Altruizm i jego pomiar. Kwestionariusz A-N

Abstrakt

Treścią niniejszego artykułu jest zagadnienie związane z pomiarem intensywności zachowań altruistycznych. Zachowanie altruistyczne jest rozumiane jako działanie świadome i dobrowolne na rzecz innych ludzi, które przynosi korzyści innym, a osoba działająca nie oczekuje w zamian na zewnętrzne nagrody, gdyż działanie pomocne jest dla niej wartością samą w sobie. Pomiar zachowań altruistycznych w literaturze przedmiotu ma dwie tradycje: jedna to badania eksperymentalne dotyczące sytuacji społecznych; druga to tradycja związana z badaniem testowym opartym na samoopisie. Odwołując się do tej drugiej tradycji oraz do już istniejących w literaturze przedmiotu wzorów (por. Karyłowski, 1982a; Szuster, 2002), skonstruowano skalę do mierzenia altruizmu, która została opisana w artykule. Kwestionariusz A – N składa się z dwóch części. W pierwszej jest 9 opowiadań; do każdego opowiadania dołączono zestaw sześciu gotowych odpowiedzi, wyrażających różne nasilenia postawy altruistycznej. Część druga zawiera 8 opowiadań (zadaniem osoby badanej jest wyrażenie opinii na 7-stopniowej skali typu Likerta, w jakim stopniu zgadza się lub nie zgadza się z decyzją podjętą przez bohatera opowiadania). Wynik ogólny jest łączną sumą punktów uzyskanych przez osobę badaną w części pierwszej i drugiej. Mieści się on w przedziale 17-110 pkt, gdzie wynik najniższy oznacza brak altruizmu, zaś wynik z drugiego bieguna – najwyższy poziom altruizmu. Na podstawie przeprowadzonych procedur stwierdzono, że skonstruowany test jest trafnym narzędziem do przewidywania szerokiego zakresu zachowań altruistycznych oraz poziomu jego natężenia, a obliczone współczynniki rzetelności dowodzą, że jest to również narzędzie odznaczające się bardzo wysoką rzetelnością.