Związek pomiędzy niezadowoleniem z ciała i zmiennymi psychospołecznymi współwystępującymi z zaburzeniami odżywiania
Słowa kluczowe:
niezadowolenie z ciała; samoocena; ekspresja złości; lokalizacja kontroli; depresja; lęk; zaburzenia odżywiania
Abstrakt
Celem badania była ocena związków między niezadowoleniem z własnego ciała a wybranymi zmiennymi osobowościowymi u osób z zaburzeniami odżywiania. Metoda: Przebadano 109 pacjentek spełniających kryteria jadłowstrętu psychicznego (n = 65) oraz żarłoczności psychicznej (n = 44) według DSM-IV. Grupę kontrolną stanowiło 65 zdrowych kobiet. W badaniach posłużono się Skalą Niezadowolenia z Własnego Ciała Kwestionariusza Zaburzeń Odżywiania, Kwestionariuszem Poczucia Własnej Wartości, Skalą Samowyrażania i Kontroli, Szpitalną Skalą Lęku i Depresji oraz Skalą Poczucia Umiejscowienia Kontroli. Wyniki: W badanej grupie pacjentek z anoreksją odnotowano znacząco niższy poziom niezadowolenia z własnego ciała, eksterioryzacji złości, zewnętrznego poczucia umiejscowienia kontroli oraz wiary w szczęście /przypadek w porównaniu z grupą pacjentek chorych na bulimię. Kobiety z jadłowstrętem psychicznym miały dodatkowo istotnie wyższy poziom rodzinnego poczucia własnej wartości oraz wewnętrznego poczucia umiejscowienia kontroli. U osób z anoreksją stwierdzono związki między niezadowoleniem z własnego ciała a: wiekiem (r = 0,440; p<0,01), rodzinnym poczuciem własnej wartości (r = -0,433; p<0,01) oraz zawodowym poczuciem własnej wartości (r = -0,412; p<0,01). W grupie kobiet z żarłocznością psychiczną niezadowolenie z własnego ciała pozostało zależne od eksterioryzacji złości (r = 0,434; p<0,01), kontroli w uzewnętrznianiu złości (r = 0,350; p<0,01), ogólnego poczucia własnej wartości (r = -0,438; p<0,01) oraz rodzinnego poczucia własnej wartości (r = -0,364; p<0,05). Wnioski: W przypadku osób z jadłowstrętem i bulimią psychiczną szczupła sylwetka wpływa na obraz siebie. Niezadowolenie z wizerunku własnego ciała należy traktowa( jako jeden z czynników wpływających na rozwój psychopatologii zaburzeń odżywiania.
Bibliografia
Abraham, S., Llevelyn-Jones, D. (2001). Bulimia i anoreksja. Zaburzenia odżywiania. Warszawa: Wydawnicwo Prószyński i S-ka.
American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Bennett, W., Gurin, J. (1982). The dieter’s dilemma. New York: Basic Books.
Bomba, J., Józefik, B. (2003). Leczenie anoreksji i bulimii psychicznej: co, kiedy, komu? Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.
Bruch, H. (1962). Perceptual and conceptual disturbances in anorexia nervosa. Psychosomatic Medicine, 24, 187-194.
Brytek, A. (2005). Contribution des modèles sur l’autorégulation du comportement dans la compréhension des troubles alimentaires. Perspectives interculturelles (mps pracy doktorskiej, Metz, Université Paul Verlaine).
Brytek-Matera, A. (2007). Ocena poczucia własnej wartości w jadłowstręcie i bulimii psychicznej: badania porównawcze. Psychoterapia, 3, 53-65.
Brytek-Matera, A. (2008a). Obraz ciała - obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym. Warszawa: Difin.
Brytek-Matera, A. (2008b). Anorexia nervosa and emotional symptoms: A cross-cultural study.
Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 4, 39-46.
Brytek-Matera, A., Schiltz, L. (2009). Cross-cultural examination of the relationship between negative mood states, body image and eating disorders. Bulletin de la Société des Sciences Médicales du Grand Duché de Luxembourg, 1, 11-25.
Bulik, C. M. (2002). Anxiety, depression and eating disorder. W: C. G. Fairburn, K. D. Brownell (red.), Eating disorders and obesity. A comprehensive handbook (s. 193-199). New York: Guilford Press.
Chuchra, M., Drzazga, K., Pawłowska, B. (2006). Postawy rodzicielskie a poczucie kontroli w percepcji dziewcząt z anoreksją. Psychiatria Polska, 40, 4, 731-742.
Coopersmith, S. (1984). Manuel d’inventaire d’Estime de Soi. Paris: CPA.
Dixon, R., Adair, V., O’Connor, S. (1996). Parental influences on the dieting beliefs and behaviors of adolescent females in New Zealand. Journal of Adolescent Health, 19, 4, 303-307.
Espina, A., Asunción Ortego, M., Ochoa de Alda, I., Aleman, A., Juaniz, M. (2002). Body shape and eating disorders in a sample of students in the Basque country. Psychology in Spain, 6, 3-11.
Fassino, S., Daga, G. A., Piero, A., Leombruni, P., Rovera, G. G. (2001). Anger and personality in eating disorders. Journal of Psychosomatic Research, 51, 6, 757-764.
Gamer, D. M., Olmsted, M. P., Polivy, J. (1983). The Eating Disorder Inventory: A measure of cognitive-behavioral dimensions of anorexia nervosa and bulimia. W: P. L. Darby, P. E. Garfin- kel, D. M. Garner, D. V. Coscina (red.), Anorexia nervosa: Recent developments in research (s. 173-184). New York: Alan R. Liss.
Głębocka, A., Bednarska, M. (2005). Wizerunek ciała kobiet cierpiących na anoreksję. W: A. Głębocka, J. Kulbat (red.), Wizerunek ciała. Portret Polek (s. 79-93). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Gokart, N. T., Perdereau, F., Curt, F., Lang, F., Venisse, J. L., Halfon, O., Bizouard, P., Loas, G., Corcos, M., Jeammet, P., Flament, M. F. (2004). Predictive factors of social disability in anorexic and bulimic patients. Eating and Weight Disorders, 9, 4, 249-257.
Grabhorn, R., Stenner, H., Kaufbold, J., Overbeck, G., Stangier, U. (2005). Shame and social anxiety in anorexia and bulimia nervosa. Zeitschrift für Psychosomatische Medizin und Psychotherapie, 51, 2, 179-193.
Hinrichsen, H., Sheffield, A., Waller, G. (2007). The role of parenting experiences in the development of social anxiety and agoraphobia in the eating disorders. Eating Behaviors, 8, 3, 285-290.
Jablow, M. (2000). Na bakier z jedzeniem. Anoreksja, bulimia, otyłość. Gdańsk: GWP.
Jakubczyk, A., Żechowski, C. (2000). Psychoanalityczne poglądy na zaburzenia odżywiania się. W: I. Namysłowska (red.), Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia (s. 95-106). Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.
Józefik, B. (2006). Relacje rodzinne w anoreksji i bulimii psychicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Józefik, B., Ulasińska, R. (1999). Perspektywa rodzinna a rozumienie zaburzeń odżywiania się. W: B. Józefik (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie zaburzeń odżywiania (s. 88-103). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Knauss, C., Paxton, S. J., Alsaker, F. D. (2007). Relationships amongst body dissatisfaction, internalisation of the media body ideal and perceived pressure from media in adolescent girls and boys. Body Image, 4, 4, 353-360.
Leung, F., Schwartzman, A., Stieger, H. (1996). Testing a dual-process family understanding the development of eating disorders psychopathology: A structural modeling analysis. International Journal of Eating Disorders, 20, 4, 367-375.
Levine, M. P., Piran, N. (2004). The role of body image in the prevention of eating disorders. Body Image, 1, 57-70.
Loas, G., Dardennes, R., Dhee-Perot, P., Leclerc, V., Fremaux, D. (1994). Opérationnalisation du concept de „lieu de contrôle”: traduction et première étude de validation de l’échelle de contrôle de Levenson (IPC: The Internal Powerful Others and Chance Scale). Annales Médico-Psychologiques, 152, 7, 466-469.
Łucka, I. (2004). Zaburzenia depresyjne współwystępujące z jadłowstrętem psychicznym. Psychiatria Polska, 38, 4, 621-629.
Malinowska, K. (2007). Realny i idealny obraz siebie u osób po próbach samobójczych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 20 (sectio J), 87-100.
Pawłowska, B., Masiak, M. (2007). Analiza danych demograficznych i relacji w rodzinach kobiet z bulimią. Psychiatria Polska, 41, 3, 365-376.
Peñas-Lledó, E., Vaz, F. J., Ramos, M. I., Waller, G. (2002). Impulsive behaviors in bulimic patients: Relation to general psychopathology. International Journal of Eating Disorders, 32, 1, 98-102.
Presnell, K., Bearman, S. K., Stice, E. (2004). Risk factors for body dissatisfaction in adolescent boys and girls: A prospective study. International Journal of Eating Disorders, 36, 4, 389-401.
Preti, A., Incani, E., Camboni, M. V., Petretto, D. R., Masala, C. (2006). Sexual abuse and eating disorder symptoms: The mediator role of bodily dissatisfaction. Comprehensive Psychiatry, 47, 6, 475-481.
Preti, A., Incani, E., Camboni, M. V., Petretto, D. R., Masala, C. (2008). Prevalence of symptoms of anorexia nervosa and dissatisfaction with body image among female adolescents in Floranó- polis, Santa Catarina State, Brazil. Cadernos de Saúde Pública, 24, 3, 503-512.
Raimbault, G., Eliacheff, C. (1989). Les indomptables. Figures de l’anorexie. Paris: Éditions Odile Jacob.
Rosen, J. C., Ramizer, E. (1998). A comparison of eating disorders and body dysmorphic disorder on body image and psychological adjustement. Journal of Psychosomatic Research, 44, 3-4, 441-449.
Schilder, P. (1950). The image and appearance of the human body. New York: International Universities Press.
Shafran, R., Cooper, Z., Fairburn, C. G. (2002). Clinical perfectionism: A cognitive-behavioural analysis. Behavior Research and Therapy, 40, 7, 773-791.
Sjôô, M., Mor, B. (1987). The great cosmic mother: Rediscovering the religion of the Earth. San Francisco: Harper San Francisco.
Slade, P. D. (1982). Towards a functional analysis of anorexia nervosa and bulimia nervosa. British Journal of Clinical Psychology, 21, 167-179.
Strober, M. (1982). Locus of control, psychopathology, and weight gain in juvenile anorexia nervosa. Journal of Abnormal Child Psychology, 10, 1, 97-106.
Troisi, A., Di Lorenzo, G., Alcini, S., Nanni, R. C., Di Pasquale, C., Siracusano, A. (2006). Body dissatisfaction in women with eating disorders: Relationship to early separation anxiety and insecure attachment. Psychosomatic Medicine, 68, 3, 449-453.
Vandereycken, W. (2002). Families of patients with eating disorders. W: C. G. Fairburn, K. D. Brownell (red.), Eating disorders and obesity. A comprehensive handbook (s. 215-220). New York: Guilford Press.
Van Elderen, T., Maes, S., Komproe, I., van der Kamp, L. (1997). The development of an anger expression and control scale. British Journal of Health Psychology, 2, 269-281.
Zigmond, A., Snaith, R. P. (1983). The Hospital Anxiety and Depression Scale. Acta Psychiatrica Scandinavica, 6, 361-370.
American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Bennett, W., Gurin, J. (1982). The dieter’s dilemma. New York: Basic Books.
Bomba, J., Józefik, B. (2003). Leczenie anoreksji i bulimii psychicznej: co, kiedy, komu? Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.
Bruch, H. (1962). Perceptual and conceptual disturbances in anorexia nervosa. Psychosomatic Medicine, 24, 187-194.
Brytek, A. (2005). Contribution des modèles sur l’autorégulation du comportement dans la compréhension des troubles alimentaires. Perspectives interculturelles (mps pracy doktorskiej, Metz, Université Paul Verlaine).
Brytek-Matera, A. (2007). Ocena poczucia własnej wartości w jadłowstręcie i bulimii psychicznej: badania porównawcze. Psychoterapia, 3, 53-65.
Brytek-Matera, A. (2008a). Obraz ciała - obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym. Warszawa: Difin.
Brytek-Matera, A. (2008b). Anorexia nervosa and emotional symptoms: A cross-cultural study.
Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 4, 39-46.
Brytek-Matera, A., Schiltz, L. (2009). Cross-cultural examination of the relationship between negative mood states, body image and eating disorders. Bulletin de la Société des Sciences Médicales du Grand Duché de Luxembourg, 1, 11-25.
Bulik, C. M. (2002). Anxiety, depression and eating disorder. W: C. G. Fairburn, K. D. Brownell (red.), Eating disorders and obesity. A comprehensive handbook (s. 193-199). New York: Guilford Press.
Chuchra, M., Drzazga, K., Pawłowska, B. (2006). Postawy rodzicielskie a poczucie kontroli w percepcji dziewcząt z anoreksją. Psychiatria Polska, 40, 4, 731-742.
Coopersmith, S. (1984). Manuel d’inventaire d’Estime de Soi. Paris: CPA.
Dixon, R., Adair, V., O’Connor, S. (1996). Parental influences on the dieting beliefs and behaviors of adolescent females in New Zealand. Journal of Adolescent Health, 19, 4, 303-307.
Espina, A., Asunción Ortego, M., Ochoa de Alda, I., Aleman, A., Juaniz, M. (2002). Body shape and eating disorders in a sample of students in the Basque country. Psychology in Spain, 6, 3-11.
Fassino, S., Daga, G. A., Piero, A., Leombruni, P., Rovera, G. G. (2001). Anger and personality in eating disorders. Journal of Psychosomatic Research, 51, 6, 757-764.
Gamer, D. M., Olmsted, M. P., Polivy, J. (1983). The Eating Disorder Inventory: A measure of cognitive-behavioral dimensions of anorexia nervosa and bulimia. W: P. L. Darby, P. E. Garfin- kel, D. M. Garner, D. V. Coscina (red.), Anorexia nervosa: Recent developments in research (s. 173-184). New York: Alan R. Liss.
Głębocka, A., Bednarska, M. (2005). Wizerunek ciała kobiet cierpiących na anoreksję. W: A. Głębocka, J. Kulbat (red.), Wizerunek ciała. Portret Polek (s. 79-93). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Gokart, N. T., Perdereau, F., Curt, F., Lang, F., Venisse, J. L., Halfon, O., Bizouard, P., Loas, G., Corcos, M., Jeammet, P., Flament, M. F. (2004). Predictive factors of social disability in anorexic and bulimic patients. Eating and Weight Disorders, 9, 4, 249-257.
Grabhorn, R., Stenner, H., Kaufbold, J., Overbeck, G., Stangier, U. (2005). Shame and social anxiety in anorexia and bulimia nervosa. Zeitschrift für Psychosomatische Medizin und Psychotherapie, 51, 2, 179-193.
Hinrichsen, H., Sheffield, A., Waller, G. (2007). The role of parenting experiences in the development of social anxiety and agoraphobia in the eating disorders. Eating Behaviors, 8, 3, 285-290.
Jablow, M. (2000). Na bakier z jedzeniem. Anoreksja, bulimia, otyłość. Gdańsk: GWP.
Jakubczyk, A., Żechowski, C. (2000). Psychoanalityczne poglądy na zaburzenia odżywiania się. W: I. Namysłowska (red.), Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia (s. 95-106). Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.
Józefik, B. (2006). Relacje rodzinne w anoreksji i bulimii psychicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Józefik, B., Ulasińska, R. (1999). Perspektywa rodzinna a rozumienie zaburzeń odżywiania się. W: B. Józefik (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie zaburzeń odżywiania (s. 88-103). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Knauss, C., Paxton, S. J., Alsaker, F. D. (2007). Relationships amongst body dissatisfaction, internalisation of the media body ideal and perceived pressure from media in adolescent girls and boys. Body Image, 4, 4, 353-360.
Leung, F., Schwartzman, A., Stieger, H. (1996). Testing a dual-process family understanding the development of eating disorders psychopathology: A structural modeling analysis. International Journal of Eating Disorders, 20, 4, 367-375.
Levine, M. P., Piran, N. (2004). The role of body image in the prevention of eating disorders. Body Image, 1, 57-70.
Loas, G., Dardennes, R., Dhee-Perot, P., Leclerc, V., Fremaux, D. (1994). Opérationnalisation du concept de „lieu de contrôle”: traduction et première étude de validation de l’échelle de contrôle de Levenson (IPC: The Internal Powerful Others and Chance Scale). Annales Médico-Psychologiques, 152, 7, 466-469.
Łucka, I. (2004). Zaburzenia depresyjne współwystępujące z jadłowstrętem psychicznym. Psychiatria Polska, 38, 4, 621-629.
Malinowska, K. (2007). Realny i idealny obraz siebie u osób po próbach samobójczych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 20 (sectio J), 87-100.
Pawłowska, B., Masiak, M. (2007). Analiza danych demograficznych i relacji w rodzinach kobiet z bulimią. Psychiatria Polska, 41, 3, 365-376.
Peñas-Lledó, E., Vaz, F. J., Ramos, M. I., Waller, G. (2002). Impulsive behaviors in bulimic patients: Relation to general psychopathology. International Journal of Eating Disorders, 32, 1, 98-102.
Presnell, K., Bearman, S. K., Stice, E. (2004). Risk factors for body dissatisfaction in adolescent boys and girls: A prospective study. International Journal of Eating Disorders, 36, 4, 389-401.
Preti, A., Incani, E., Camboni, M. V., Petretto, D. R., Masala, C. (2006). Sexual abuse and eating disorder symptoms: The mediator role of bodily dissatisfaction. Comprehensive Psychiatry, 47, 6, 475-481.
Preti, A., Incani, E., Camboni, M. V., Petretto, D. R., Masala, C. (2008). Prevalence of symptoms of anorexia nervosa and dissatisfaction with body image among female adolescents in Floranó- polis, Santa Catarina State, Brazil. Cadernos de Saúde Pública, 24, 3, 503-512.
Raimbault, G., Eliacheff, C. (1989). Les indomptables. Figures de l’anorexie. Paris: Éditions Odile Jacob.
Rosen, J. C., Ramizer, E. (1998). A comparison of eating disorders and body dysmorphic disorder on body image and psychological adjustement. Journal of Psychosomatic Research, 44, 3-4, 441-449.
Schilder, P. (1950). The image and appearance of the human body. New York: International Universities Press.
Shafran, R., Cooper, Z., Fairburn, C. G. (2002). Clinical perfectionism: A cognitive-behavioural analysis. Behavior Research and Therapy, 40, 7, 773-791.
Sjôô, M., Mor, B. (1987). The great cosmic mother: Rediscovering the religion of the Earth. San Francisco: Harper San Francisco.
Slade, P. D. (1982). Towards a functional analysis of anorexia nervosa and bulimia nervosa. British Journal of Clinical Psychology, 21, 167-179.
Strober, M. (1982). Locus of control, psychopathology, and weight gain in juvenile anorexia nervosa. Journal of Abnormal Child Psychology, 10, 1, 97-106.
Troisi, A., Di Lorenzo, G., Alcini, S., Nanni, R. C., Di Pasquale, C., Siracusano, A. (2006). Body dissatisfaction in women with eating disorders: Relationship to early separation anxiety and insecure attachment. Psychosomatic Medicine, 68, 3, 449-453.
Vandereycken, W. (2002). Families of patients with eating disorders. W: C. G. Fairburn, K. D. Brownell (red.), Eating disorders and obesity. A comprehensive handbook (s. 215-220). New York: Guilford Press.
Van Elderen, T., Maes, S., Komproe, I., van der Kamp, L. (1997). The development of an anger expression and control scale. British Journal of Health Psychology, 2, 269-281.
Zigmond, A., Snaith, R. P. (1983). The Hospital Anxiety and Depression Scale. Acta Psychiatrica Scandinavica, 6, 361-370.
Opublikowane
2019-03-28
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2009 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
