Osobowościowe korelaty wyznaczników kompetencji temporalnych – interpretacja wyników analizy kanonicznej
Słowa kluczowe:
kompetencje temporalne; poczucie koherencji; koncepcja siebie; „Wielka Piątka”
Abstrakt
W prezentowanym projekcie badawczym poszukiwano odpowiedzi na pytanie o zakres i stopień współzależności pomiędzy kompetencjami temporalnymi (ujmowanymi Kwestionariuszem Kompetencji Temporalnych Z. Uchnasta i K. Tucholskiej) a wybranymi wymiarami osobowości, mierzonymi: Kwestionariuszem Poczucia Koherencji SOC-29 A. Antonovsky’ego, Testem Przymiotnikowym ACL H. G. Gougha i A. B. Heilbruna oraz Inwentarzem Osobowości NEO-PI-R P. T. Costy i R. R. McCrae. Zgromadzone w toku badań wyniki 239-osobowej grupy studentów poddano analizie korelacji kanonicznej. Przeprowadzone analizy dały postawy do dokładnego określenia osobowościowych korelatów kompetencji w przeżywaniu czasu. W świetle prezentowanych badań kompetencje temporalne okazują się zmienną istotną dla diagnozowania adekwatności funkcjonowania i skuteczności działania jednostki.
Bibliografia
Antonovsky, A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować? Warszawa: Fundacja IPN.
Block, R. A. (1990). Models of Psychological Time. W: R. A. Block (red.), Cognitive models of psychological time (s. 1-35). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Ass.
Chlewiński Z. (1977). Czas w aspekcie fizjologicznym i psychologicznym. Roczniki Filozoficzne, 25, 3, 93-117.
Cycoń, A., Zaleski, Z. (1998). Future time and quality of life among high school students. Journal of Mental Changes, 4, 2, 65-75.
Fraisse, P. (1963). The psychology of time. New York: Harper & Row.
Fraser, J. T. (1987). Time. The familiar stranger. Amherst: The University of Massachusetts Press.
Januszewski, A. (2005). Wartościowanie perspektywy czasu a style reagowania na stres przez młodzież o predyspozycjach do uzależnień. W: C. Cekiera, I. Niewiadomska (red.), Wolność od uzależnień fundamentem rozwoju pełnej godności ludzkiej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kinget, G. M. (1975). On being human. A systematic view. New York: Harcourt Brace Jovanovich, Inc.
Klamut, R. (2004). Cel – czas – sens życia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Lens, W. (1994). Odraczanie nagrody, samokontrola a przyszłościowa perspektywa czasowa. W: A. Januszewski, P. Oleś, T. Witkowski (red.), Wykłady z psychologii w KUL (s. 297-308). Lublin: RW KUL.
Lens, W. (2006). Future time perspective. A psychological approach. W: Z. Uchnast (red.), Psychology of time: Theoretical and empirical approaches (s. 51-64). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Łukaszewski, W. (1983). Orientacje temporalne jako jeden z aspektów osobowości. W: W. Łukaszewski (red.), Osobowość – orientacje temporalne – ustosunkowanie się do zmian (s. 5-40). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
McCrae, R. R., Costa, Jr., P. T. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Nawrat, R. (1981). Orientacja temporalna. Przegląd technik pomiaru i wyników badań. Przegląd Psychologiczny, 24, 1, 97-123.
Nosal, C. S. (1987). Interpretacja zależności między zbiorami zmiennych w ramach modelu analizy kanonicznej. W: J. Brzeziński (red.), Wielozmiennowe modele statystyczne w badaniach psychologicznych (s. 152-170). Warszawa–Poznań: PWN.
Nosal, C. S., Bajcar, B. (2004). Czas psychologiczny: wymiary, struktura, konsekwencje. Warszawa: Instytut Psychologii PAN.
Nuttin, J. (przy współpracy W. Lensa) (1985). Future time perspective and motivation. Theory and research method. Leuven: Leuven University Press.
Obuchowski, K. (1987). Psychologiczne aspekty orientacji temporalnej. W: K. Cackowski, J. Wojczakowski (red.), Stosunek do czasu w różnych strukturach kulturowych (s. 43-51). Warszawa: ANS.
Shostrom, E. L. (1968). Eits Manual for the Personal Orientation Inventory (POI). An inventory for the measurement of self-actualization. San Diego, California: Educational and Industrial Testing Service.
Shostrom, E. L. (1972). Freedom to be: Experiencing and expressing your total being. New York: Bantam Books Inc.
Sobol, M., Oleś, P. (2002). Orientacja temporalna „carpe diem” a poczucie satysfakcji z życia. Przegląd Psychologiczny, 45, 3, 331-346.
Tucholska, K. (2005). Zagadnienie kompetencji w psychologii. Roczniki Psychologiczne, 2, 11-36.
Uchnast, Z., Tucholska, K. (2003). Kompetencje temporalne – metoda pomiaru. Roczniki Psychologiczne, 6, 131-150.
Verstraeten, D. (1980). Level of realism in adolescent future time perspective. Human Development, 23, 177-191.
Zaleski, Z. (1988). Transtemporalne „ja”: osobowość w trzech wymiarach czasowych. Przegląd Psychologiczny, 31, 4, 931-945.
Zaleski, Z. (1994). Psychology of future orientation. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Zimbardo, P. G. (2002). Time to take our time. Psychology Today, 3-4.
Zimbardo, P. G., Boyd, J. N. (1999). Putting time in perspective: A valid, reliable individual-differences metric. Journal of Personality and Social Psychology, 77, 6, 1271-1288.
Block, R. A. (1990). Models of Psychological Time. W: R. A. Block (red.), Cognitive models of psychological time (s. 1-35). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Ass.
Chlewiński Z. (1977). Czas w aspekcie fizjologicznym i psychologicznym. Roczniki Filozoficzne, 25, 3, 93-117.
Cycoń, A., Zaleski, Z. (1998). Future time and quality of life among high school students. Journal of Mental Changes, 4, 2, 65-75.
Fraisse, P. (1963). The psychology of time. New York: Harper & Row.
Fraser, J. T. (1987). Time. The familiar stranger. Amherst: The University of Massachusetts Press.
Januszewski, A. (2005). Wartościowanie perspektywy czasu a style reagowania na stres przez młodzież o predyspozycjach do uzależnień. W: C. Cekiera, I. Niewiadomska (red.), Wolność od uzależnień fundamentem rozwoju pełnej godności ludzkiej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kinget, G. M. (1975). On being human. A systematic view. New York: Harcourt Brace Jovanovich, Inc.
Klamut, R. (2004). Cel – czas – sens życia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Lens, W. (1994). Odraczanie nagrody, samokontrola a przyszłościowa perspektywa czasowa. W: A. Januszewski, P. Oleś, T. Witkowski (red.), Wykłady z psychologii w KUL (s. 297-308). Lublin: RW KUL.
Lens, W. (2006). Future time perspective. A psychological approach. W: Z. Uchnast (red.), Psychology of time: Theoretical and empirical approaches (s. 51-64). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Łukaszewski, W. (1983). Orientacje temporalne jako jeden z aspektów osobowości. W: W. Łukaszewski (red.), Osobowość – orientacje temporalne – ustosunkowanie się do zmian (s. 5-40). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
McCrae, R. R., Costa, Jr., P. T. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Nawrat, R. (1981). Orientacja temporalna. Przegląd technik pomiaru i wyników badań. Przegląd Psychologiczny, 24, 1, 97-123.
Nosal, C. S. (1987). Interpretacja zależności między zbiorami zmiennych w ramach modelu analizy kanonicznej. W: J. Brzeziński (red.), Wielozmiennowe modele statystyczne w badaniach psychologicznych (s. 152-170). Warszawa–Poznań: PWN.
Nosal, C. S., Bajcar, B. (2004). Czas psychologiczny: wymiary, struktura, konsekwencje. Warszawa: Instytut Psychologii PAN.
Nuttin, J. (przy współpracy W. Lensa) (1985). Future time perspective and motivation. Theory and research method. Leuven: Leuven University Press.
Obuchowski, K. (1987). Psychologiczne aspekty orientacji temporalnej. W: K. Cackowski, J. Wojczakowski (red.), Stosunek do czasu w różnych strukturach kulturowych (s. 43-51). Warszawa: ANS.
Shostrom, E. L. (1968). Eits Manual for the Personal Orientation Inventory (POI). An inventory for the measurement of self-actualization. San Diego, California: Educational and Industrial Testing Service.
Shostrom, E. L. (1972). Freedom to be: Experiencing and expressing your total being. New York: Bantam Books Inc.
Sobol, M., Oleś, P. (2002). Orientacja temporalna „carpe diem” a poczucie satysfakcji z życia. Przegląd Psychologiczny, 45, 3, 331-346.
Tucholska, K. (2005). Zagadnienie kompetencji w psychologii. Roczniki Psychologiczne, 2, 11-36.
Uchnast, Z., Tucholska, K. (2003). Kompetencje temporalne – metoda pomiaru. Roczniki Psychologiczne, 6, 131-150.
Verstraeten, D. (1980). Level of realism in adolescent future time perspective. Human Development, 23, 177-191.
Zaleski, Z. (1988). Transtemporalne „ja”: osobowość w trzech wymiarach czasowych. Przegląd Psychologiczny, 31, 4, 931-945.
Zaleski, Z. (1994). Psychology of future orientation. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Zimbardo, P. G. (2002). Time to take our time. Psychology Today, 3-4.
Zimbardo, P. G., Boyd, J. N. (1999). Putting time in perspective: A valid, reliable individual-differences metric. Journal of Personality and Social Psychology, 77, 6, 1271-1288.
Opublikowane
2019-03-27
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2007 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
