Wszelkie podobieństwo do zdarzeń i osób jest przypadkowe – literatura na pomoc socjologowi

  • Dobrosław Mańkowski Uniwersytet Gdański, doktorant
Słowa kluczowe: literatura; socjologia; socjologia literatury; wyobraźnia literacka; wyobraźnia socjologiczna

Abstrakt

W niniejszym artykule idę tropem tego, co można odnaleźć w literaturze pięknej jako przydatnej wiedzy dla socjologii. Uznaję, że świat społeczny zawarty w literaturze pięknej można traktować jako źródło „inspiracji do analizy socjologicznej” (P. Ćwikła), a także jako samo pole badawcze. Poruszam również interesującą kwestię badawczą, jaką jest związek między wyobraźnią socjologiczną a wyobraźnią literacką. Obie są ze sobą pokrewne i obie mają równie ważne zadania w opisywaniu, rozumieniu (czy próbie zrozumienia) rzeczywistości społecznej. Można rzec, że wyobraźnia literacka jest starszą siostrą wyobraźni socjologicznej. Dlatego, moim zdaniem, socjolog nie powinien bagatelizować wyobraźni literackiej, a pisarz (literat) nie powinien bagatelizować wyobraźni socjologicznej. Staram się ukazać wagę obu wyobraźni dla rozumienia, opisywania i prezentowania rzeczywistości społecznej, zwłaszcza że nie można nie uznawać, że obie (wyobraźnie) przez swoje źródła – literaturę i socjologię – nie są ze sobą spokrewnione. Także uznaję, że literatura i socjologia mogą uczyć się od siebie nawzajem i dzięki temu rozwijać się (D. Alworth).

Bibliografia

Abrams M. H., Zwierciadło i lampa, tłum. M.B. Fedewicz, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2003.
Alworth D., Supermarket Sociology, „New Literary History” 41 (2010), No. 2, s. 301-327.
Camus A., Dżuma, tłum. J. Guze, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960.
Cortazar J., O literaturze. Wykłady w Berkeley 1980, tłum. I. Krupecka, Gdańsk: Wydawnictwo „W Podwórku” 2016.
Ćwikła P. Kilka uwag o związku socjologii z literaturą, „Studia Socjologiczne” 2006, nr 2 (181), s. 127-158.
Eagleton T., Jak czytać literaturę, tłum. A. Kunicka, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia 2014.
Goldmann L., Socjologia literatury: stan oecny i zagadnienia metodologiczne, tłum. W. Kwiatkowski, w: W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, red. A. Mencwel, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, s. 170-209.
Isler W., Zmienne funkcje literatury, tłum. A. Sierszulska, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Kraków: Universitas 2004.
Lepenies W., Niebezpieczne powinowactwa z wyboru, tłum. A. Zeidler-Janiszewska, Warszawa: Oficyna Naukowa 1996.
Mills C.W., Wyobraźnia socjologiczna, tłum. M. Bucholc, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
Nussbaum C.M., Wyobraźnia literacka, tłum. M. Jakubowiak, [w:] Socjologia literatury. Antologia, red. G. Jankowicz, M. Tabaczyński, Kraków: Korporacja ha!art 2015.
Ossowski S., O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
Sartre J.P., Słowa, tłum. J. Rogoziński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965.
W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, red. A. Mencwel, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977.
Watt I., Literatura i społeczeństwo, tłum. A. Gettlich, [w:] W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, red. A. Mencwel, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977.
White H., Proza historyczna, tłum. R. Borysławski, T. Dobrogoszcz, E. Domańska, D. Kołodziejczyk, J. Mydla, M. Nowak, A. Żychliński, Kraków: Universitas 2009.
Whitehead A.N., Nauka i świat współczesny, tłum. S. Magala, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1988.
Opublikowane
2020-04-30
Dział
Artykuły