Economic Reasons and Mechanisms of the Disintegration of the Soviet Union

  • Konrad Świder The Institute of Political Studies of the Polish Academy of Sciences
Keywords: Soviet Union; empire; communism; disintegration; economics

Abstract

In December 1991, finally, the Union of Soviet Socialist Republics (USSR) broke up, a fact that can be considered the largest geopolitical event of the twentieth century. The disintegration of the Soviet empire marked the end of the bipolar international system, in which two rival blocks organized ideologically, politically, economically and militarily around the two global superpowers – the United States and the Soviet Union competed with each other. The collapse of the USSR finally freed the democratizing Central European satellite socialist block from the dependence on Moscow, on the wave of the perestroika and its own mass democratic movements. Several groups of factors can be distinguished, that contributed to the collapse of the Soviet Union and the ideology on which it based – communism. These were ideological, political, economic, national and social factors. This text deals with the economic causes of the collapse of the USSR, because the economy was recognized by Marxist Soviet ideologists as the “base” of the entire system, and the other its components as the “superstructure”.

References

Bratkiewicz J., Tradycjonalizm, kolektywizm, despotyzm. Kontynuacyjne ujęcie ewolucji historyczno-politycznej (ze szczególnym uwzględnieniem Rosji), Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN 1991.
Bukowski W., Moskiewski proces. Dysydent w archiwach Kremla, tłum. J. Darczewska [i in.], Warszawa: „Politeja”–„Świat Książki” 1998.
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Paryż: Instytut Literacki 1988.
Madej Z., Rosyjskie zmagania cywilizacyjne, Warszawa: Oficyna Naukowa 1993.
Malia M., Sowiecka tragedia. Historia komunistycznego imperium rosyjskiego 1917-1991, tłum. M. Hułas, E. Wyzner, Philip Wilson, Warszawa: 1998.
Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, wyd. 2, Kraków: Wydawnictwo Arcana 2004.
McCauley M., Narodziny i upadek Związku Radzieckiego, tłum. Z. Landowski, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza 2010.
Nolte H.-H., Tradycja zacofania. Pięć wieków Rosji w systemie światowym, Poznań 1997. Wykłady Instytutu Historii UAM.
Schweizer P., Victory, czyli zwycięstwo, tłum. I. Apiński, Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW” 1994.
Skidelsky R., Świat po komunizmie. Spór o nasze czasy, tłum. S. Amsterdamski, Kraków–Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak–Fundacja im. Stefana Batorego 1999.
Staniszkis J., Postkomunizm. Próba opisu, Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria 2001.
Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1996.
Walicki A., Odpowiedź Michnikowi, „Gazeta Wyborcza”, 12-13 stycznia 2008.
Wittfogel K., Władza totalna. Studium porównawcze despotyzmu wschodniego, red. E. Kossarzecka, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2004.
Боффа Дж., От СССР к России. История неоконченного кризиса. 1964-1994, пер. с ит. Л. Хаустова, Москва: Международные отношения 1996.
Бунич А., Осень олигархов. История прихватизации и будущее России, Москва: Эксмо 2005.
Вишневский А., Серп и рубль. Консервативная модернизация в СССР, Москва: ОГИ 1998.
Гайдар Е., Гибель империи. Уроки для современной России, Москва: РОССПЭН 2006.
Мау В., Экономика и власть. Политическая история экономической реформы в России 1985–1994, Москва: Дело 1995.
Макроэкономические индикаторы России, „Вопросы экономики” 1995, nr 12.
Перегудов С., Лапина Н., Семененко И., Группы интересов и российское государство, Москва: Эдиториал УРСС 1999.
Пихоя Р., Почему распался Советский Союз?, w: Трагедия великой державы. Национальный вопрос и распад Советского Союза, ред. Г. Севостьянов, Москва: Социально-политическая мысль 2005.
Россия: Государственные приоритеты и национальные интересы, ред. О. Волобуев, Москва: РОССПЭН 2000.
Согрин В., Политическая история современной России. 1985–2001: От Горбачева до Путина, Москва: Инфра-М – Весь мир 2001.
Published
2020-04-29
Section
Articles