Osobowościowe predyktory zachowań etosowych w organizacji

Sylwiusz Retowski; Maria Kaźmierczak

Sylwiusz Retowski Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Sopocie
Maria Kaźmierczak Uniwersytet Gdański

Słowa kluczowe: zachowania etosowe (OCB); empatia w pracy; poczucie kontroli; poczucie własnej skuteczności

Abstrakt

W badaniu prezentowanym w niniejszym artykule testowano, w jakim stopniu nasilenie empatii w pracy, poczucie kontroli oraz poczucie własnej skuteczności są związane z zachowaniami etosowymi ukierunkowanymi na ludzi oraz na organizację. Dane zebrano na próbie 313 osób pracujących w różnych zawodach. Użyto dwie podskale zachowań etosowych: zachowań skierowanych na ludzi oraz zachowań skierowanych na organizację. Wykorzystano także polskie wersje kwestionariuszy mierzących empatię w pracy, poczucie kontroli oraz własnej skuteczności. Uzyskane wyniki analizy regresji wskazują, że jedynie empatia w pracy oraz poczucie własnej skuteczności są dobrymi predykatorami zachowań etosowych. Ani ogólne poczucie kontroli, ani poczucie kontroli w pracy nic mają istotnego związku z zachowaniami etosowymi. Ogólnie mówiąc, kontrolowane zmienne osobowościowe okazały się lepszymi predykatorami zachowań etosowych ukierunkowanych na ludzi (R² = 32%) niż na organizację (R² = 22%). Empatia w pracy okazała się najsilniejszym predykatorem zachowań etosowych. Istotne różnice pomiędzy różnymi grupami zawodowymi sugerują, że w dalszych badaniach nad zachowaniami etosowymi warto porównywać homogeniczne grupy zawodowe.

Bibliografia

Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency, American Psychologist, 37, 2, 122-147.
Bettencourt, L. A., Meuter, M. L., Gwinner, K. P. (2001). A comparison of attitude, personality, and knowledge predictors of service-oriented organizational citizenship behaviors. Journal of Applied Psychology, 86, 1, 29-41.
Blau, G. (1993). Testing the relationship of locus of control to different performance dimensions, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 66, 125-138.
Bolino, M. C. (1999). Citizenship and impression management: Good soldiers or good actors? Academy of Management Review, 24, 1, 237-250.
Borman, W. C., Penner, L. A., Allen, T. D., Motowidlo, S. J. (2001). Personality predictors of citizenship performance. International Journal of Selection and Assessment, 9, 1-2, 52-69.
Carifio, J., Rhodes, L. (2002). Construct validities and the empirical relationships between optimism, hope, self-efficacy, and locus of control. Work, 19, 125-136.
Cole, G. A. (1995). Organizational behavior. London: DP Publications, Ltd.
Davis, M. H. (2001). Empatia. O umiejętności wpółodczuwania. Gdańsk: Wyd. GWP.
Davis, M. H., Kraus, L. (1991). Dispositional empathy and social relationships. Advances in Personal Relationships, 3, 75-115.
Eisenberg, N., Miller, P. A. (1987). The relation of empathy to prosocial and related behaviors. Psychological Bulletin, 101, 91-119.
Hoffman, M. L. (2003). Empathy and moral development. Implications for caring and justice. New York: Cambridge University Press.
Hogan, J., Hogan, R., Busch, C. M. (1984). How to measure service orientation. Journal of Applied Psychology, 69, 167-173.
Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Judge, T., Bono, J. (2001). Relationship of core self-evaluations traits – self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability – with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86, 1, 80-92.
Kaźmierczak, M. (2004). Empatia w strukturach organizacyjnych. Roczniki Psychologiczne, 7, 2, 131-144.
Kaźmierczak, M. (2005). Empatia a jakość relacji interpersonalnych w związku małżeńskim (mps pracy doktorskiej, Uniwersytet Gdański).
McNeely, B. L., Meglino, B. M. (1994). The role of dispositional and situational antecedents in prosocial organizational behavior: An examination of the intended beneficiaries of prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 79, 6, 836-844.
Morrison, E. W. (1994). Role definitions and organizational citizenship behaviors: The importance of the employees’ perspective. Academy of Management Journal, 37, 1543-1567.
Motowidlo, S. J., van Scotter, J. R. (1994). Evidence that task performance should be distinguished from contextual performance. Journal of Applied Psychology, 79, 4, 475-480.
Mowen, J. C. (2000). The 3M model of motivation and personality: Theory and empirical applications to consumer behavior. Boston: Kluwer Academic.
Organ, D. W., Paine, J. B. (1999). A new kind of performance for industrial and organizational psychology: Recent contributions to the study of organizational citizenship behavior. International Review of Industrial and Organizational Psychology, 14, 338-368.
Podsakoff, Ph. M., Mackenzie, S. B., Paine, J. B., Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26, 3, 513-563.
Schyns, B., von Collani, G. (2002). A new occuptational self-efficacy scale and its relation to personality constructs and organizational variables. European Journal of Work and Organizational Psychology, 11, 2, 219-241.
Settoon, R. P., Mossholder, K. W. (2002). Relationship quality and relationship context as antecedents of person- and task-focused interpersonal citizenship behavior. Journal of Applied Psychology, 87, 2, 255-267.
Spector, P. E., Fox, S. (2002). An emotion-centered model of voluntary work behavior: Some parallels between counterproductive work behavior (CWB) and organizational citizenship behavior (OCB). Human Resources Management Review, 12, 269-292.
Tomer, J. F. (1998). Organizational capital and joining-up: Linking the individual to the organization and the society. Human Relations, 51, 6, 825-846.