Młody człowiek nie pachnie współczesnością. O portretowaniu postaci w filmie Jana Komasy na podstawie obrazów „Boże Ciało”, „Miasto 44” i „Sala samobójców”

Słowa kluczowe: portret, typy, środki artystycznego wyrazu, Jan Komasa, Boże Ciało, Miasto 44, Sala samobójców

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie ciągłości gatunkowej portretu w kolejnym medium oraz wskazanie nowych jego cech i elementów na podstawie trzech obrazów w reżyserii Jana Komasy: Boże Ciało, Miasto 44 i Sala samobójców. W badaniach zastosowano analizę zawartości, analizę porównawczą oraz analizę struktury dzieła filmowego. Wykorzystano również nurt semantyczny, wskazujący na znaczenie portretu w filmie. Powyższa analiza pokazała, iż portret filmowy opierający się na elementach języka filmowego nadal ma wiele wspólnego z klasycznym portretem malarskim czy fotograficznym. Charakteryzuje bohatera, jest jego podobizną, opisem, a jednocześnie dla akcji filmu jest elementem dramaturgicznym. Sposób jego wykorzystania wzmacnia styl estetyczno-gatunkowy filmowej opowieści, a portrety są nie tylko rejestracją wizerunku postaci, ale mają funkcje artystyczne.

Bibliografia

Arnheim R. (1961), Film jako sztuka, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Balázs B. (1957), O twarzy człowieka, [w:] B. Balázs, Wybór pism, wybór i oprac. A. Jackiewicz, tłum. R. Porges, K. Jung, Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza.

Berelson B. (1952), Content analysis in communication research, New York: Free Press.

Boleslavsky R. (1949), Acting: The first six lessons, New York: Theatre Arts Books.

Burzyński R. (1985), Portret fotograficzny, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Gombrich E.H. (1999), O sztuce, Wrocław: Arkady.

Haake M.P. (2008), Portret w malarstwie polskim u progu nowoczesności, Kraków: Avalon.

Helman A. (1971), O filmowym aktorstwie wczoraj i dziś, Kino, nr 7, s. 36-38.

Helman A. (red.) (1972), Estetyka i film, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Hendrykowski M. (2014), Semiotyka twarzy. Prolegomena, Przegląd Kulturoznawczy, nr 1-2, s. 200-213.

Holsti O.R. (1969), Content Analysis for Social Science and Humanities, Reading, Massachusetts: Addison Wesley Pub. Co.

Jarosz M. (2004), Nastała era aromatyczna, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C17660%2Cnastala-era-aromatyczna.html

Krajewski M. (2005), Kultury kultury popularnej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Krippendorff K. (2004), Content Analysis: An Introduction to Its Methodology, 2nd ed., Thousand Oaks, CA: Sage.

Kubalska-Sulkiewicz K., Bielska-Łach M., Manteuffel-Szarota A., Kardasz M. (red.) (2003), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. 4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Lèger F. (2002), Malarstwo i kino, [w:] A. Gwóźdź (red.), Europejskie manifesty kina. Antologia, Warszawa: Wiedza Powszechna, s. 179-180.

Lellis G. (2001), Portret w filmie, wideo i internecie. Kilka aksjomatów, porównań, przykładów, Kwartalnik Filmowy, nr 35/36, s. 133-143.

Lellis G. (2000), Portraiture in film, video, and Internet: some axioms, comparisons and examples, Art. Inquiry, t. 2, s. 75-87.

Lisowska-Magdziarz M. (2004), Analiza zawartości mediów. Przewodnik dla studentów, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Maciejewska M. (2020), Młoda Polska. O filmach Jana Komasy, Ekrany, nr 2 (54), http://ekrany.org.pl/kino_wspolczesne/mloda-polska-o-filmach-jana-komasy/

Madej A. (1994), Człowiek wyrazisty, Kwartalnik Filmowy, nr 5, s. 131-154.

Neuendorf K.A. (2017), The Content Analysis Guidebook, 2nd ed., Thousand Oaks, CA: Sage.

Pisarek W. (1983), Analiza zawartości prasy, Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych.

Płażewski J. (2008), Język filmu, Warszawa: Książka i Wiedza.

Seneca L.A. (1971), Naturales Quaestiones, Book 1, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Witkiewicz S. (2002), Fotografia i malarstwo, [w:] M. Hopfinger (red.), Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 40-44.

Witz I. (1970), Portret w malarstwie, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Zarębski K.J. (2011), Jan Komasa, https://culture.pl/pl/tworca/jan-komasa

Zuffi S. (2001), Historia portretu. Przez sztukę do wieczności, Warszawa: Wydawnictwo Arkady.

Opublikowane
2022-09-02