biskup kielecki.” In Partia z narodem, naród z Kościołem, edited by Filip Musiał, Jarosław Szarek, 67−89. Kraków: IPN, 2008.

“The Decree of the Holy Office against Communism: Some Implications.” The Tablet, August 6, 1949. Accessed September 27, 2019, https://wikimili.com/en/Decree_against_Communism.

Ważniewski, Władysław. Władza i polityka w Polsce 1944-1956. Siedlce: IH AP, 2001.

Werblan, Andrzej. Stalinizm w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze i Literackie, 2009.

Wieczorkiewicz, Paweł Piotr. Historia polityczna Polski 1935–1945. Warszawa: KiW, 2005.

Wyszyński, Stefan. A Freedom Within: The Prison Notes of Stefan Cardinal Wyszynski. New York: Publisher. Le Cerf, 1984.

Zamiatała, Dominik. Caritas. Działalność i likwidacja organizacji. 1945–1950. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2000.

Żaryn, Jan. Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989). Warszawa: Instytut Historii PAN i Wydawnictwo Neriton, 2003.

Żaryn, Jan. “Kościół katolicki w PRL — wybrane zagadnienia, hipotezy, prowokacje.” Pamięć i Sprawiedliwość 4/1(2005), 7: 11−34.

Published
2022-06-02
Section
Articles