O kategorii „zasada” w narracji politologicznej

  • Michał Gierycz Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Słowa kluczowe: zasada polityczna; norma; reguła; postulat; zasady społeczne; metapolityka; ewolucja zasad; transpozycja zasad; zapożyczenie zasad

Abstrakt

In the political space there are often references to the notion of „principle.” This category appears against the backdrop of various contexts, so that it seems to loose its semantic clarity. The lexicons and encyclopaedias of political science do not this concept precise in their narration.

In view of a genetic and contextual analysis the paper seeks to show such an understanding of the notion of „principle” that is characteristic of political science. A typology of political principles and their relations have also been proposed.

Starting from the concept of arche/principium, the author presents briefly the evolution of the category of „principle” in the political space. He shows the semantic relation between the principle and arche as to that which is basic and fundamental. Then he remarks that we should distinguish ontological and functional principles, with respect to the degree how essential the problem is for a political community to which the notion of „principle” refers.

In respect with the types of political issues defined by the category of principle the author lists three types of political principles: normative, regulative, and postulative-critical. He also remarks that in the narration of political science the category of principle is sometimes discussed to define metapolitical principles, closely related to the political space, especially social principles that may become an inspiration for political principles.

The last part of the paper is devoted to the relations between particular types of principles. Three kinds of such relations have been distinguished. Two of them (evolution and transposition of principles) deal with the relations that occur within political principles. The relation named as a borrowing deals with the relation between political and metapolitical principles.

Bibliografia

Arystoteles, Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa: PWN 1984.

Baszkiewicz J., Powszechna historia ustrojów państwowych, Gdańsk: Arche 1998.

Baszkiewicz J., Władza, Wrocław: Ossolineum 1999.

Caldera R., Co to jest chrześcijańska demokracja, Warszawa: Pallotinium, 1990.

Cesarz Z., Zasady prawa międzynarodowego w: Encyklopedia politologii, red. M. Żmigrodzki, t. V: Stosunki międzynarodowe, red. T. Łoś-Nowak, Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze 2002.

Chesterton G. K., Warszawa: Ortodoksja, Fronda, Apostolicum 2005.

Chodubski A. J., Wstęp do badań politologicznych, Gdańsk: Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego 2004.

Duverger M., Oligarchizacja przywództwa, w: Władza i polityka. Wybór tekstów ze współczesnej politologii zachodniej, red. M. Ankwicz, Warszawa: In Plus 1988.

Dylus A., Idea subsydiarności a integracja Europy, w: taż, Europa. Fundamenty jedności, Warszawa: Wyd. Fundacji ATK 1999.

Dylus A., Nauka solidarnego rozwoju, w: Przewodnik po encyklikach. Rozmawia Paweł Kozacki OP, Poznań: W drodze 2003.

Dylus A., Subsydiarny Kościół, w: Europa – drogi integracji, red. A. Dylus, Warszawa: UKSW 1999.

Dziemidok B., Zasady konstytucyjne, w: Encyklopedia politologii, t. II: Ustroje państwowe red. W. Skrzydło, M. Chamaj, Kraków: Zakamycze 2000.

EngelZ., Zasada wzajemności, Kraków: Wyd. naukowo-dydaktyczne AGH 2000.

Gałkowski J., Etyka i polityka, w: Etyka w polityce, red. J. Gałkowski, G.Schreiber, Warszawa: Wyd. Sejmowe 2000.

Hoeffner J., Chrześcijańska nauka społeczna, Kraków: WAM brw.

Hooghe L., Introduction: Reconciling EU-wide policy and national diversity, w: Cohesion policy and european integration, ed. L. Hooghe, Oxford: Oxford University Press 1996.

Jan XXIII, Mater et Magistra, Wrocław: TUM 1997.

JanPaweł II, Sollicitudo rei socialis, w: Encykliki Ojca Świętego Jana PawłaII, Kraków: Wyd. św. Stanisława B.M. i wydawnictwo `m' 1996.

JanPaweł II, Centesimus annus, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków: Wyd. św. Stanisława B.M. i wydawnictwo `m' 1996.

Kmieciak Z., Ogólne zasady prawa i postępowania administracyjnego, Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN 2000.

Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław: atla2 1998.

Lindsay P. H., Norman D. A., Procesy przetwarzania informacji u człowieka, Warszawa: PWN 1984.

Marczewska-Ryłko M., Zasada republikańskiej formy państwa, w: Encyklopedia politologii, t. II: Ustroje państwowe.

Mazur J., Katolicka nauka społeczna, Kraków: UNUM 1992.

Mazurkiewicz P., Europeizacja Europy, Warszawa: Studium Generale Europa, Instytut Politologii UKSW 2001.

MillonDelsol Ch., Zasada pomocniczości, Kraków: Znak 1995.

MillonDelsol Ch., Zasada subsydiarności – założenia, geneza, problemy współczesne, w: Subsydiarność, red. D. Mielczarek, Warszawa: Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego 1998.

Mocek S., Moralne podstawy życia politycznego, Warszawa: ISP PAN 1997.

More unity and more diversity. The European Union's biggest enlargment, Luxembourg: Komisja Europejska 2003.

Norma psychologiczna. Perspektywy spojrzeń, red. Z. Uchnast,Lublin: TN KUL 1998.

Orławski W., Zasada jednoizbowości, w: Encyklopedia politologii, t. II: Ustroje państwowe.

Patyra S., Zasada dyskontynuacji, w: Encyklopedia politologii, t. II: Ustroje państwowe.

Pilipiec S., Zasada demokratycznego państwa prawnego, w: Encyklopedia politologii, t. II: Ustroje państwowe.

Preambuła, w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1997.

Program Platformy Obywatelskiej, dokument dostępny na stronie: www.platforma.org

Popławska E., Zasada subsydiarności w traktatch z Maastricht i Amsterdamu, Warszawa: Scholar 2000.

Przytuła F., Zasada legalności a funkcjonowanie administracji kościelnej, Lublin: RW KUL 1985.

Rau Z., Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku, Warszawa: Aletheia 2000.

Rudolph K., Gnoza, Kraków: NOMOS 2003.

Sochoń J., Arche, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. I, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000.

Sobański R., Urząd w tradycji europejskiej, w: Europa. Zadanie chrześcijańskie, red. A. Dylus, Warszawa: ATK 1999.

Sorge B., Wykłady z katolickiej nauki społecznej, Kraków: WAM 2001.

Statut Platformy Obywatelskiej Rzeczypospolitej Polskiej I.1.6.4, http://www.po.org. pl/?sub=dokumenty#37 [3.03.05]

Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa: C.H. Beck 2003.

Stelmach A., Zasada suwerenności narodu, w: Encyklopedia politologii, t. II: Ustroje państwowe.

Stróżewski W., Istnienie i sens, Kraków: Znak 1994.

Strzeszewski Cz., Katolicka nauka społeczna, Lublin: Wyd. KUL 2003.

Sutor B., Etyka polityczna, Warszawa: Wyd. ATK 1994.

Sztompka P., Socjologia, Kraków: Znak 2002.

Tatarkiewicz W., O szczęściu, Warszawa: PWN 1962.

Ullmann W., Średniowieczne korzenie renesansowego humanizmu, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985.

Winczorek P., Wstęp do nauki o państwie, Warszawa: Liber 1997.

Wystąpienie Prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, Konwencja konstytucyjna Prawa i Sprawiedliwości. Biuro Organizacyjne Zarządu Głównego PiS, Warszawa 2003.

Zasady etyki poselskiej. Uchwała Sejmu RP z 17.07.1998 w: Etyka w polityce, Warszawa: Wyd. Sejmowe 2000.

Zięba M. OP, Demokracja i antyewangelizacja, Poznań: W drodze 1997.

Zięba M. OP, Kościół wobec liberalnej demokracji, w: M. Novak, A. Rauscher SJ, M. Zięba OP, Chrześcijaństwo, demokracja, kapitalizm, Poznań: W drodze 1993.

Opublikowane
2020-05-12
Dział
Artykuły