Koncepcja pedagogiki kultury narodowej w odniesieniu do kultur mniejszości narodowych, grup etnicznych i kultur innych narodów (wybrane aspekty)

  • Marek Mariusz Tytko Uniwersytet Jagielloński e Krakowie
Słowa kluczowe: pedagogika; pedagogika kultury; pedagogika kultury narodowej; etniczność; naród; narodowa mniejszość

Abstrakt

An author presents in his study the problematique of pedagogy of national culture, based on assumptions (principles, guidelines) of pedagogy of culture. He shows issues, which are resulting (following) from prewar controversy in Polish pedagogy (Zygmunt Mysłakowski, Bogdan Suchodolski, Bogdan Nawroczyński, Kazimierz Sośnicki, Ernest Krieck, Lucjan Zarzecki and others) over it, whether education should be national (ethnical) or public (state)? The author shows possible solutions to this question with references to national minorities and with references to ethnical groups. He indicates the assimiliation, the adaptation (the adaptability) and the acceptance (the approval) in the process (course in action) of cultural integration the national (ethnical) minorities with dominant majority. He indicates „Polish civilization” (term by Feliks Karol Koneczny) as the common ground of agreement (consensus) cultures of national (ethnical) minorities in Poland. He indicates e. g. the problematique of Jewishes, Ukrainians etc. in Poland. He outlines the principles of cultural autonomy, cultural convergence, cultural tolerancy (broadmindedness) and cultural sovereignty of nations (the Europe of Homelands [Big and Little Fatherlands, Motherlands]). He indicates the Christian (Latin) civilization as the base (the basis, foundations) of national (ethnical) cultures in the West Europe. He shows the problem of national (ethnic) cultures (as the minorities) within the framework of the state coming into being (the European Union). He shows Austria-Hungarn as the historical example of the multinational (multiethnic) state. He outlines the problematique of national (ethnical) minorities based on depiction of the Second Vatican Council (the Roman-Catholic Church). The author describes the rules of non-equivalence (non-equivalency) of cultures, formulated by Polish professor Stefan Szuman (in years 1940-1943). The author describes selected comments (statements) of blessed John Paul the Second, concerning national (ethnical) minorities, formulated in The World Day of Peace Adress (1989) and e. g. conceptions of identity of national (ethnical) cultures and identity of cultural minorities in Poland in process of changes (the Pope”s comments from the book tittled The Memory and the Identity by John Paul the Second, 2005).

Bibliografia

Adamski F.: Sytuacja społeczno-moralna narodu u zarania Trzeciej Rzeczypospolitej i jej aspekty wychowawcze, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 160(1995), Prace Pedagogiczne, z. 21: Wartości – społeczeństwo – wychowanie. Studia z pedagogiki społecznej, red. F. Adamski, s. 9-19.
Affek M.: Unia Europejska, EBP, t. XVII, Radom: POLWEN 2006, s. 266-286.
Antypolska akcja nacjonalistów ukraińskich w Małopolsce Wschodniej w świetle dokumentów Rady Głównej Opiekuńczej (1943-1944), wstęp i oprac. L. Kulińska, A. Roliński, Kraków: Fundacja CDCN, Księgarnia Akademicka 2003.
Bartnik Cz., Capała D., Dyczewski L., Kowalczyk S.: Kultura, EK, t. X, Lublin: TN KUL 2004, kol. 188-201.
Bartyzel J., Dominiak Ł.: Socjalizm, EBP, Radom: POLWEN 2005, s. 202-215. Bartyzel J.: Komunizm, EBP, t. IX, Radom: POLWEN 2002, s. 282-295.
Bartyzel J.: Nacjonalitaryzm, EBP, t. XII, Radom: POLWEN 2003, s. 229-236.
Bartyzel J.: Tolerancja, EBP, t. XVII, Radom: POLWEN 2006, s. 158-164. Borawski P. Posacki A.: Globalizm, EBP, t. VII, Radom: POLWEN 2002, s, 51-63.Borawski P.: Gmina Karaimska w Łucku, „Rocznik Muzułmański” 6(2006), 1427 h, s. 154-163.Borawski P.: Samorząd ludności Karaimskiej w Wielkim Księstwie Litewskim, „Rocznik Muzułmański” 6(2006), 1427 h, s. 88-131.Borawski P.: Uwag kilka o Karaimach z ziem litewsko-ruskich, „Rocznik Muzułmański” 6(2006), 1427 h, s. 132-146.Borawski P.: Wkład prof. Juliana Talko-Hryncewicza do badań nad Karaimami oraz Tatarami polsko-litewskimi, „Rocznik Muzułmański” 6(2006), 1427 h, s. 56-70.Chałas K., Kowalczyk S.: Wychowanie ku wartościom narodowo-patriotycznym. Elementy teorii i praktyki, t. II: Naród. Ojczyzna. Patriotyzm. Państwo. Pokój, Lublin–Kielce: Wydawnictwo Jedność 2006, s. 282.Dec I.: Personalizm, PEF, t. VIII, Lublin: PTTA 2007, s. 122-127.Doncov D.: Nacjonalizm, wstęp, tłum. W. Poliszczuk, przedm. B. Grott, Kraków: Księgarnia Akademicka 2008.Dyczewski L.: Kultura polska w procesie przemian, Lublin: TN KUL 1995.Encyklopedia nauczania społecznego Jana Pawła II, red. ks. A. Zwoliński, Radom: POLWEN 2003. Eurokonstytucja czyli Traktat reformujący Unię Europejską. Studium manipulacji, Warszawa 2007.
Filipkowski J.: Nacjonal-katolicyzm, EBP, t. XX: Suplement, Radom: POLWEN 2006, s. 44-46.
Filipkowski J.: Patriotyzm, EBP, t. XX: Suplement, Radom: POLWEN 2006, s. 105-107.
Gajda J.: Pedagogika kultury w zarysie, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2006.
Gajda J.: Pedagogika kultury, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. IV, Warszawa: „Żak” 2005, s. 160-166.Grabarczyk I.: Mniejszości narodowe, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. III, Warszawa: „Żak” 2004, s. 345-366.
Grott B.: Nacjonalizm polski, EBP, t. XII, Radom: POLWEN 2003, s. 249-253.
Gudaszewski G.: Demograficzno-społeczna charakterystyka obywateli polskich deklarujących „narodowość niepolską” w Narodowym Spisie Powszechnym w 2002 roku, w: Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, red. L. Adamczuk i S. Łodziński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, PTS 2006, s. 89-141.
Jan Paweł II: Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków: Znak 2005.
Jan Paweł II: Wiara i kultura. Dokumenty, przemówienia, homilie, wybór tekstów i opracowanie redakcyjne M. Radwan SCJ, ks. S. Wylężek, T. Gorzkula, Rzym–Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1988.
Janusz G.: Oficjalna statystyka mniejszości narodowych w Europie w świetle raportów krajowych składanych do Rady Europy, w: Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, red. L. Adamczuk i S. Łodziński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, PTS 2006, s. 27-62.
Jaroszyński P.: Patriotyzm, PEF, t. X: Suplement, Lublin: PTTA 2009, s. 319-321.
Jaroszyński P.: Prawo naturalne, EBP, t. XV, Radom: POLWEN 2005, s. 50-54.
Kamiński S., Krąpiec M. A.: Antropologia filozoficzna, PEF, t. I, Lublin: PTTA 2000, s. 251-263.
Kasprzyk J. J.: Józewski Henryk Jan, EBP, t. IX, Radom: POLWEN 2002, s. 39-43.
Kaźmierczak Ł.: Trzy procent odmienności, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/P/PS/trzy_procento.html?no_header=1&no=1 (dostęp 30 V 2011).
Kiereś B.: Mysłakowski Zygmunt Karol, PEF, t. VII, Lublin: PTTA 2006, s. 457-459.
Kiereś B.: Suchodolski Bogdan, PEF, t. IX, Lublin: PTTA 2008, s. 263-264.
Kiereś B.: Utopia, EBP, t. XVII, Radom: POLWEN 2006, s. 294-302.
Kiereś B.: Wychowania filozofia, PEF, t. IX, Lublin: PTTA 2008, s. 857-864.
Kiereś B.: Wychowanie, EBP, t. XVIII, Radom: POLWEN 2006, s. 185-188.
Krąpiec M. A., Wroczyński K.: Ius, PEF, t. V, Lublin: PTTA 2004, s. 115-126.
Krąpiec M. A.: Naród, PEF, t. VII, Lublin: PTTA 2006, s. 510-514.
Krąpiec M. A.: Osoba, PEF, t. VII, Lublin: PTTA 2006, s. 873-887.
Krąpiec M. A.: Państwo, PEF, t. VII, Lublin: PTTA 2006, s. 977-982.
Kulińska L.: Działalność terrorystyczna i sabotażowa nacjonalistycznych organizacji ukraińskich w Polsce w latach 1922-1939, Kraków: Fundacja CDCN, Księgarnia Akademicka 2009.
Kunowski S.: Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie 2004.
Kwestia ukraińska i eksterminacja ludności polskiej w Małopolsce Wschodniej w świetle dokumentów Polskiego Państwa Podziemnego 1942-1944, wstęp i oprac. L. Kulińska, A. Roliński, Kraków: Fundacja CDCN, Księgarnia Akademicka 2004.
Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna 2002 [Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002, Powszechny Spis Rolny 2002], oprac. M. Kałaska i L. Nowak, red. J. Stańczak, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Zakład Wydawnictw Statystycznych 2003.
Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, red. L. Adamczuk i S. Łodziński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, PTS 2006.
Mysłakowski Z.: Totalizm czy kultura, Kraków 1938.
Mysłakowski Z.: Wychowanie państwowe a narodowe, „Muzeum” [Lwów] 46(1931), nr 1, s. 1-13.
Nikitorowicz J.: Edukacja międzykulturowa, w: Encyklopedia pedagogiki XXI wieku, t. I, Warszawa: „Żak” 2003, s. 934-942.
Nowak J. R.: Myśli o Polsce i Polakach, Katowice: Wydawnictwo Unia 1994.
Nowak M.: Kultury pedagogika, w: Encyklopedia Katolicka, t. X, Lublin: TN KUL 2004, kol. 213-215.
Nowak M.: Narodowa Demokracja wobec mniejszości ukraińskiej w Polsce 1922-1939, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2007.
Nowosad S.: Współczesne przeobrażenia rodziny w społeczeństwie europejskim, w: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. ks. K. Jeżyna, ks. T. Zadykiewicz, Lublin: Wydawnictwo KUL 2008, s. 177-192.
Olbrycht K.: Prawda, dobro i piękno w wychowaniu człowieka jako osoby, Katowice: Wydawnictwo U.Śl. 20022, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 2128.
Piecuch M.: Wymiary świadomości narodowej Łemków, „Lud” 81(1997).
Polak R.: Koneczny Feliks Karol, EBP, t. IX, Radom: POLWEN 2002, s. 296-301.
Poliszczuk W.: 60. rocznica mordów wołyńskich: nauka, polityka, uczczenie ofiar, Wrocław: Biuro Poselskie posła A. Stryjewskiego 2003.
Poliszczuk W.: Fałszowanie historii najnowszej Ukrainy: Wołyń – 1943 i jego znaczenie, Toronto–Warszawa wyd. autora 1996.
Poliszczuk W.: Gorzka prawda: zbrodniczość OUN-UPA (spowiedź Ukraińca), Toronto–Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wołyń 1995/1997.
Poliszczuk W.: Gwałt na prawdzie o zbrodniach OUN Bandery, Toronto–Warszawa: wyd. autora, Stowarzyszenie Rodzin Osadników Wojskowych i Cywilnych Kresów Wschodnich 2003.
Poliszczuk W.: Ideologia nacjonalizmu ukraińskiego według Dmytra Doncowa, Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Okręg Wołyń 1999.
Poliszczuk W.: Ideologia nacjonalizmu ukraińskiego, Toronto–Warszawa wyd. autora 1996.
Poliszczuk W.: Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu, t. I: Zasady ideologiczne nacjonalizmu ukraińskiego – Ukraiński ruch nacjonalistyczny; struktura organizacyjna i założenia programowe, Toronto: wyd. autora 1998.
Poliszczuk W.: Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu, t. II: Dowody zbrodni OUN i UPA, Toronto: wyd. autora 2000.
Poliszczuk W.: Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu, t. III, Nacjonalizm ukraiński w dokumentach, [cz. 1:] Dokumenty z zakresu zasad ideologicznych i założeń programowych nacjonalizmu ukraińskiego, Toronto: wyd. autora, 2002.
Poliszczuk W.: Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu, t. IV: Nacjonalizm ukraiński w dokumentach, [cz. 2:] Dokumenty z zakresu działań struktur nacjonalizmu ukraińskiego w okresie od 1920 do grudnia 1943 roku, Toronto: wyd. autora 2002.
Poliszczuk W.: Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu, t. V: Nacjonalizm ukraiński w dokumentach, [cz. 3:] Dokumenty z zakresu działań struktur nacjonalizmu ukraińskiego w okresie od grudnia 1943 do 1950 roku, Toronto: wyd. autora 2003.
Poliszczuk W.: Nacjonalizm ukraiński, EBP, t. XII, Radom: POLWEN 2003, s. 253-263.
Poliszczuk W.: Problem nacjonalizmu ukraińskiego w Polsce w zarysie, Wrocław: Biuro Poselskie posła A. Stryjewskiego 2003.
Polska i Polacy, wybór wstęp B. Suchodolski, Warszawa: PWN 19832.
Raport z wyników Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2002, [red. L. Nowak et al], Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Zakład Wydawnictw Statystycznych 2003.
Siekierka S., Komański H., Buczacki K.: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947, Wrocław: Atla 2, Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów „Na Rubieży”, 2006.
Siekierka S., Komański H., Różański E.: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich w województwie stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: Atla 2, Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów „Na Rubieży” 2008.
Siekierka S., Komański H.: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Wrocław: Nortom 2004.
Siemaszko W., Siemaszko E.: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. I-II, Warszawa: von borowiecky 2000.
Skrzydlewski P.: Cywilizacja, PEF, t. II, Lublin: PTTA 2001, s. 339-348.
Skrzydlewski P.: Koneczny Feliks Karol, PEF, t. V, Lublin: PTTA 2004, s. 777-781.
Skrzydlewski P.: Kosmopolityzm, PEF, t. V, Lublin: PTTA 2004, s. 889-891.
Snyder T.: Tajna wojna: Henryk Józewski i polsko-sowiecka rozgrywka o Ukrainę, Kraków: Znak 2008.
Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst polski, Poznań: Pallottinum 19863.
Suchodolski B.: Kultura współczesna a wychowanie młodzieży, Lwów–Warszawa: Książnica-Atlas [1935].
Suchodolski B.: Uspołecznienie kultury, Warszawa: „Rój” 1937.
Suchodolski B.: Wychowanie moralno-społeczne, Warszawa: „Nasza Księgarnia” 1936.
Szcześniak A. L.: Generalne Gubernatorstwo, EBP, t. VI, Radom: POLWEN 2001, s. 282-292.
Szcześniak A. L.: Generalny plan Wschód, EBP, t. VI, Radom: POLWEN 2001, s. 293-311.
Szkudlarek T.: Pedagogika międzykulturowa, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, t. I, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.
Szuman S.: Natura, osobowość i charakter człowieka, Kraków: Wydawnictwo WAM – Księża Jezuici 1995.
Tarasiewicz P., Wielomski A.: Nacjonalizm, EBP, t. XII, Radom: POLWEN 2003, s. 242-249.
Torzecki R.: Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1939, Kraków 1989.
Torzecki R.: Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993.
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Akty podstawowe Unii Europejskiej, załącznik do Dz. U. z 30 kwietnia 2004, nr 90, poz. 864, Tytuł XII (dawny Tytuł IX) Kultura, s. 637-638.
Tytko M. M.: Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae. Zmiany tożsamości narodowościowej studentów UJ w latach 1850-1918, „Kultura i Edukacja. Kwartalnik” 2009, nr 2 (71), s. 88-97.
Tytko M. M.: Szuman Stefan Bolesław Teodor, PEF, t. IX, Lublin: PTTA 2008, s. 312-314.
Ustawa z dnia 31 lipca 1924 r. zawierająca niektóre postanowienia o organizacji szkolnictwa, Dz. U. z 9 września 1924 r., nr 79, poz. 766.
Wielgus S.: Ius gentium, PEF, t. V, Lublin: PTTA 2004, s. 126-134.
Wielomski A.: Nazizm, EBP, t. XIII, Radom: POLWEN 2004, s. 9-15.
Wielomski A.: Państwo, EBP, t. XIV, Radom: POLWEN 2004, s. 50-54.
Wielomski A.: Prawa człowieka, EBP, t. XV, Radom: POLWEN 2005, s. 12-15.
Wielomski A.: Rasizm, EBP, t. XV, Radom: POLWEN 2005, s. 186-193.
Wielomski A.: Suweren, EBP, t. XVII, Radom: POLWEN 2006, s. 29-31.
Wielomski A.: Suwerenność, EBP, t. XVII, Radom: POLWEN 2006, s. 31-32.
Wielomski A.: Umowa społeczna, EBP, t. XVII, Radom: POLWEN 2006, s. 254-256.
Wiśniewska-Paź B., Paź B.: Historyzm, PEF, t. IV, Lublin: PTTA 2003, s. 508-519.
Wojtowicz L.: Rozbiory Polski, EBP, t. XX: Suplement, Radom: POLWEN 2006, s. 237-239.
Współczesne wychowanie a pedagogika klasyczna. Materiały szkoleniowe, Lublin: Lubelski Kurator Oświaty, KUL, Centrum Doskonalenia Nauczycieli – Fundacja Teresianum, Fundacja Servire Veritati 2007.
Wychowanie ku wartościom w świetle nauczania Jana Pawła II. Elementy teorii i praktyki, t. III: Solidarność. Mądrość. Wspólnota. Wierność. Młodość, red. K. Chałas, Kielce–Lublin: Wydawnictwo Jedność 2006, s. 358.Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania, red. F. Adamski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 1999, s. 268.
Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów, red. F. Adamski, Kraków: Wydawnictwo WAM 2005.
Opublikowane
2020-05-14
Dział
Artykuły