East Asian Growth Model. What is Left of it After the Crisis

Abstract

Wschodnioazjatycki model wzrostu po kryzysie

Kryzysów walutowych, które wydarzyły się w Azji w 1997 roku, nie można zakwalifikować do żadnego z modeli wyjaśniających przyczyny powstania oraz przebieg zaburzeń na rynkach międzynarodowych. W literaturze występują trzy grupy takich modeli, wyodrębnionych na podstawie podobieństw dotyczących praktyk gospodarczych. Modele III generacji zostały rozwinięte dla wyjaśnienia kryzysu azjatyckiego.

Powodem tego jest fakt, iż polityka makroekonomiczna w krajach azjatyckich była prawidłowa, a ich gospodarki nie wykazywały większych słabości. Dopiero późniejsze badania pokazały, że przyczyny kryzysu tkwiły w niedostrzeganych wcześniej słabościach strukturalnych wewnątrz gospodarek tych krajów. Kryzys nie był więc tylko efektem zbiegu niekorzystnych okoliczności, nie była również winna sama aprecjacja dolara amerykańskiego, do którego były stabilizowane waluty tego regionu. Wpływ miała też niedostateczna efektywność inwestycji. Badania przeprowadzone już po kryzysach walutowych w Azji były zaskakujące. Okazało się bowiem, że w latach dziewięćdziesiątych inwestycje przyniosły w tych gospodarkach przeciętnie niższą stopę zwrotu, niż wynosił koszt pozyskania kapitału. To rezultat niespodziewany jak na kraje, które przez długie lata były symbolem efektywności gospodarczej.

Przyczyną kryzysu walutowego w Azji był również słaby system bankowy. W krajach dotkniętych kryzysem banki, opierając się na gwarancjach państwa, oferowały tanie kredyty, często na realizację nierentownych projektów inwestycyjnych. Ponadto sektor bankowy iprzedsiębiorstwa prywatne były w wysokim stopniu zadłużone za granicą. Gdy w 1997 roku tempo eksportu i produkcji spadło, inwestorzy zagraniczni zaczęli się obawiać, czy państwa azjatyckie będą wypłacalne. Rozpoczęła się „ucieczka” kapitałów z tego regionu, co doprowadziło do dewaluacji wielu walut w krajach Azji, a ostatecznie wywołało falę kryzysów walutowych.

Czynnikiem sprawczym wpływającym na przebieg kryzysu był tzw. cykl polityczny. Politycy godzili się na dewaluację waluty krajowej. Właściciele rodzimych kapitałów, dysponujący prywatnymi informacjami, zaczęli wycofywać swój kapitał z kraju, dając w ten sposób innym sygnał do inwestowania za granicą. Prowadzi to do paniki wśród inwestorów zagranicznych i odpływu dużego kapitału. Wreszcie kryzysem dotknięci zostają deponenci krajowi, usiłujący wycofać swoje pieniądze od pośredników finansowych. W Azji Południowo-Wschodniej ingerencja czynnika politycznego w funkcjonowanie rynków finansowych przejawiała się w strategicznym dryfie, jaki dokonał się w tym regionie, od polityki przemysłowej do kapitalizmu kumoterskiego (kolesiów).